Araştırma: İstanbul’daki 100 mühendisin 82'si ülkeyi terk etmek istiyor

Öncü DURMUŞ

Mühendislik bir süre önce ülkenin en itibarlı mesleklerinden biriydi. Bu durum atasözlerine dahi yansıyordu. Liseden mezun olduktan sonra üniversiteye giriş sınavında mühendislik kazanan öğrenciler ve aileleri havaya uçuyordu. “Bilgisayar mühendisliği okuyorum, makine mühendisliğini kazandım” dendiğinden saygı duyulurdu. Ancak önce iktidarın ‘her ile üniversite’ politikası, ardından da ülkede yaşanan ekonomik krizin tüm sektörlere verdiği zarar mühendisliğin de itibarını yerle bir etti. Tüm meslekler açısından yaşanan bu durum mühendisler açısından çok daha yakıcı hale geldi.

Artık mühendislik tercih edilen değil, mecburen girmek zorunda kalınan bir bölüm haline dönüştürüldü. Üniversitelerde eğitim kalitesinin düşmesi de bunda büyük etken oldu. Çünkü artık mühendisler mezun olunca iyi kazançlı bir yerde çalışmak şöyle dursun iş bulmakta dahi zorlanıyor. İş bulanlar da asgari ücretle çalışmak zorunda bırakılıyor. İşte bu duruma TMMOB’ye bağlı Makina Mühendisleri Odası’nın (MMO) 4’üncüsünü yaptığı çalışma ayna tuttu.

MMO İstanbul Şubesi, ‘İstanbul’da Yaşayan Mühendisler Araştırması 2024 Raporu’nda 35 bin üyesinin sorunlarını tespit etmek ve çözüm üretmek amacıyla gerçekleştirdiği araştırmayı, Şube binasında düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuyla paylaştı. 

İstanbul genelinde 405’i emekli, 95 iş arayan mühendis ve 89 mühendislik öğrencisi ve 1121 çalışan mühendis olmak üzere toplam 1.710 kişi ile yapılan araştırmada öne çıkan başlıklar ise şöyle:

4 MÜHENDİSTEN 1’İ TEMEL İHTİYAÇLARINI KARŞILAYAMIYOR

Rapora göre işsizlik ve güvencesizlik sorunlarına maruz kalan mühendislerin yüzde 88,7’si mevcut ülke ekonomisini kötü buluyor.

Yüzde 26,1’i ise barınma, beslenme, sağlık gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta dahi zorluk çekiyor. 

EN ÖNEMLİ SORUN ‘ADALET VE HUKUK’

Ankete katılan mühendisler ‘ülkedeki en önemli sorun nedir?’ sorusuna ise Adalet ve Hukuk olarak yanıt verdi. Eğitim ile ekonomi sorunları ikinci ve üçüncü sırada yer alırken 3 yıldır yapılan araştırmalarda bu sıraların değişmemesi dikkat çekici. 

GENÇ MÜHENDİSLER ÜLKEDEN GİTMEK İSTİYOR

Mühendislerin yüzde 82,2’si ekonomik kriz kaynaklı ülke değiştirmek istiyor. Depremin yıkıcı etkisi ve güvenlik gibi sebeplerin de öne çıktığı araştırmada İstanbul’dan ayrılmak isteyenlerin oranı ise yüzde 55. 18-31 yaş arası katılımcılarda ise bu oran yüzde 67,94’e yükseliyor. 

MÜHENDİSLERİN % 95’İ GELECEK İÇİN KAYGILI

Araştırmaya göre mühendislerin yüzde 95’i gelecek için kaygı duyuyor. Kaygı düzeyinin cinsiyete göre dağılımı incelendiğinde ise erkeklerde bu oran yüzde 94,59 olurken kadınların kaygı oranı yüzde 98,52’ye kadar artıyor.

EĞİTİMDEKİ NİTELİKSİZLİK RAPORA YANSIDI

Eğitimdeki plansızlık ve yanlış politikaların sonucu da yapılan araştırmaya yansıdı. Araştırmaya göre mühendislerin yüzde 91,1’i öğrenci sayısının ihtiyaç fazlası olduğunu, yüzde 75,8’i ise eğitim kalitesinin düşük olduğunu belirtti. Öte yandan katılımcıların yüzde 78’i de son 10 yılda meslek itibarının azaldığını vurguladı. 

DOĞAL AFET SORUNUNDA DÜŞÜŞ

Araştırmaya göre en önemli sorunlar başlığında doğal afetlerin oranındaki azalma da dikkat çekti. Maraş merkezli depremlerin ardından yayımlanan 2023 raporundaki ülkenin en önemli sorunları başlığında doğal afetlerin oranı yüzde 61,7’yken bu seneki raporda bu oran yüzde 54,4’e düştü. Öte yandan mühendislerin yüzde 96,9’u doğal afet politikalarını yeterli bulmadı. Olası İstanbul depremi için hazırlık yapılmadığını belirtti. 

ASGARİ ÜCRET PROTOKOLÜ İMZALANSIN

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanlığı’nın TMMOB ile daha önce imzaladığı işbirliği protokülünü iptal etmesi de araştırmaya yansıdı. Mühendislerin %83,97’si SGK ile mühendislik asgari ücreti protokolünün yapılmasını istiyor. 

Öte yandan katılanların yalnızca %36,1’i mesleğiyle bağlantılı işlerde çalıştıklarını belirtirken mühendislerin %71,9’u yoksulluk sınırı olan 47.009 TL’den daha düşük ücret alıyor. 

BARINMA SORUNUNDA DİKKAT ÇEKEN ARTIŞ

Dördüncüsü gerçekleşen araştırmaya bu sene barınma sorunu da damga vurdu. 2022 yılında barınma sorununun oranı yüzde16 iken bu sene bu oran yüzde 30’a çıktı. 

YAPILAN ÇALIŞMALARA KATKI SUNACAK

Basın toplantısında konuşan MMO İstanbul Şube Başkanı İbrahim Tataroğlu, “Bu çalışmanın; düşük ücretler, meslek itibarının değersizleşmesi, işsizliğin artması, mesleki sorunların çoğalması başta olmak üzere ekonomik ve sosyal açıdan mühendislerin yaşadığı sorunların anlaşılması için bugüne kadar yapılan çalışmaların bir parçası olarak büyük katkı sunacağına inanıyoruz” dedi.

Tataroğlu’nun ardından konuşan MMO İstanbul Şube Yönetim Kurulu Üyesi ve Şube Basın Sözcüsü Ezgi Kılıç, araştırmanın yapılış amacının mühendislerin sorunlarını tespit etmek ve kendilerine görev çıkartmak olduğunu söyledi. 

Raporun çok çarpıcı kısımlarının olduğunu dile getiren Kılıç, “Yoksulluk sınırının altında çalışan çok ciddi meslektaş grubumuz var. SGK protokolü elimizden alındı. SGK’nın kapısında zaman geçireceğimiz bir dönemi hep birlikte göreceğiz” dedi. 

Kılıç, “Ülke politikaları çözümün yanında kamunun bilgilendirilmesi gibi de bir görevimiz var. Bu rapor bu anlamda kamunun da bilgilendirilmesi için önem taşıyor.” diye konuştu.
Rapordaki sonuçların ülke politikalarının bir yansıması olduğunu da vurgulayan Kılıç, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Eğitimdeki nitelik çok düşük ve meslektaşlarımız, çalıştıkları yerlerde ‘uygulamalı’ pratiklerde zorlanıyorlar. Bununla ilgili, eğitimlerin ve mesleki yayınların daha fazla nitelikleştirilmesi de kendimize çıkardığımız görevlerden. Ayrıca uygun araçlar bulmaya ve geliştirmeye çalışıyoruz. Makine Öğrenme Merkezi bunlardan biri. Birçok mühendisin eğitimdeki ihtiyaçlarını karşılayan bir araç. Daha fazla geliştireceğiz.”

Yapılan araştırma da ülkedeki adalet sorunun üst sıralarda gözüktüğünü söyleyen Kılıç, mühendis emeği mücadelesini büyüttüklerini de dile getirdi.

***

Emekli mühendisler geçinemiyor

Ülkede yoksulluk ve açlık sınırının altında ücretlere mahkûm edilen emeklilerin durumu mühendislerin raporuna da yansıdı. 

Emekli mühendislerin sadece yüzde 3,7’si emekli maaşı ile geçinebildiğini belirtirken, yüzde 96,3’ü emekli maaşı ile geçinmekte zorluk yaşadığını belirtti. Emekli mühendislerin yüzde 79,8’i emekli olduktan sonra da çalışmaya devam etti.

Ayrıca iş arama sürelerini cinsiyete göre inceleyen rapora göre erkeklerin yüzde 32,05’i, kadınların ise yüzde 40’ı bir yıldan daha uzun süredir iş arıyor. 6 aydan daha uzun süre iş arayanların oranı ise yüzde 48,4.

***

10 kadından 9’u cinsiyetçilikten şikayetçi

Yapılan araştırmada cinsiyet ayrımcılığına ve cinsiyete dayalı ön yargılara maruz kaldıklarını belirten kadınların oranı da yüzde 55. Rapora göre kadınların yüzde 87,7’si ise iş yaşamı ile aile yaşamını birlikte yürütmekte zorlanıyor. İşyerlerinde yükselme fırsatları ve terfi konusunda ise kadınların yüzde 88,7’si cinsiyet eşitsizliğinin etkili olduğunu belirtiyor.