AKP, Türkmenleri mezhepçi siyasi politikalarıyla parçaladı

HAZIRLAYAN: MUSTAFA K. ERDEMOL

Bir süredir AKP hükümeti ile milliyetçi çevreler Suriye’deki Bayırbucak Türkmenleri’nin Rusya ile Suriye’nin gerçekleştirdiği operasyonlarda katledildiği gerekçesiyle adeta “alarm” durumunda. İkinci bir Türk katliamı haberiyle dolu yandaş medya. İlki bir süre önce yine kamuoyunda büyük yer tutan Uygur Türklerinin Çin devleti tarafından katledildiği haberleriydi.

Oysa Türkiye hükümeti, Suriye’deki Bayırbucak Türkmenlerinin yaşadığı Türkmendağı bölgesinin uzun zaman önce Suriye yönetiminin kontrolünden çıkıp cihatçı grupların eline geçtiğini, Suriye güçlerinin burayı yeniden ele geçirmek için operasyona giriştiğinde oradakileri Türkmen diye değil, kendilerine savaş açan tekfirci gruplar olarak tanımlayıp hedef aldığını biliyor. Birkaç gün önce BirGün’de görüşlerine yer verilen Suriye Türkmenlerinin liderlerinden Ali Türkmani de hedef alınanların Türkmenler değil, El Nusra ve Özgür Suriye Ordusu unsurları olduğunu açıklamıştı.

IŞİD’in Türkmen katliamı
Bayırbucak Türkmenleri’nin yaşadıklarını iç siyasetin malzemesi haline getiren AKP iktidarının samimiyet sınavından geçemediğinin iyi bir örneği, Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) tarafından 2014 Ağutos ayında Azez kasabasına bağlı olan 21 Türkmen köyünü ele geçirmesi karşısında kılını kıpırdatmamasıdır. Burada çok ciddi bir Türkmen kıyımı yaşandığını herhalde biliyor olmalılar. Bu katliamda kafası kesilen Türkmenlerin naaşlarının toprağa verilmesini de yasaklamıştı IŞİD. AKP’nin sessizliğinin nedenini IŞİD’in öldürdüğü Türkmenlerin Şii olmasına bağlayanlar da var. Buna yanlış diyen var mıdır acaba?

Kısacası AKP iktidarının pompalayıp, milliyetçi örgütlerin de durumdan vazife çıkarıp Bayırbucak Türkmenlerini kurtarmak(!) için Suriye yollarına düşmelerine yol açan katliam haberleri AKP’nin Türkmenler konusundaki ayrımcı tutumunu örtemez. Bayırbucak Türkmenleri için neler yapmaya çalıştığına tanık olduğumuz AKP iktidarı Irak Türkmenleri için neler yaptı peki?
Anlatmayı deneyeyim.

Türkmenleri böldü
Irak Türkmenlerinin sayısının iki milyondan fazla olduğu söyleniyor. Sünni Türkmen de var Şii Türkmen de. Ancak Türkiye içişlerine müdahele ettiği ana kadar Türkmenler arasında asla mezhep kaynaklı sorunlar yaşanıyor değildi. Bugünün Irak’ında Türkmenler özellikle siyasi anlamda dağınık, buna bağlı olarak da başarısız durumdalar. Çünkü Türkiye Türkmen siyasi sistemini parçalayarak dağıttı. Milliyetçi muhafazakar Türkmenler ile dindar Şii Türkmenler arasındaki mezhepsel ayrılıkları körükledi.

Türkiye ırak Türkmenleriyle 1990 ikinci körfez savaşından sonra ilgilenmeye başladı. O tarihten bu yana Irak Türkmenleri tamamen Türkiye’nin denetimi altına girdi.

Irak Türkmenlerinin, Türkiye’nin müdahalelerine isyanı sayılabilecek ilk girişimleri 2008’de gerçekleştirildi. Irak Türkmen Cephesi’nin (ITC) tüm delegeleri adeta ayaklanarak Türkiye yanlısı olan Saadettin Ergeç’i görevden aldılar. Ancak çok geçmeden 13-14 Temmuz 2008 günleri arasında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin baskısıyla düzenlenen 5.Genel Türkmen Kurultayı’nda (GTK), Ergeç’i görevden alan Yönetim Kurulu üyeleri, muhaliflerin deyimiyle, “sahte seçimler” sonucu kovuldu ya da susturuldular. 4 Türkmen partisinin başkanı ITC’den atıldı, Ergeç yerini korudu, ITC’nin siyasi parti olarak kaydı yapıldı.

İntikamcı değişiklikler
3 Mayıs 2011’de Bağdat Büyükelçiliği aracılığıyla Türkiye, Irak Türkmenlerinin siyasi organları olan ITC ve Irak Türkmen Meclisi’nde (ITM), yine muhalif Türkmenlerin deyimiyle, “intikamcı bazı değişiklikler” yaptı. ITM dağıtıldı öncelikle. Ardından ITC Başkan ve Yönetim Kurulu üyeleri değiştirildi. Üç yılda bir düzenlenen Genel Türkmen Kurultayı durduruldu, ITC’ye mali destek azaltıldı. Bağımsız bir ITM kurmak isteyenlerin bu faaliyetleri engellendi. Tüm bunlar TSK’nın etkisinin azaldığı br dönemde yapıldığı için tamamen AKP hükümetinin iradesiyle gerçekleşti.

Kasım 2011’de, Türkiye’ye sığınan Sünni politikacı, Irak cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık El Haşim olayı Türkiye’nin Türkmen politikasını iyice olumsuzlaştırdı. Türkiye, Irak yargısınca işlediği suçlardan ötürü idama mahkûm ettiği Haşimi’yi koruyan tutumuyla Irak ile ilişkilerini de bozdu. Bu Irak Türkmenlerini de olumsuz anlamda etkiledi. Türkiye, Nuri el Maliki hükümetinde görevli olan bir Türkmen bakanın hükümetten çekilmesi konusunda baskılar yaptı. Ancak ITC ve birçok Türkmen kuruluş Türkiye’nin bu baskılarına direnerek Türkmen bakanın kabinede kalması yönünde tutum aldılar. Bunun üzerine Türkiye ITC’ye yaptığı para yardımını kesti. Mezhepçi bir politika izleyerek ITC’de çatlak oluşturdu. Bu ITC’nin karar mekanizmasının bozulmasına yol açtı.

IŞİD sürdü, Türkiye sustu
Türkmenler ikinci Körfez savaşından sonra Irak’ın Kürt nüfusunun çok olduğu yerlerdeki bölgelerden kovuldular. IŞİD’in ortaya çıkmasından sonra da Ninova, Selahaddin, Kerkük ve Diyala vilayetlerinden yarım milyon Türkmen IŞİD tarafından sürgün edildi. Kalanlar da IŞİD saldırılarına uğradı. IŞİD’e karşı örgütlenmek isteyen Irak Türkmen Meclisi’ni daha önce Türkiye’nin isteği doğrultusunda fesih etmiş olan Yunus Bayraktar, Meclis’i yeniden toplamaya çalıştı. Türkiye buna da müdahale etti.

SOITM diyor ki
Çalışmalarını yurtdışında sürdüren Irak Türkmenleri İnsan Hakları Vakfı SOITM Türkiye’nin Irak Türkmenlerini yaşadıkları ülkenin siyaset arenasında etkisiz kılan tutumlarını, Türkmenlerin yaşadıkları sorunları sürekli olarak raporlar halinde kamuya sunuyor. SOITM’in Türkiye’ye ilişkin değerlendirmeleri özetle şöyle:

“Türkiye, Irak’ın ve Türkmenlerin İç İşlerine müdahale etmektedir. Bu müdahale süreklidir ve açıktır. Türkiye’nin Türkmenlere yönelik politikası mezhepçidir. Irak’taki ulusal uzlaşma Türkiye tarafından engellenmektedir. Türkiye’nin bu politikalarına karşı çıkan Türkmenler korkutulmuş, sindirilmiştir. Türkmenlerin şu ya da bu kesim tarafından tutulduğu etnik temizlikte Türkiye’nin de rolü vardır.

***

Uluslararası Türkmen Konferansı’na engel
Türkiye, Irak Türkmenlerine dilediğini yaptıramadığı durumlarda sürekli zorluk çıkarmaya devam etti. Örneğin Avrupa Parlamentosu (AP) 14 Mart 2013’de Türkmenler için bir uluslararası konferans düzenledi. Türk Hükümeti bu konferansı eleştirdi. Türkmenlerin katılmaması için baskı yaptı.
Türkiye’nin ITC içinde oluşturduğu Türkiye yanlısı grup ile Irak parlamentosundaki Türkiye yanlısı Türkmen milletvekilleri Sünni lobilerle işbirliği yaparak Irak parlamentosunda Türkmenler yararına hazırlanan yasaların geçmesini engelledi.

Irak Türkmen forumu da engellendi
n 25 Ekim 2014’te Irak Türkmen İslam Birliği Genel Sekreteri Yardımcısıyla, ITC Başkanı ve Vekili arasında yapılan bir toplantıda tüm Türkmenlerin katılacağı bir forum düzenlenmesine karar verilmişti. Forum Irak Türkmen Forumu adıyla 6-7 aralık 2014’de tüm Türkmen kurumlarının katılımıyla Bağdat’ta toplandı. Türkiye bu forumu engellemek için elinden geleni yaptı. Türkiye’nin Bağdat Büyükelçiliği’nden tüm Türkmen kanaat önderlerine telefonla foruma katılmamaları istendi. Bazıları baskılara direnmesine rağmen Türkiye yanlısı olan Irak Türkmen Partisi üyesi Hasan Turan, Müslüman Kardeşler’le yakın ilişkisi olduğu söylenen Türkmen Adalet Partisi, ITM Başkanı Yunus Bayraktar, ITC Ninova eyaleti meclisi üyeleri, ITC Erbil Temsilciliği, ITC Ankara temsilciliği, ITC Kerkük temsilciliği bu forumda yer almadı.

Türkiye, Şii Türkmenleri dışladı
Türkiye’nin baskısıyla 15 Kasım 2014’de ITM yerine daha küçük ölçekli bir Meclis kuruldu. Bu Meclis’e milliyetçi muhafazakar Türkmenler alındı ama Şii Türkmenler alınmadı. Bilinmez bir nedenle Türkiye’nin kontrolünde olan ITC de bu yeni meclise kabul edilmedi. Böylelikle Türkmen kurumlar arasında birlik zorlaştırıldı.

SÜRECEK...