AKP iktidarının sanal iyilik hali

Dr. Ergün DEMİR
Dr. Güray KILIÇ

Yurttaş giderek yoksullaşıyor. 6 milyon hane yaşamlarını en asgari düzeyde sürdürebilmek için sosyal yardım programlarından destek alıyor. Bu yazıda en yüksek bütçeli kamu kurumu olan Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın mali rapor ve tablolarının doğru ve güvenilir bilgi içermediği, sağlık yardımları kapsamında yer alan Genel Sağlık Sigortası (GSS) primi devlet tarafından karşılanan kişi sayısında 2 milyon fark görüldüğü, AKP iktidarının söylemleri ve tüm engellemelerine rağmen belediye bütçelerinden de önemli miktarlarda sosyal yardım harcamaları yapıldığı yer alıyor.

Genel sağlık sigortası primini devletin karşıladığı kişi sayısında gerçek durum nedir?

Sosyal yardım programları ana grup bazında sağlık yardımları kapsamında yer alan GSS primi devlet tarafından karşılanan kişi sayısında Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 2021 yılı verileri arasında 2 milyon fark görülüyor.

Tarım Bakanı yaptığı açıklamada her ne kadar Türkiye’de aç ve açıkta kimsenin olmadığını söylese de Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2021 verileri temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve hayatını sürdürmekte güçlük çeken 6 milyon hanenin sosyal yardımlardan faydalandığını gösteriyor.

GSS primi devlet tarafından karşılanan kişi sayısında iki bakanlığın bildirdiği veriler arasında 2 milyon fark var.

Sosyal güvenliği ve GSS prim ödeme gücü olmayan yurttaşların kamu sağlık hizmetlerinden faydalanabilmesi için GSS primi sosyal yardım programları bazında sağlık yardımları kapsamında genel bütçeden SGK ödenir. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yıllık faaliyet raporlarında sosyal yardım tablosunda GSS primi devlet tarafından ödenen kişi sayısı ve SGK’ya ödenen GSS prim desteği tutarı (TL) olarak yer alıyor. O halde soruyoruz;

• GSS primi devlet tarafından ödenen kişi sayısını gösteren Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2021 faaliyet raporu ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 2021 yılı aylık istatistik bülteni arasında 2 milyon fark görülüyor. Bu fark nereden kaynaklanıyor?

• Sosyal yardım kapsamında yapılan yardım sayılarında manipülasyon mu var?

• Yardımlar gerçekten ihtiyaç sahiplerine mi yapılıyor? Yoksa mükerrer mi?

• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı faaliyet raporunda görülen fazla sayı seçim dönemlerinde yurttaşın siyasal tercihini belirlemek için adeta bir tür ‘siyasi rüşvet’ olarak ayni / nakdi yardım yapılacak haneler mi?

FAALİYETLER DOĞRU ŞEKİLDE YANSITILMIYOR

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 2021 yılı faaliyet raporunda ödeme gücü olmayan yurttaşların sağlık primi giderlerinin karşılanması bölümünde; 2021 yılında GSS primi devlet tarafından ödenen kişi sayısı 9 milyon 482 bin 940 olup GSS prim ödemeleri bağlamında SGK’ye 34,4 milyar TL ödeme bulunuldu. Bu ödemenin 15,5 milyar TL’si geriye dönük ek ödemeler olduğu açıklandı. Yani GSS için 18,9 milyar TL ödeme yapıldı.

2021 yılında sosyal güvenliği olmayan ve prim ödeme gücü bulunmayan 9 milyon 482 bin 940 kişi için yıl içinde yapılması gereken GSS tutarları 12.2 milyar iken SGK’ye 6,7 milyar TL daha fazla ödeme yapıldığı görünmektedir. Raporların hazırlanmasında gereken dikkat ve özenin gösterilemediği, faaliyet ve işlemlerinin mali tablolara doğru ve güvenilir bir şekilde yansıtılmadığı görülüyor.

‘MUHTAÇ' YURTTAŞIN SAYISI ARTIYOR

En yüksek bütçeli kamu kurumu olan SGK’nin ve Bakanlıkların hesap alanları, mali rapor ve tablolarının doğru ve güvenilir bilgi içermemesi sorgulanmalı. Sosyal yardımların mali boyutları konusunda kamuoyunun daha ayrıntılı/tutarlı bir şekilde aydınlatmasında ve tüm siyasi partilerinde konunun yakın takipçisi olmasında yarar var.

Sosyal yardımların merkezi veri tabanından sorgulanması suretiyle gerçek ihtiyaç sahiplerine yapılmasının, kaynakların rasyonel, adil kullanımının sağlanması ve etkin denetiminin yapılması; bu amaçla merkezi veri tabanının paylaşıma açılması gerekiyor.

Yoksulluk, işsizlik ve ekonomik belirsizlikle beraber temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve hayatını sürdürmekte güçlük çeken “fakru zaruret içinde ve muhtaç durumda’’ bulunan yurttaşların sayısı giderek artıyor. Milyonlarca hane elektrik, su, doğalgaz faturalarını ödeyemez, ocağında aş kaynamaz durumda olup gıda ihtiyaçlarını akşam pazarda çıkma gıdalarla veya tane ile satın alarak karşılamaya çalışıyor.

AKP iktidarının sanal iyilik hali yaratmak için verileri makyajlamasına ve manipülasyonuna rağmen gerçekleri paylaşmaya devam edeceğiz.