Almanak | Salgının pençesinde bir yıl
Dünyayı kasıp kavuran salgın ikinci yılına girerken Türkiye salgın politikalarında sınıfta kalan ülkelerin başında yer aldı. Hatalardan ders çıkarılmamasının faturasını insanlar canlarıyla ödüyor.
Hazırlayan: Sevgim DENİZALTI
Türkiye’de 2021 yılına yine Covid-19 salgını damgasını vurdu. Salgının yönetilememesi nedeniyle can kayıpları artarak devam etti, öğrenciler aylarca okula gidemedi, milyonlarca emekçi iş ve gelir kaybı yaşadı.
Salgına karşı en güçlü silah olan aşılama, Türkiye’de Ocak 2021’de başladı. Buna karşın, ilk vakanın tespit edildiği Mart 2020’den bu yana yaşamını yitiren 81 binden fazla yurttaşın 61 bini 2021’de hayatını kaybetti. Bir diğer ifadeyle, artık aşı imkânı bulunmasına rağmen her 4 ölümden 3’ü 2021 yılında meydana geldi.
Aşılamada bir türlü istenilen düzeye gelinemedi, etkili bir kampanya yürütülemedi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın sosyal medya hesabından yaptığı çağrılar, aşı tereddüdünü ortadan kaldırmaya yetmedi. Sağlık meslek örgülerinin uyarıları ve önerileri de dikkate alınmadı, veriler şeffaf biçimde paylaşılmadı. Halk sağlığını değil ekonomiyi önceleyen politikalar nedeniyle bazı aylarda önlemlerin hızla gevşetilmesi veya kaldırılması, vaka sayılarının patlamasına ve ölümlerin artmasına yol açtı.
Vaka artışı nedeniyle kapanmaya gidilen dönemlerde ise iş ve gelir kaybı yaşayan milyonlarca yurttaş, devlet desteğinden mahrum bırakıldı. İktidar yoksulluğun pençesindeki emekçileri unuttu, sermayedarların çıkarını kollayan politikalar yürüttü.
2021, aynı zamanda varyantların yılı oldu. Delta varyantı birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de kısa sürede baskın hale geldi. Yılın sonuna doğru bu kez de Omicron kâbusu başladı. Çok hızlı bulaştığı bilinen bu yeni varyanta karşı tüm Avrupa ülkeleri önlem üstüne önlem açıklarken Türkiye’de herhangi bir önlem alınmadı, böylece varyant hızla yayılmaya başladı.
Yeni yılda salgından ve yarattığı tahribattan bir an önce kurtulmak dileğiyle…
OCAK
► Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, İngiltere’den Türkiye’ye giriş yapan 15 kişide mutasyonlu virüsün görüldüğünü açıkladı. İngiltere’den girişler geçici olarak durduruldu.
► Çin aşısı CoronaVac’a acil kullanım onayı almasının ardından Türkiye’de ilk koronavirüs aşısı Ankara Şehir Hastanesi’nde Bakan Koca’ya yapıldı. Ardından da sağlıkçılara.
► Bakan Koca mutasyonlu virüs tespit edilen yurttaş sayısının 128’e yükseldiğini, 17 şehirde İngiltere varyantının görüldüğünü duyurdu.
ŞUBAT
► Bakan Koca İngiltere mutasyonlu Covid-19 vakası sayısının 196 olduğunu, 2 Güney Afrika, 1 de Brezilya varyantı ile karşılaşıldığını açıkladı.
► 70 yaş üstü aşılanmaya başladı. Bir gün sonra aşı yaşı 65’e indi.
► Erdoğan Rize il kongresine katıldı, kalabalıkla övündü “Salgının olduğu bir dönemde kongre yapıyoruz ve Rize’de salon lebalep dolu” dedi.
► Koca, normalleşme sürecinin 1 Mart itibarıyla belirli kriterler çerçevesinde 4 risk seviyesinde başlayacağını duyurdu.
MART
► Erdoğan, ‘yeni kontrollü normalleşme’ sürecinin başlatıldığını açıkladı. İller 4 kategoriye ayrıldı. Hafta sonu sokağa çıkma kısıtlaması düşük ve orta riskli illerde kaldırıldı. Tüm illerde 21.00-05.00 saatleri arasındaki sokağa çıkma sınırlamasının sürdürülmesine karar verildi. Türk Tabipleri Birliği önlemlerin kaldırılmasını eleştirdi.
► AKP 7. Olağan Büyük Kongresi, pandemiye rağmen ülkenin dört bir yanından gelen on binlerce kişinin katılımıyla yapıldı. Ankara Spor Salonu hınca hınç doldu, sosyal mesafe kuralı hiçe sayıldı. Kongreye tepki yağdı.
► Bakan Koca, ülkeye 1,4 milyon doz Pzifer-BioNTech aşısının ulaştığını duyurdu. Oysa aralık ayında yaptığı açıklamada, mart ayı sonuna kadar 4,5 milyon doz Pzifer-BioNTech aşısı geleceğini öne sürmüştü.
► 60 yaş ve üzeri yurttaşlar ile eşlerine aşı hakkı tanındı.
► Bakan Koca, İngiltere mutasyonunun Türkiye’deki oranının yüzde 75’lere ulaştığını duyurdu.
NİSAN
► Erdoğan başkanlığında 13 Nisan’da toplanan Kabine, kapanma kararı aldı.
► Okul öncesi eğitim kurumları ile 8’inci ve 12’nci sınıflar hariç tüm kademeler kapatıldı. Bu kademeler ise 29 Nisan’da kapandı. Sağlıkçıların izinleri, istifa ve emeklilik başvuruları iptal edildi.
► Aşılama yaşı 55’e indi.
► Bakan Koca altı ay içinde Rusya’dan 50 milyon Sputnik V aşısının Türkiye’ye geleceğini ilk sevkıyatın mayısta yapılacağını duyurdu. Ayrıca İstanbul’da 5 kişide Hindistan varyantının görüldüğü açıkladı.
► Tam kapanma dönemi başladı. Ama kapanma genelgesinde yer alan 43 istisna nedeniyle 22 milyon işçi ‘‘kapanamadı’, çalışmaya devam etti. DİSK-AR’ın verilerine göre işçilerin yüzde 61’i tam kapanmadan muaf, yüzde 22’si ise kısmen muaf tutulan sektörlerde çalışıyordu. Milyonlarca yurttaş destekten mahrum bırakıldı.
MAYIS
► TTB, okulların okulların kademeli olarak ve gerekli tüm önlemler alınarak açılması çağrısı yaptı. Açıklamada, “Türkiye, OECD ülkeleri arasında ilkokulları açık ara ile en uzun süre kapatan ülke” dendi.
► Sağlık Bakanlığı, uzmanların tüm uyarılarına rağmen Covid-19 hastalarına 14 ay boyunca şeker gibi dağıttığı sıtma ilacı Hidroksiklorokin’i Covid-19 tedavi rehberinden çıkardı.
► Tam kapanma süreci sona erdi ama hedeflenen 5 bin vaka sayısına ulaşılamadı. 1 Haziran’a kadar uygulanacak 15 günlük kademeli normalleşme sürecine girildi.
► Bakan Koca ve BioNTech aşısını geliştiren Prof. Dr. Uğur Şahin, 20 Mayıs’ta birlikte basın toplantısı düzenledi. Şahin, “Bugün tamamı 120 milyon doz olarak imza attık. Türkiye’ye altıncı ayın sonuna kadar 30 milyon doz getirmek istiyoruz. Temmuz, ağustos ve eylül ayında 120 milyonu tamamlamak istiyoruz” dedi.
HAZİRAN
► Normalleşme başladı. Sokağa çıkma yasakları gevşetildi, 1 buçuk aydır kapalı olan kahvehane, kafe, çay bahçesi gibi işletmelerin belirli saatler arasında faaliyet göstermesine, yeme-içme yerlerinin masada servis yapmasına izin verildi. İlkokullarda ve okul bünyesindeki ana sınıflarında, 7 Haziran’da ise tüm ortaokul ve liselerde haftada 2 gün yüz yüze eğitim başladı. Diğer okul öncesi eğitim kurumları tam zamanlı olarak yüz yüze eğitime devam etti.
► SGK’ye kayıtlı tüm çalışanlara Covid-19 aşı randevusu verilmeye başlandı.
► Erdoğan, yerli aşının üçüncü fazının ilk doz uygulamasına video konferans ile katılarak aşının adının “TURKOVAC” olduğunu açıkladı.
► Aylarca süren aşı tedariki sorununun çözülmesiyle ay içinde önce 50’ye, ardından kademeli olarak 25’e kadar inen aşı yaşı, 18’e düştü.
TEMMUZ
► Hafta içi ve hafta sonu sokağa çıkma ve şehirler arası seyahat kısıtlamaları sona erdi, faaliyetlerine ara veren işyerleri açıldı.
► TTB, “Pandemi devam ediyor, rehavet zamanı değil” uyarısı yaptı. Açıklamada, “Daha bulaştırıcı olduğu bilinen Delta varyantının ülkede yayılması hızlanmasına rağmen önlemlerin tümünden vazgeçiliyor” dendi.
► Sağlık Bakanı Koca, 22 Temmuz’da “Bugün son zamanların en yüksek vaka sayısına ulaştık” dedi.
AĞUSTOS
► 15 yaş üstündekiler ile kronik hastalığı bulunan 12 yaş üstündekilere Covid-19 aşısı hakkı tanımlandı.
► Bakan Koca, Delta varyantının tüm vakalar içindeki oranının yüzde 90’ı geçtiğini açıkladı.
► İçişleri Bakanlığı, 81 il valiliğine yüz yüze eğitim öncesi “PCR Testi Zorunluluğu” konulu genelge gönderdi. Buna göre, aşı süreci tamamlanmayan veya hastalığı geçirmemiş kişilerden, belirli alanlara girişte negatif PCR testi sonucu gösterme zorunluluğu getirildi.
EYLÜL
► Sağlık Bakanı Koca, 15 yaş üstündekilere olduğu gibi 12 yaş üstündeki tüm çocuklara da aşının tercihe bağlı yapılabileceğini açıkladı.
► Ülke genelinde, tüm kademe ve sınıf seviyelerindeki 18 milyon dolayındaki öğrenci ile 1 milyonun üzerinde öğretmen, Türkiye’de ilk Covid-19 vakasının görülmesinin üzerinden geçen 1,5 yılın ardından tam zamanlı yüz yüze eğitime başladı.
► İçişleri Bakanlığı’nın genelgesi uyarınca Covid-19 aşısını yaptırmayanların konser, sinema ve tiyatro gibi yurttaşların toplu olarak bulunduğu faaliyetlere katılımında negatif sonuçlu PCR testi zorunluluğu başladı.
► Aşılamada toplam doz sayısı 100 milyonu aştı.
► Aşı karşıtları İstanbul’da maskesiz, mesafesiz miting yaptı.
EKİM
► TTB ve tabip odaları, “Karanlığa karşı önlüğümüzün beyazına, özlük haklarımıza, halkın sağlık hakkına sahip çıkıyoruz. Emek bizim söz bizim” diyerek yeni bir mücadele süreci başlattığını duyurdu.
KASIM
► Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, bakanlığın Covid-19 hastalarına dağıttığı Favipiravir adlı ilacın da etkisiz olduğunun anlaşıldığını duyurdu.
► TTB’nin çağrısıyla hekimler “Emek bizim söz bizim” diyerek, İstanbul’dan Ankara’ya ‘Beyaz Yürüyüş’ başlattı.
ARALIK
► Türkiye’de ilk kez Omicron vakasının tespit edildiği açıklandı. Vakaların biri İstanbul, 5’i İzmir’deydi.
► TTB’nin çağrısıyla hekimler tüm ülkede 1 günlük grev gerçekleştirdi.
► Turkovac aşısının uygulanmasına şehir hastanelerinde başlandı.
► Omicron varyantı nedeniyle İstanbul’da vaka sayısı son 10 günde 5 kat arttı.