Almanak | AKP'li rektörler, boş kalan kontenjanlar: Eğitimde hüsran

Hazırlayan: Mustafa KÖMÜŞ

AKP’nin ülkede yarattığı tahribattan en çok gören alanlardan birisi eğitim oldu. 2021 özellikle Boğaziçi Direnişi ve boş kalan kontenjanlarıyla üniversitelerin konuşulduğu bir yıl oldu. Boğaziçi Direnişi bir yıla yaklaşırken partili rektörler sorunu ise devam etti. Birçok üniversitede Erdoğan’ın atadığı eski AKP’liler rektör oldu. Bunların yansıması olarak üniversitelerde kişiye özel ilanlar devam etti, kontenjanlar boş kaldı. ‘Her ile üniversite’ politikası nedeniyle ülkenin her yerine açılan üniversiteler öğrenciler tarafından tercih edilmedi. Vakıf üniversiteleri de yine bu yıl da eğitime değil de reklama ve tanıtıma milyonlar akıttı. Tahribat tabii ki sadece üniversitelerde olmadı. MEB’in imam hatip ısrarı bu yıl da sürerken okullaşma oranlarında ciddi düşüşler oldu. 155 bini aşkın çocuk eğitimden koparken tarikatlar ve gerici vakıflar eliyle okullarda dini ağırlıklı seçmeli ders baskısı günlerce konuşuldu. LGS’de ve YKS’de büyük hüsran yaşandı. İki sınavda da son 4 yılın en kötü sonuçları alındı. Yıl sonuna doğru yapılan Şûra’da okul öncesinde zorunlu din eğitimi kararı alındı. Tarikatların eğitimi nasıl kıskaç altına aldığı da net bir şekilde ortaya çıktı.

Üniversiteler 2021’e Boğaziçi’ne kayyum atanmasıyla girdi. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan daha önce partisinden milletvekili aday adayı olan Melih Bulu’yu Boğaziçi Üniversitesi’ne rektör olarak atadı. Bulu’nun atanmasının ardından Boğaziçi Üniversitesi öğrencisinden akademisyenine, çalışanlarından mezunlarına tüm bileşenleriyle direnişe geçti. Direnişin başlamasının ardından yüzlerce öğrenci gözaltına alındı, birçok öğrenci tutuklandı. Buna rağmen direniş sönümlenmedi. Bulu, direnişin hemen ilk günlerinde üniversitenin kapılarını polislere açtı. Üniversiteye öğrenciler giremesin diye kapılarına kelepçe takıldı. Melih Bulu direnişin altı ay sonra biteceğini iddia etse de bu gerçekleşmedi. Süreç içinde daha önce bazı yayınlarında intihal yaptığı ortaya çıkan Bulu, görevde sadece altı buçuk ay kalabildi. İlk günden itibaren direnişini sürdüren Boğaziçililerin tepkisi sayesinde Bulu 15 Temmuz’da görevden alındı. Yerine vekaleten yardımcısı Naci İnci getirildi. Daha sonra Boğaziçililer rektör adayı belirlemek için üniversitede seçim gerçekleştirdi. Güvenoyu alan akademisyenler rektörlüğe aday oldu. İnci güvenoyu alamadı. Buna rağmen AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan rektörlüğe Naci İnci’yi getirdi. İnci’nin göreve asaleten atanmasının ardından da direniş sonlanmadı. Akademisyenler de öğrenciler de direnişini sürdürdü. Akademisyenler her iş günü rektörlüğe sırtlarını dönüyor.

Çarşaflı öğretmen

Antalya Finike’deki 4 köy okulun ikisinde imamın ikisinde ise eşlerinin derslere girdiği ortaya çıktı. İmamların eşleri ücretli öğretmen olarak görev yaptıkları okullarda çarşafla derslere girdi. İlçe Milli Eğitim Müdürü ilk başta olaydan haberinin olmadığını iddia etse de daha sonra çarşaflı öğretmenle ders sırasında fotoğrafı ortaya çıktı.

4-6 yaş kurslarında 180 bin çocuk

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın eğitimde artan etkinliği, resmi verilere de yansıdı. MEB ile imzaladığı işbirliği anlaşmalarıyla eğitimin hemen her kademesinde etkin hale getirilen Diyanet, 4-6 Yaş Kuran kurslarında 181 bin 808 öğrenciye okulöncesi eğitim verdi. Kurslarda eğitim gören çocukların sayısı 2015 yılından 2020 yılına kadar yüzde 1091 arttı. Öte yandan 4-6 Yaş Kuran kurslarının sayısı MEB’e bağlı anaokullarının sayısını da geçti. MEB’e bağlı toplam 2 bin 894 anaokulu bulunurken kursların toplam sayısı beş yılda yüzde 91 artarak 5 bin 575’e çıktı.

►LGS VE YKS’DE HÜSRAN

Liselere Geçiş Sınavı (LGS) ve Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçları ülkede eğitimin uzaktan yapıldığında ne kadar dibe gittiğini gösterdi. İkisi de 4 yıldır yapılan sınavlarda öğrenciler bugüne kadarki en kötü sonuçları elde ettiler. LGS’de 20 soruluk Matematik ve Fen testlerinde ortalamalar sırasıyla 4,2 ve 8,04 olarak gerçekleşti. YKS’de ise durum çok daha vahim oldu. YKS’nin ilk oturumuna giren adayların yüzde 32’si barajın altında kalırken 40 soruluk matematik testindeki doğru yanıt ortalaması 5’te kaldı. Alan Yeterlilik Testi’nde de barajı geçme oranlarının düşüklüğü dikkat çekti. Sayısal puan türünde öğrencilerin yüzde 38’i, Sözel puan türünde yüzde 40’ı, Eşit Ağırlık puan türünde ise yüzde 52’si barajı geçemedi. Tam 23 bin öğrenci ise YKS’de sıfır çekti. Bunun üzerine baraj düşürüldü.

►ÜNİVERSİTELER BOŞ KALDI

Sınavlardaki başarısızlık ilk tercihlere de yansıdı. 1280 bölümü tercih eden öğrenci sayısı 10’un altında kaldı. 169 bölüm hiç tercih edilmedi. ‘Her ile üniversite’ politikasının çöktüğünü gösteren yerleştirme sonuçlarına göre 9 vakıf üniversitesi kontenjanın yarısını bile dolduramadı. Tam 195 bin 304 kontenjan ilk tercihlerin ardından boş kaldı. Özellikle küçük kentlerdeki üniversiteler tercih edilmedi. Örneğin Adıyaman, Amasya, Iğdır, Ardahan gibi illerde üniversitelerde oldukça fazla bölüm boş kaldı. Ek tercihlerin ardından da kontenjanlarda büyük boşluk oluştu. YÖK Başkanı Erol Özvar, kontenjanların yüzde 14’ünün boş kaldığını açıkladı.

►1 MİLYON GENÇ KAYIP

Lise çağında olan 1 milyonu aşkın gencin ne yaptığı bilinmiyor. Neredeyse 5 gençten biri istihdamda da, eğitimde de yer almıyor. TÜİK verilerine göre 15-19 yaş aralığındaki 5 milyon 954 bin gencin 1 milyon 90 bininin ne yaptığı belirsiz. Ne istihdamda ne de eğitimde yer alan kadınların sayısı ise genç erkeklerden 92 bin daha fazla. 591 bin genç kadın eğitimde de istihdamda da yer almıyor. 100 genç kadından 20,6’sı ne okuyor ne de çalışıyor.

►KİŞİYE ÖZEL İLANLAR BİTMEDİ

Akademinin en çok tartıştığı konulardan biri olan kişiye özel ilan sorunu devam etti. YÖK’ün bu konuda yönetmelik yayımlamasına rağmen üniversiteler bu ilanları vermeye devam etti. Sayıştay raporlarına da giren kişiye özel ilan sorunu akademinin kanayan yarası olmaya devam ediyor.

►EMEKLER ÇÖPE ATILDI

Yılın son günlerine öğretmen atamalarındaki mülakat uygulaması damga vurdu. KPSS’den yüksek puan alan binlerce öğretmenin mülakatta düşük puanlar verilerek atanmaları engellendi. Öğretmenler sosyal medyada tepkilerini dile getirdi ve emeklerinin çöpe atıldığını söyledi. Öğretmenler “Hem bizim hem de ailemizin geleceği çalındı” dedi.

►TARİKAT KISKACI

Cemaat ve tarikatların yıllardır AKP eliyle boyunduruk altına aldığı eğitimde 2021’de önemli olaylar yaşandı. Son haftalarda ise bu durum çığırından çıktı. Yoksul ailelerin çocuklarını tarikatlara ve cemaatlere mecbur bırakan iktidardan ise hiçbir tepki gelmedi. Antalya’da ALİMDER’e ait kaçak yurtta bir öğrenci aşçı tarafından öldürüldü. Erzurum’da 7 çocuk Diyanet’e bağlı Kuran kursunda istismara maruz bırakıldı.

►SEÇMELİ DERS BASKISI

MEB’in tarikat ve cemaatler ile gerici vakıflarla kurduğu ittifakın neticesi her alanda görüldü. Sene başında başlayan seçmeli ders süresince öğrenciler okul müdürleri ve yardımcıları tarafından dini ağırlıklı derslere yönlendirilmek istendi. İtiraz eden velilerle idareciler arasında sık sık tartışmalar basına yansıdı. İdareciler bütün tepkilere rağmen bu konuda geri adım atmadı. MEB ise bu konuda tek bir açıklama dahi yapmadı.

►İMAM HATİP ISRARI BİTMEK BİLMİYOR

AKP’nin dindar nesil projesinin en önemli ayağı olan imam hatiplere 2021’de de öncelik ve ayrıcalık tanındı. Sınavla girilecek imam hatip liselerinin kontenjanı düşürülürken okul sayısı 507’den 641’e yükseltildi. Sınavsız imam hatip liselerinde ise öğrenci sayısı azalmasına rağmen okul sayısındaki artış devam etti. Bu durum her alanda kendini gösterdi. Parasız yatılı okullardan pansiyonlu okullara kadar her alanda MEB’in önceliği yine imam hatip oldu.

��EĞİTİME ERİŞİLMEDİ

Eğitim-öğretim bu yılın başına kadar aralıklarla bölünse de genel olarak uzaktan devam etti. Bu süreçte en az dört öğrenciden biri eğitime hiç erişemedi. MEB’in faaliyet raporunda da bu durum doğrulandı. Raporda toplam öğrenci sayısının 18 milyon 241 bin 881 olduğu ülkede, EBA’ya ulaşan öğrenci sayısının 13 milyon 667 bin 432 olduğu bildirildi. Bunun dışında birçok öğretmen öğrencilerinin yüzde 80’iniyle uzaktan eğitim döneminde bağ kuramadığını aktardı.

►156 BİN ÇOCUK EĞİTİMDEN KOPTU

Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) geçen günlerde yayımladığı istatistikler kaygıları haklı çıkardı. Covid-19 pandemisinin eğitime etkisini gösteren istatistiklere göre 2020-2021’de önceki yıla göre öğrenci sayısı 155 bin 938 azaldı. MEB’in verilerine göre 2019-2020’de okulöncesinde 1 milyon 629 bin olan öğrenci sayısı 2020-2021’de 1 milyon 225 bine geriledi. Öğrenci sayısındaki düşüş 404 bini buldu.

►OKUL DEĞİL TİCARETHANE

YÖK’ün Vakıf Yükseköğretim Kurumları 2021 raporu üniversitelerin ticarethane gibi yönetildiğini ortaya koydu. Bazı üniversiteler öz kaynaklı Ar-Ge projelerine oldukça düşük miktarlarda pay ayırırken reklam ve tanıtıma milyonlarca lira akıttı. Ankara Medipol Üniversitesi öz kaynaklı Ar-Ge projelerine hiç harcama yapmazken reklam ve tanıtıma 1 milyon 67 bin harcama yaptı. Bunun dışında birçok üniversitede Ar-Ge projeleriyle reklama harcanan paralar arasında devasa farklar oluştu.

►OKULÖNCESİNE DİN EĞİTİMİ

Milli Eğitim Şûrası 7 yıl aranın ardından 20’nci kez toplandı. ‘Fırsat eşitliği’ başlığıyla toplanan Şûra’da en çok tartışılan karar ise okulöncesine din eğitimi zorunluluğu oldu. İktidara yakın Eğitim Bir-Sen’in “Okulöncesi kademesinde dini eğitim verilsin” önerisi, komisyonda görüşülmeden aracısız olarak Genel Komite’de oylandı ve oyçokluğuyla kabul edildi. Karar büyük tepki çekti.

►SURİYELİLER EĞİTİME UZAK

AKP’nin her seferinde ensar-muhacir edebiyatına sığınarak istismar ettiği Suriyeliler eğitimden uzakta. İktidarın Suriyeli çocukları eğitime kazandırmak için yüz milyonlarca dolarlık hibeye karşılık 2020-2021 eğitim-öğretim yılında 425 bin Suriyeli çocuk eğitimin dışında kaldı. Suriyelilerin okullaşma oranı yalnızca yüzde 64 olarak gerçekleşti.

►ASRIN BAŞARISIZLIĞI

“Eğitimde asrın projesi” denilen FATİH Projesi’nde 11 yılın sonunda ortaya çıkan tablo başarısızlık oldu. 2014 yılında tamamlanması öngörülen projenin gerçekleşme oranı yalnızca yüzde 70’lerde kaldı. Projenin başlangıcından bugüne kadar küçük ve orta ölçek pilot uygulama kapsamında yaklaşık 1 milyon 130 bin öğrenci ve 300 bin öğretmene tablet bilgisayar dağıtıldığı ifade edildi.

►OKULLAŞMA DÜŞTÜ

MEB’in eğitimde yarattığı tahribat istatistiklere de yansıdı. Okullaşma oranları neredeyse her kademede geriye düştü. İstatistiklere göre, 2019-2020 eğitim öğretim yılında beş yaş grubunda yüzde 71,22 olan okul öncesindeki net okullaşma oranı, 2020-2021 eğitim öğretim yılında yüzde 56,89’a geriledi. Benzer bir gerileme ilkokul kademesinde de yaşandı. 2019-2020 eğitim öğretim yılında ilkokul kademesinde yüzde 93,62 olan net okullaşma oranı 2020-2021 eğitim öğretim yılında yüzde 93,23’e düştü. Ortaokulda ise okullaşma oranları yüzde 95,9’dan yüzde 88,8’e geriledi. Okulöncesi kademesindeki gerileme 15 puana yaklaştı.

►KONTENJANIN ÇOĞU YABANCIYA

İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DeÜ) 2021-2022 kontenjanının çoğunu yabancı öğrencilere ayırdı. DEÜ yabancı uyruklu öğrenci kabulü kontenjan sayısını 10 bin 115 olarak açıkladı. Yabancı uyruklulara lisans bölümleri için 6 bin 225, ön lisans için ise 3 bin 890 kişilik kontenjan açıldı. Öğrenciler istedikleri bölüme 2 bin 800 TL ile 54 bin TL arasında değişen ücretler ödüyor.