‘Artık git’ Lukaşenko
Belarus’ta 26 yıldır ülkeyi yöneten Lukaşenko’nun seçimi kazanması muhalifleri sokağa döktü, 3 bin kişi gözaltına alındı. Lukaşenko, protestocuları ‘yurt dışından yönlendirilen koyunlar’ diye nitelendirdi. AB ve dünyadan sert tepki geldi.
DIŞ HABERLER SERVİSİ
Belarus’ta 1994’ten bu yana devlet başkanlığı koltuğunda oturan Aleksander Lukaşenko’nun seçimi yüzde 80,2’lik oy oranıyla kazanması ülkeyi karıştırdı. 26 yıldır ülkesini ‘demir yumruk’la yöneten Lukaşenko’nun seçilmesini protesto eden muhalifler ülke genelinde meydanlara çıktı. Göstericiler seçimlere hile karıştırıldığını savunuyor.
Minsk ve birçok kentte daha seçim sonuçlarına güvenmeyen muhalifler “Artık git” sloganı ile sokağa çıktı. Polis, ses bombası, biber gazı ve plastik mermi ile gösterilere müdahale etti. İçişleri Bakanlığı toplam 3 bin kişinin gözaltına alındığını duyurdu. Bunlardan bininin başkent Minks’te gözaltına alındığı kaydedildi. Polis aracının çarptığı bir kişi hayatını kaybetti.
Hak savunucusu Viasna isimli örgüt de bir protestocunun başına aldığı darbe ile hayatını kaybettiğini duyurdu.
‘KOYUNLAR’ DİYE SUÇLADI
Muhaliflere sert tepki gösteren Lukaşenko, göstericiler için “yabancı ülkelerin koyunu” ifadesini kullandı. Göstericilerin telefonlarının dinlendiğini ve yurt dışından gelen aramaların kaydedildiğini söyleyen Lukaşenko, “Polonya’dan, Britanya’dan ve Çekya’dan aramalar yapılmış. Affedersiniz bizim koyunları yönlendirmişler” diye konuştu. Ülkenin bölünmesine izin vermeyeceğini söyleyen Lukaşenko, Ukrayna’nın başkenti Kiev’deki Maidan meydanında 2013’te başlatılan ve hükümetin devrilmesine yol açan kitle gösterilerine atıfta bulunarak “Birileri ne kadar isterse istesin, burada bir Maidan olmayacak” dedi.
MUHALEFETTEN HİLE SUÇLAMASI
Belarus Seçim Komisyonu’nun açıkladığı resmi olmayan sonuçlara göre muhalefetin adayı Svetlana Tihanovskaya’nın oy oranı yüzde 9,9, Anna Kanopatskaya’nın yüzde 1.68, Sergey Çereçen’in yüzde 1.13, Andrey Dmitriyev’in yüzde 1.04’te kaldı.
Sonuçlara güvenmediğini seçimlere hile karıştırıldığını savunan Tihanovskaya kendini seçimin galibi ilan ederek Lukaşenko’yu geri çekilmeye çağırdı. Mayıs’ta hükümet karşıtı bir gösteriye katıldığı için hapse atılan eşi Sergey Tikhanovski’nin yerine seçimlere giren İngilizce öğretmeni ve çevirmen Tikhanovskaya, “Ben gözümle gördüğüme inanırım. Çoğunluğun bizimle olduğunu gördüm” dedi.
Tikhanovskaya seçim öncesinde de Fransız haber ajansı AFP’ye yaptığı açıklamada, “İnsanlar uyanıyor ve özsaygılarını yeniden kazanıyor” demişti.
Lukaşenko ise Tikhanovskaya’yı “küçük zavallı kız” olarak nitelendirmiş ve “ülke dışındaki patronların kuklası” olmakla suçlamıştı.
İLK KEZ MUHALEFET BU KADAR GÜÇLÜ
Seçimden önce yapılan değerlendirmelerde de Lukaşenko’nun seçimleri yeniden kazanmasının beklendiği ancak uzun yıllardır ilk kez bu kadar büyük bir muhalefetle karşı karşıya olduğu belirtiliyordu. Batı medyasında sık sık “Avrupa’nın son diktatörü” diye anılan 65 yaşındaki Lukaşenko, yıllardır ağır insan hakları ihlalleri ve seçimlerde usulsüzlük yapmakla suçlanıyor.
Lukaşenko ilk kez 1994 yılında devlet başkanlığı görevine seçildi. 2015 yılındaki son seçimlerde oyların yüzde 83,5’ini alan Lukaşenko seçimlere ciddi bir muhalefet olmadan girmişti.
Belarus’ta, geçen ay Lukaşenko’nun rakiplerinin adaylığının reddedilmesi ve muhalefet üzerindeki baskının artması üzerine on binlerce muhalif sokağa dökülmüştü. Minsk merkezli insan hakları merkezi Viasna, Mayıs ayındaki seçim kampanyasının başlamasından beri 2 binden fazla kişinin gözaltına alındığını bildirdi.
AB’DEN SERT AÇIKLAMA
Deutsche Welle’nin haberine göre Belarus’taki seçimlere AB’den de sert tepki geldi. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, güvenlik güçlerinin seçimler sonrasında göstericilere yönelik saldırgan tavrını kınayarak “Barışçıl protestoların şiddet kullanılarak bastırılmasına Avrupa’da yer yoktur. Temel haklara saygı gösterilmek zorundadır” ifadesini kullandı.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve AB Komisyonu’nun Genişlemeden Sorumlu üyesi Oliver Varhelyi de yaptıkları ortak açıklamada seçimlerin “barışçı göstericilere karşı orantısız ve kabul edilemez bir devlet şiddetinin gölgesinde kaldığı” belirtilerek “Şiddeti kınıyor ve dün gece gözaltına alınan tüm göstericilerin serbest bırakılmasını talep ediyoruz” ifadesine yer verdi. Açıklamada Belarus makamları, temel bir hak olan barışçıl gösteri hakkına saygı duymaya çağrıldı.