Alzheimer’ın genetik şifreleri çözülüyor

Alman Norodejeneratif Hastalıklar Merkezi (DZNE) ve Dresden Teknik Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdüren Çağhan Kızıl ve ekibi, daha önce yapılmamış bir şekilde sinir sistemi kök hücrelerinin her birinin detaylı genetik haritasını çıkardı. 

Kızıl Lab bünyesinde çalışmalarını sürdüren araştırmacı Mehmet İlyas Coşacak’ın yürüttüğü çalışmada sekiz farklı tip kök hücre tipini tanımlayan araştırmacılar, Alzheimer hastalığı durumunda, bu hücrelerden sadece bazılarının tepki gösterdiğini ve yeni hücreler yaptığını keşfetti.

Makale Cell Reports’da

Bu proje ile, Alzheimer hastalığına tepkinin moleküler temelini belirlemeyi ve Alzheimer hastalığının insanlarda tedavisi için yeni hedefler bulmayı hedeflediklerini belirten araştırmacıların bilimsel makalesi, prestijli Cell Reports adlı dergide yayınlandı.

Zebra balığı ile gelen umut

“Alzheimer araştırmalarının çoğu, sinir hücrelerinin ölmesini önlemeye odaklanıyor”, diyor DZNE Helmholtz araştırma grubu lideri Çağhan Kızıl. “Biz ise kayıp hücrelerin yenilenmesini teşvik ederek Alzheimer’a alternatif bir yaklaşım geliştiriyoruz. Bunu da zebra balığının tüm beyin hücrelerini tek tek moleküler şekilde analiz ederek yapıyoruz”. Bu çalışmada, araştırmacılar, zebra balığı beynindeki hücreleri tek tek ayrıştırarak hangi genlerin etkin olduğunu araştırdılar. Bunu yaparken tek hücre sekanslaması denen sofistike bir metodu kullanarak ilk defa bu denli detaylı bir taramayı gerçekleştirdiler.

Kızıl ve meslektaşları, bugüne kadar bilinmeyen sekiz farklı sinir sistemi kök hücresi tipi belirledi. Kızıl’a göre, bu veriler Alzheimer’a karşı beynin kendisini nasıl yenileyebileceğine dair ipuçları verebilir ve elde ettikleri bu verileri kullanarak, insan beyninde de Alzheimer durumunda beyin yenilenmesinin gerçekleştirilmesi için imkanlar bulunabilir. İnsan beyninde Alzheimer’a karşı tepki balık beynindekinden farklı. Bizim beyinlerimiz yeni sinir hücresi yapamıyor. Balıktan öğrendiklerimizle kendi beyinlerimizde de yeni sinir hücresi yapma yoluna gidebiliriz.

30 yıl sonra bir ilk 

Kızıl yaptıkları araştırmayı “Alzheimer son 30 senedir çözüme kavuşturulamayan bir hastalık. Baktığımız yerler yanlıştı. Şimdi yeni bakış açılarıyla bu hastalığı yenmenin yollarını arıyoruz. Nihayetinde, araştırmamızın Alzheimer hastalarında yeni bir terapi yaklaşımı olarak doku yenilenmesini teşvik etmeye yönelik stratejileri ortaya çıkaracağını umuyoruz” sözleri ile anlatıyor.