Ambulansların yüzde 98’i gereksiz kullanılıyor: Acil vakalara yetişemiyoruz

Sibel BAHÇETEPE

Acil durumlarda başvurulan 112 çağrı merkezlerine gelen aramaların yarısından fazlasını asılsız çağrılar oluşturuyor. 112 acil ambulanslarında taşınan hastaların ise yüzde 98’inin yeşil kodlu yani ayakta tedavi edilecek hastalar olduğu belirtiliyor. “Ambulanslar gereksiz yere meşgul ediliyor. Böyle olunca gerçek acil vakaları sıkıntı yaşayabiliyor” diyen meslek örgütlerinin temsilcileri, ayrıca olay yeri güvenlik önlemlerinin de yeteri kadar alınmadığını, can güvenliklerinin olmadığını söyledi.

2020 verilerine göre, ülkede 112 acil çağrı merkezine 88 milyon 341 bin 131 çağrı alındı, bunların 59 milyon 720 bin 69'u asılsız çıktı. Yine benzer şekilde çok fazla sayıda ambulans kullanımının olması nedeniyle, gerçek acil vakaların zaman zaman sıkıntılar yaşayabildiği belirtildi.

OLAY YERİ GÜVENLİĞİ YOK

BirGün’e değerlendirmelerde bulunan Tüm Acil ve Ambulans Çalışanları Derneği (TAÇDER) Başkanı Mehmet Sait Eleştir, 112 ambulans personelinin zor şartlarda çalıştığına dikkat çekerek “Bir ambulansta 3 personel görev yapıyor. Sürücü, acil tıp teknisyeni (ATT) ve bir paramedik. Bazı ambulanslarda bırakın erkek personeli, sürücüsü de kadın olmak üzere 3 kadın personelimiz olur. Düşünün bu 3 kadın arkadaşımız gecenin bir yarısında hiç bilmedikleri bir sokakta, hiç bilmedikleri bir evde hayat kurtarmak için neyle karşılaşacaklarını hiç düşünmeden sırtlarında acil durum çantası, ellerinde defibrilatör (şok cihazı- yaşam destek ünitesi) gözü kapalı gidiyorlar. Çok riskli bir iş, gerekli güvenlik önlemleri yeteri kadar alınmıyor” dedi. Ambulans ekibinin herhangi bir olay yerine gitmeleri esnasında, itfaiye ve polisin de orada olması gerektiğini ancak bunun ülkemizde böyle olmadığını anlatan Eleştir “Bizim şehir içi vakaya ulaşımımız 10 dakikanın altında ama bugün bir trafik polisi bir kazaya minimum 30 dakikada geliyor. Bu nedenle olay yeri güvenliği yok, alınamıyor” diye konuştu.

Mehmet Sait Eleştir, Tüm Acil ve Ambulans Çalışanları Derneği (TAÇDER) Başkanı Mehmet Sait Eleştir, Tüm Acil ve Ambulans Çalışanları Derneği (TAÇDER) Başkanı

GEREKSİZ KULLANIMI

Bu konuya ilişkin 2012 yılında Sağlık Bakanlığı ile görüşme gerçekleştirdiklerini anlatan Eleştir, “Bakanlığa departmanlık sistemi ile ilgili bir proje sunduk. Yani bir yerde ambulans ekibi varsa orada aynı zamanda itfaiye ve emniyet ekibi de olmalı. Güney Amerika sistemini örnek verdik. Onlar bir anons geldiği zaman ambulans, itfaiye, polis üçü beraber olay yerine gidiyor. Bugünün şartlarında böyle bir sisteme çok ihtiyacımız var” değerlendirmesini yaptı. Gereksiz ambulans kullanımının ülkemizdeki yaygınlığına dikkat çeken Eleştir, ambulanslar ile hastaneye götürülen vakaların çok büyük kısmının yeşil kodlu yani ayaktan tedavi edilebilecek hastalar olduğunu kaydetti. Eleştir, gereksiz ambulans kullanımının önüne geçilmesi için yetkililerin adım atması gerektiğini dile getirerek, özetle şunları söyledi:

“Acil vakalara yetişemiyoruz. Ambulanslar gereksiz kullanılıyor. Ülkemizde ambulans ile taşınan hastaların yüzde 98’i ayaktan tedavi gören yani triyaj sisteminde yeşil kod verilen hastalar. Kırmızı şeritli acil yardım ambulansı ama biz vakaların yüzde 50’sini nakil ambulansı olarak kullanıyoruz. Maalesef çok bozuk bir sistem. Gerçek ambulans ihtiyacı olan hastalar mağdur edilmemeli. Düşünün bir kişi 3. kattan düşüyor ama bölgedeki ambulans bir baş ağrısına gittiği için diğer bölgeden ambulans göndermek zorunda kalıyorlar ve ulaşım uzuyor. Çoğu zaman böyle kötü durumdaki hastaları vatandaş karga tulumba araca koyup hastaneye götürmeye çalışıyorlar. Ambulansları kötüye kullananlar var, diğer vatandaşların hakkını gasp eden bir sürü vatandaş var. Sağlık Bakanlığı bunun üzerinde durmuyor. Sadece o sistem çarkını çeviren personeller çabalıyorlar. Ambulansların günlük vaka sayıları da illere göre değişiyor. Ambulans kullanımının en yaygın olduğu illerin başında Urfa, Diyarbakır, Adana, Mersin, Antep gibi iller geliyor. Urfa’nın günlük vaka sayısı 350-400 arasında değişir, bunların da nereden baksanız 330 vakası yeşil kodlu hasta. Diyarbakır’da ortalama 550-600 vaka yine onun yüzde 95’i yeşil hasta.”

ÖNCE GÜVENLİK

Herkes İçin Acil Sağlık Derneği (HİASD) Başkanı Uzman Doktor Ülkümen Rodoplu ise 20 Ağustos’ta Mardin ve Antep’te yaşanan kazaları anımsatarak, özetle şunları söyledi: “Olay yeri güvenli değilse, yaralıya müdahale edilemez. Hayat kurtarırken yaralı veya yaralı sayısının bir fazla artmasına tahammülümüz yoktur. Bu kazalardan sonra şunu bir kere daha gördük: Ambulans çalışanları olay yerine çoğunlukla ilk gelen olmaktadır. Kendi güvenliklerini hiçe sayarak hayat kurtarma heyecanı yaşamaktadır. Bu heyecan ve deneyimsizlik bazen ölümle sonuçlanmaktadır. Ölüm ve yaralanma ile sonuçlanan kazalardan sonra yeterli değerlendirme yapılmamaktadır. Bu tür kazalardan sonra sorumlu kişi varsa ortaya çıkarılmadan konu kapatılmaktadır. Yapanın yaptığı yanına kar kalmaktadır.”

Ülkümen Rodoplu, Herkes İçin Acil Sağlık Derneği (HİASD) Başkanı Uzman Doktor Ülkümen Rodoplu, Herkes İçin Acil Sağlık Derneği (HİASD) Başkanı Uzman Doktor