AKP'nin Meclis'e getirdiği 'mini istihdam paketinin' özeti: Patrona kıyak işçiye hak gaspı

EMEK SERVİSİ

AKP’nin Meclis’e sunduğu ‘mini istihdam paketi’, dün Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülmeye başlandı. Hükümetin ekonomideki normalleşmeyi hızlandıracağı iddiasıyla hazırladığı 10 maddelik torba yasa teklifinde milyonlarca işçiyi mağdur edecek düzenlemeler yer alıyor. Teklifle patronların, gelecek yılın temmuz ayına kadar işçileri ücretsiz izne çıkarabilmelerinin önü açılıyor. İşten çıkarma yasağının süresi uzatılıyormuş gibi gösterilse de fesih engeline istisna olacak hallerin kapsamı genişletiliyor. Patronlara kısa çalışmadan ve ücretsiz izinden vazgeçerek normal çalışma düzenine dönmeleri durumunda İşsizlik Sigortası Fonu’ndan 3 ay prim desteği verilmesi de planlanıyor.

İŞÇİLER ÜCRETSİZ İZNE MAHKÛM EDİLİYOR

İşçinin onayı olmadan ücretsiz izne çıkarılabilmesinin yolunu açan düzenleme, salgın döneminin başında İş Kanunu’na geçici bir madde ile sokulmuştu. İşçileri ayda bin 168, günde 39 liraya mahkûm eden ve birçok hak gaspını beraberinde getiren düzenlemeye emek örgütleri ve işçiler tepki göstermişti. Söz konusu düzenlemenin süresi 16 Temmuz’da sona erecekti; ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan, 29 Haziran’da yayımladığı kararnameyle bu süreyi bir ay daha uzattı.

Komisyonda dün görüşülmeye başlanan torba yasa teklifinin dördüncü maddesinde ise işten çıkarma yasağı ve ücretsiz izin uygulamasının 30 Haziran 2021’e kadar uzatılabilmesi için Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yetki verilmesi öngörülüyor. Düzenleme yasalaşırsa, bir yıl daha patronlar istedikleri kadar işçiyi tek taraflı olarak (işçinin rızası olmaksızın) ücretsiz izne yollayabilecek. İşçi ücretsiz izinde olduğu süre boyunca başka bir işte çalışamayacak. İstifa ederse kıdem tazminatı hakkından vazgeçmek zorunda kalacak. İşsizlik Sigortası Fonu’ndan kendisine verilen günlük 39 TL nakdi ücret desteğiyle hayatını sürdürmeye çalışacak.

‘NORMALLEŞEN’ PATRON PRİM ÖDEMEYECEK

Teklifin üçüncü maddesiyle, İşsizlik Sigortası Fonu kaynaklarından patronlara yeni teşvikler verilmesi öngörülüyor. Buna göre, kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin uygulamasına tabi tutulan işçilerin normal çalışma düzenine dönmesi durumunda, patronlara (işçi ve işveren payı dahil) SGK prim desteği sunulacak. SGK primlerinin tamamı üç ay süreyle (31 Aralık 2020 tarihini geçmemek şartıyla) İşsizlik Sigortası Fonu’ndan, yani işçilerin birikimlerinden karşılanacak. Böylelikle patronlar bir süreliğine sigorta primi ödeme yükümlülüğünden kurtulacak ve fon kaynaklarından patronlara çok daha fazla kaynak aktarılmış olacak.

KISA ÇALIŞMA SEKTÖREL BAZDA UZATILABİLECEK

Teklifin ikinci maddesine göre Cumhurbaşkanı, kısa çalışma ödeneğinin süresini sektörel olarak ayrı ayrı veya bir bütün olarak 31 Aralık 2020 tarihine kadar uzatabilecek. Böylece Cumhurbaşkanı Erdoğan’a kısa çalışma ödeneğini sadece bazı sektörler için uzatma yetkisi veriliyor. Öte yandan kısa çalışma ödeneğinden yararlanma koşulları zorluğunu koruyor. Bu ödenekten yalnızca son üç yıl içinde 450 gün prim ödemiş ve son 60 gün boyunca aralıksız çalışmış olan işçiler yararlanabiliyor.

İŞTEN ÇIKARMALARIN KAPSAMI GENİŞLETİLİYOR

Teklifte, işten çıkarma yasağının 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılabilmesi öngörülüyor; ancak istisnaların kapsamı genişletiliyor. 17 Nisan’da yapılan düzenlemede işçilerin sadece İş Kanunu’nun 25/2 maddesindeki ‘ahlak ve iyi niyete uymayan nedenler’ gerekçe gösterilerek işten çıkarılabileceği belirtiliyordu. Bu paket yasalaşırsa, “belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, işyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, ilgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi” durumlarında da işçiler işten çıkartılabilecek.

***

BU PAKET SEFALET PAKETİ!

CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Emek Büroları Koordinatörü Veli Ağbaba, Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmeler sırasında ‘mini istihdam paketi’ni sert sözlerle eleştirdi. Bu paketin ‘işçiye sefalet paketi’ olduğunu belirten Ağbaba, “Milyonlarca işçiyi 1 yıl boyunca açlığa mahkûm edecekler” ifadelerini kullandı.

İktidarın pandemi krizini fırsata çevirerek işçi haklarını alabildiğince gasp ettiğini belirten Ağbaba, “Ücretsiz izne çıkartılan işçilere günlük 39 TL, yani aylık bin 177 lira para verildi. Bu durum pişkince AKP iktidarı tarafından ‘İşçilerimizi salgının etkilerine karşı korumasız bırakmadık’ diye sunuldu. Şimdi bu taslak ile ücretsiz izin uygulaması 1 yıl uzatılabilecek. Yani eğer bu taslak yasalaşırsa milyonlarca işçinin 1 yıl boyunca açlıktan ölmesinin, kıvranmasının önü açılacak” dedi.

“Madem öyle, bizim de şöyle bir teklifimiz var” diyen Ağbaba, “Vakıfbank yönetimine 13 bin lira maaş ile atadığınız yandaşlar, danışman adı altında binlerce lira maaş ile çalıştırdığınız troller, işe gitmeyip 10 yerden maaş alan akrabalarınız da ücretsiz izne çıkarılsın” diye konuştu.

YANDAŞ İNŞAAT FİRMALARI İŞÇİ ÇIKARABİLECEK

İşsizlik Sigortası Fonu’nu bugüne kadar işçi dışında kullanmayan kimsenin kalmadığını söyleyen Ağbaba, işten çıkarma yasağında istisna kapsamının genişletilmesini de eleştirdi. Ağbaba, “İhale veya yapım işlerindeki işçilerin işten çıkarılabilmesine ilişkin bu düzenleme, haksız ve yersiz bir uygulama ve inşaat işverenlerini korumaya yönelik bir düzenlemedir. Söz konusu düzenleme, inşaat işlerinin durdurulması veya ihalenin iptali gibi nedenlerle işçilerin işten çıkarılabilmesine olanak sağlıyor. Bu durumda yandan firmalar işçileri işten çıkaracak ve hiçbir yaptırıma uğramayacak” ifadelerini kullandı.

***

İŞVERENE DEĞİL, İŞÇİYE KORUMA SAĞLANSIN!

İşçilerin aleyhine pek çok düzenleme içeren torba yasa teklifine sendikalardan tepki geldi. DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu yaptığı yazılı açıklamada, teklifin işçileri değil, işverenleri koruduğunu vurguladı.

Teklif hazırlanırken sendikaların görüşünün alınmadığına dikkat çeken Çerkezoğlu, “Üçlü Danışma Kurulu toplanmadı. Teklif muhtemelen işverenlerin görüşleri alınarak hazırlandı; ancak bizlerin görüş ve önerileri alınmadı” dedi.

Teklif yasalaşırsa İşsizlik Sigortası Fonu’ndan işverenlere aktarılan teşviklerin daha da artacağını belirten Çerkezoğlu, “Oysa bu fonun amacı işverenlere kaynak aktarmak değildir; ayrıca teşvikler istihdamı artırmıyor. İŞKUR son 3 yılda istihdamı artırmak adına 63 milyar lira harcadı; ama son 3 yılda istihdam 3 milyon civarında azaldı. İşçinin parası ile işverenlere teşvik verilmesi uygulaması artık sona ermelidir” ifadelerini kullandı.

Ücretsiz izin uygulamasının uzatılmasına da tepki gösteren Çerkezoğlu, işten çıkarma yasağının devam etmesi ancak ücretsiz izin uygulamasına derhal son verilmesi gerektiğini kaydetti.

Hükümetin her fırsatta işverenleri koruma çabasından vazgeçmesi gerektiğini belirten Çerkezoğlu, “Meclis kapanırken adeta yangından mal kaçırırcasına gündeme getirilen ve işverenlere yeni avantajlar, işçiye yeni yükler getiren teklifin 2, 3 ve 4’üncü maddeleri geri çekilmelidir” dedi.