Ankara-Moskova hattında İdlib gerilimi: Tarafların algısı taban tabana zıt

Mehmet Emin Kurnaz

İdlib'de Rusya ile başlatılan ateşkesin ardından gerginlik sürüyor. Suriye ordusu Rusya’nın da desteğiyle stratejik önem taşıyan Maarat El Numan kentine girdi. Bölgede giderek yükselen tansiyon, Ankara-Moskova ilişkilerini de gerdi. Afrika dönüşü açıklamalarda bulunan AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Bu konuda birbirimize sadık ortaklar isek, Rusya da tavrını belli edecek" dedi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise önceki gün yaptığı açıklamada Türkiye'nin Suriye'deki muhaliflerin militanlardan ayrılması konusunda daha net bir çalışma yapılması konusunda mutabakat sağladığını açıkladı. Konuya ilişkin sorularımızı yanıtlayan Rusya Uzmanı Aydın Sezer, Ankara ile Moskova arasındaki mutabakatı tarafların taban tabana zıt yorumladığını, Türkiye’nin sıkıntısının, ‘gündüz ılımlı silahlı muhalif, gece cihatçı olan’ gruplarla ilgili net bir tavır koyamaması olduğunu vurguladı.

Rusya tavrını belli etsin

"Şu an itibarıyla maalesef Rusya Astana’ya da Soçi’ye de sadık değil” diyen Erdoğan, “En son Halep’ten bizim tarafa atışları var. Bunlara biz bir yere kadar sabrederiz, sabrettik ama ondan sonra da biz göbeğimizi keseriz. Bu konuda Rusya da eğer biz birbirimize sadık ortaklar isek, tavrını belli edecek. Ya Suriye ile olan süreci farklı yürütecek ya da Türkiye ile olan süreci farklı yürütecek, bunun başka yolu yok" açıklamasında bulundu.

Ateşkesten anladıkları farklı

“Rusya ile Türkiye arasında İdlib ile ilgili mutabakatların yorumlanmasında çok net görüş farklılıkları var” diyen Sezer, “Türkiye için İdlib’de ateşkes, savaşan tüm taraflar arasında ateşkestir. Rusya’nın ateşkesten anladığı ise ÖSO dediğimiz gruplarla Esad Ordusu arasındaki ateşkes. Dolayısıyla iki tarafın kullandığı ateşkes kavramı birbiriyle taban tabana zıt” ifadelerini kullandı.
Soçi’de imzalanan mutabakatta ‘Taraflar, ılımlı silahlı muhalefet ile Suriye Ordusu ve Rus Ordusu arasındaki çatışmaların durdurulmasına yönelik aksiyon alırlar” ibaresi yer aldığını hatırlatan Sezer, “Soçi mutabakatından sonra sahanın yüzde 40’ını kontrol eden Hayat Tahrir el Şam (HTŞ), bugün sahanın tamamının kontrol eder hale geldi. Burada da şöyle bir sıkıntı ortaya çıktı; Türkiye, teröristlerle ılımlı silahlı muhalifleri birbirinden ayırt edemedi. Türkiye’nin sıkıntısı, gündüz ılımlı silahlı muhalif, gece HTŞ olan gruplarla ilgili net bir tavır koyamaması” diye konuştu.

Ankara, sürekli taviz veriyor

Ankara’nın Moskova ile ilişkilerini de değerlendiren Sezer, sözlerini şöyle sürdürdü: “Türkiye’nin Rusya ile kurduğu ilişki üçüncü ülkelerdeki yani Suriye ve Libya’daki faaliyetleri oluşturuyor. Türkiye, Rusya ile masaya oturduğunda Türkiye’yi doğrudan ilgilendiren konularda herhangi bir gündem oluşturmuyor. Rusya ise Türkiye ilişkilerinde her zaman Türkiye üzerindeki kendi çıkarlarını, enerji anlaşmalarını ön plana koyuyor. Dolayısıyla Türkiye, elindeki Türk Akım anlaşması, Akkuyu’daki nükleer santral anlaşması gibi projelere dönük tavizler vererek Rusya’nın Suriye ve Libya’daki aktivitelerini dengelemeye çalışıyor. Uçak düşürülmesi gibi çok ekstrem bir şey olmadığı müddetçe Rusya, Türkiye ile ilişkilerinin bozulmasına müsaade etmez. Ama öbür taraftan da Suriye’de de Libya’da da bildiğini okumaya devam eder.”

Provokasyon hazırlığı iddiası

Suriye’deki Tarafları Uzlaştırma Merkezi, Beyaz Miğferler örgütünün yeni provokasyon hazırlığına tanık olan bir militanın Suriye ordusu askerleri tarafından sorgulandığının iddia edildiği bir videoyu yayımladı.

Videoya göre, Ebu Hamza isimli militan, Kefer Hamra kentinde bulunan depoları korumakla yükümlüydü. Militan, kendilerini yardım örgütü olarak tanıtan ancak kimyasal saldırı provokasyonlarıyla bilinen Beyaz Miğferler’in kısa süre önce depoya geldiğini gördüğünü söyledi. Suriye İnsan Hakları Ağı Başkanı Ahmed Kazım da Beyaz Miğferler örgütü üyelerinin provokasyon düzenlemek için İdlib'e gittiğini söylemişti.