AKP yoksuldan alıp zengine verdi
Gelir adaletsizliğinde 16 yılın zirvesi görüldü. En yoksul yüzde 20 ile en zengin yüzde 20 grupları arasındaki fark 8 katına çıktı. Uzmanlara göre; "Bu durum AKP’nin sınıfsal tercihi, enflasyonun bedelini toplum ödüyor."
Aycan KARADAĞ
AKP iktidarının ekonomi politikaları yoksul ve zengin arasındaki uçurumu daha da derinleştirdi. Gelir dağılımı verileri, ülkedeki toplam gelirden en yüksek payı alan yüzde 20'lik kesimin payının arttığını, en düşük geliri alan yüzde 20'lik kesimin payının da azaldığını ortaya koydu.
TÜİK, Gelir Dağılımı İstatistikleri, 2022 verilerini yayımladı.
TÜİK'in son yaptığı araştırmaya göre, en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20'lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 1,3 puan artarak yüzde 48'e çıkarken, en düşük gelire sahip yüzde 20'lik grubun aldığı pay 0,1 puan azalarak yüzde 6 oldu. Yüzde 20’lik dilimler halindeki gelir dağılımı verileri ciddi adaletsizliğe işaret ediyor. En yoksul 20 ile en zengin yüzde 20 arasında fark 8 katına çıkmış durumda. En yüksek gelire sahip olan yüzde 20'lik kesim TÜİK veri seti için 2006 yılında yüzde 48,4'lük pay almıştı. Onu takip yıllar içinde aldığı payda düşüş eğilimi görülen yüzde 20'lik kesim, 2022 yılında toplam gelirden aldığı yüzde 48'lik payla 16 yılın ardından en yüksek payı almış oldu.
Verilere göre dilimler küçüldükçe gelir eşitsizliği artıyor. Yüzde 5’lik dilimler esas alındığında en yoksul yüzde 5’e tekabül eden yaklaşık 4,2 milyon kişi gelirin yüzde 0,9’unu alırken en zengin yüzde 5 gelirin yüzde 23,3’ünü alıyor. Yüzde 5’lik dilimlere göre gelir eşitsizliği 26 kata çıkıyor.
BOZULMA ARTTI
Verilere göre, gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan ve sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, 1'e yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade eden Gini katsayısı, 2022'de bir önceki yıla göre 0,014 puan artışla 0,415 olarak tahmin edildi. Tüm sosyal transferler hariç tutulduğunda Gini katsayısı 0,487, emekli ve dul yetim maaşı dahil diğer tüm sosyal transfer gelirleri hariç tutulduğunda ise 0,423 olarak tahmin edildi. OECD’nin 2021 verilerine göre Gini katsayısı açısından Türkiye en kötü üç ülke arasında yer alıyor. Türkiye’den daha kötü Gini katsayısına sahip ülkeler Kosta Rika ve Meksika.
Benzer bozulma TÜİK Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerine de yansıyor. 2022 yılında yürütülen ve 2021 yılındaki gelirleri yansıtan TÜİK’in gelir dağılımı istatistiklerine göre 2021’de ücret ve maaş gelirleri yüzde 21,5 artarken, sermaye gelirleri yüzde 61,8 artıyor.
Tüm gelirler ortalama yüzde 31,2 artarken, ücretli ve maaşlı çalışanların gelirleri bu artışın altında kalmıştır. Bu sonuç gelirin sınıfsal dağılımındaki eşitsizliğe işaret ediyor.
Toplam gelir içerisinde en yüksek payı yüzde 46,2 ile bir önceki yıla göre 0,9 puan azalan maaş ve ücret geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 21,0 ile önceki yıla göre 3,5 puan artan müteşebbis geliri alırken üçüncü sırayı yüzde 20,2 ile önceki yıla göre 3,7 puanlık azalış gösteren sosyal transfer geliri oluşturdu. Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı yüzde 19,8 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı ise yüzde 89,8 olarak gerçekleşti.
AKP'NİN SINIFSAL TERCİHİ
Siyaset Bilimci Prof. Dr. Tanju Tosun:
AKP’nin sınıfsal tercihiyle ilgili bir durum. AKP gelir adaletsizliğini önemsemedi. Bunu yoksula yaptığı yardımlarla kapatmaya çalıştı. Bir noktaya kadar da bunu başardı. Toplumda en yoksul kesimde olan yurttaşların AKP’ye oy verdiği daha önceki yıllarda yapılan çalışmalarla ortaya çıktı. Gelir düzeyi biraz daha yükseldikçe AKP’nin oy gücü düştüğü görüldü. AKP, 2011 yılından sonra politikaları değiştirmesi sonrası yoksul kesimden daha az olmaya başladı. CHP’de bu süreçte yoksul kesime sirayet etmeye başladı. Buna karşı en kalın tabaka kesiminde ise CHP oylarında azalma yaşanırken AKP oylarında yükseldi. Gelir adaletsizliğine karşı seçmen tepki gösteriyor. Sandığa da yansıyor. 2019 yerel seçiminde yaptığımız çalışmalarda Ekrem İmamoğlu’nun oyları en düşük hanelerde arttığını yönündeydi.
BEDELİNİ TOPLUM ÖDÜYOR
Ekonomist Oğuz Demir:
Enflasyonda AKP iktidara geldiği günden beri en yüksek oranını yaşadık. Enflasyonun zengini daha çok zenginleştirdiği, yoksulu ise daha çok yoksullaştıran bir ekonomik neden olduğunu hep söyledik. 2022 yılında insanların ne kadar hızlı bir şekilde yoksullaştığını görüyoruz. Çok küçük bir kesimin de ne kadar zenginleştiği ortaya çıktı. Hükümet bu süreçte enflasyona karşı TL’yi korumak için döviz dışı kur korumalı mevduat ve borsadaki yükseliş gibi sermaye sınıfı daha da zenginleştiren önlemlerinin sonuçlarını görüyoruz. Enflasyonun bedelini toplum ödüyor. Bu veriler de bunu gösteriyor.
