Akademisyenler göreve dönemiyor

Kayhan AYHAN

Barış akademisyenleri yıllardır göreve geri dönmek için mücadele ediyor. Bazı akademisyenler OHAL Komisyonu’ndan alınan kararla göreve geri dönerken bazıları ise hâlâ hukuk mücadelesini sürdürüyor. Göreve geri dönenlerin çoğunluğu ise kendi üniversitelerinde göreve başlatılmıyor.

Akademisyenler adeta mahkemeler arasında mekik dokumak zorunda bırakılıyor. Özellikle bazı mahkemeler barış akademisyenleri ile ilgili önüne gelen her dosyayı reddediyor. Ankara İdare Mahkemesi’nin 20, 24 ve 25’inci daireleri bugüne karar önlerine gelen her dosya hakkında ret kararı verdi. Bu mahkemelerin baktığı dosya sayısı 140. Bugüne kadar haklarında ret kararı verilen akademisyen sayısı ise 158. 18 akademisyen dışında reddedilen tüm dosyalara bu üç mahkeme baktı. 

1128 akademisyen, 11 Ocak 2016'da yayınladığı "Bu Suça Ortak Olmayacağız" başlıklı bildiriye imza attığı gerekçesiyle 2017 yılında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edilmesinin ardından hukuki bir mücadele başlattı. Bu kapsamda bazı akademisyenler hakkında göreve iade kararları verilirken bazı akademisyenlerin bekleyişi sürüyor. İade kararı verilen akademisyenlerden çoğu ise üniversiteler tarafından çeşitli gerekçelerle görevine başlatılmadı.

İhraçların ardından 2013-2023 yılları arasında OHAL Komisyonu'na giden dosyalardan 377'sine ret kararı verildi. Bunun üzerine gidilen idare mahkemelerinde 2021-2023 yıllında arasında 156 akademisyene ret, 158'i hakkında ise iade kararı verildi. 72 akademisyen hakkında ise hâlâ karar bekleniyor.

49'U GÖREVE BAŞLADI

Haklarında iade kararı verilen akademisyenlerden ise sadece 49'u göreve başladı. 70'i göreve başlamayı beklerken, 26'sı hakkındaki iade kararı istinaftan da onaylandı. 11 akaremisyen hakkında ise üniversitelerin itirazı üzerine yürütmeyi durdurma kararı verildi. 2'sinin iadesi ise istinaf tarafından reddedildi.

Ankara Üniversitesi’nde ihraç edilen ve ardından göreve iade kararı verilen Eğitim Sen Ankara 5 No’lu Üniversiteler Şubesi Başkanı Mutlu Arslan, "Barış için Akademisyenleri Bildirisi’ne imza atan akademisyenlerle ilgili son dönemde idare mahkemelerinden olumlu kararlar geliyor ve bunları mutlulukla karşılıyoruz. Sosyal medyada yaygın biçimde paylaştığımız bu sevinçli haberler, kamuoyunda sanki bütün Barış Akademisyenleri üniversitelerine geri dönüyormuş gibi yanlış bir algı oluşmasına neden oluyor. Oysa durum tam olarak böyle değil. Davalarımızın görüldüğü bazı mahkemeler daha bu yılın başında akademisyenlerin neredeyse yarısı hakkında olumsuz karar vermişti. Şu ana kadar davası devam eden 377 akademisyenin sadece 158’i hakkında göreve iade kararı çıktı. Göreve iade edilen 11 hocamızın kararı durdurulurken ikisinin kararı da tümüyle bozuldu. 232 Barış Akademisyeni hâlâ ihraç durumda bekliyor" dedi.

HUKUKSUZ ZEMİN

Akademisyenler hakkında mahkemelerin farklı kararlar vermesinin, meselenin ne kadar hukuksuz bir zeminde ilerlediğinin kanıtı olduğunu söyleyen Arslan, "Bu hukuksuzluk ve eşitsizlik sürecin en başından beri yaşanıyordu. Bazı imzacıların ihraç edilirken bazılarının (neyse ki) ihraç edilmemesi gibi şimdi de bazılarımız iade edilirken bazılarımıza ret kararı veriliyor. Oysa Anayasa Mahkemesi, 2019 yılında verdiği Barış Bildirisi’nin ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiği ve bu bildiriye imza atanların cezalandırılamayacağını doğrultusundaki karar tüm mahkemeler açısından bağlayıcı olmak zorunda. Geldiğimiz noktada hem idare mahkemeleri hem de istinaf mahkemeleri bu kararın gereğini uygulamak yerine, sosyal medya paylaşımlarımızdan, hakkımızda açılan davalardan, katıldığımız eylem ve etkinliklerden yeni deliller oluşturmaya çalışarak başvurularımız reddediyor. Bu hukuksuzluk derhal son bulmalı, tüm ihraç edilen hocalarımız, ellerinden alınan tüm haklarıyla birlikte üniversitelerine iade edilmelidir" ifadelerini kullandı. 

FARKLI KARARLAR

OHAL komisyonu kararlarına itirazlar yalnızca, bu iş için özel kurulmuş az sayıda Ankara İdare Mahkemelerine (AİM) yapılabiliyor. Şimdiye kadar karar açıklayan mahkemeler AİM 19, 20, 21, 22, 24, 25, 26, 27, 28 oldu. Bu mahkemelerden en fazla ret kararı veren mahkeme 50 ret ile AİM 24 oldu. Ardından ise 49 ret kararı ile AİM 25 oldu. Bu mahkemeler tüm başvurulara ret kararı verdi. En fazla iade kararı veren mahkeme ise 68 iade ile AİM 21 oldu. Bu mahkeme yapılan başvuruların sadece 2'sini reddetti.

AYM İHLAL KARARI VERMİŞTİ

Anayasa Mahkemesi (AYM), ‘Bu Suça Ortak Olmayacağız’ başlıklı bildiriye imza atan Barış Akademisyenleri hakkında iki kez hak ihlali kararı vermişti. Yüksek Mahkeme ilk kararında Barış Akademisyenleri'nin üniversiteden ihraç edilmesi ve haklarında yurtdışı yasağı konmasıyla ilgili hak ihlali kararı vermişti. AYM, ikinci kararında ise bildiri nedeniyle disiplin cezası verilen akademisyenlerin ifade özgürlüklerinin ihlal edildiğine hükmetmiş, oy birliğiyle alınan kararda, İstanbul Cumhuriyet Başsavcı vekiliyken 733 Barış Akademisyeni hakkında soruşturma açan ve üçünün tutuklanmasını sağlayan AYM üyesi İrfan Fidan’ın da imzası yer almıştı.