Asıl sorunlar gözardı ediliyor

Mustafa BİLDİRCİN

Bartın Amasra’da 41 madenciye mezar olan Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ait maden sahasında incelemeler devam ediyor. Sahadaki incelemelerinin ardından soruşturmaya etki edecek nitelikte delillere ulaşılması amacıyla maden işletmesinde polis tarafından el konulan madenci baret feneri, çeşitli cihaz ve belgeler, ekiplerce 15 delil torbasıyla Amasra Adliyesi’ne getirildi.

SUÇLULAR TUTUKLU YARGILANMALI

Maden sahasında incelemede bulunan Avukat Derviş Emre Aydın, devam eden soruşturmayla ilgili BirGün’e açıklamalarda bulundu. Müştekilerin ve tanıkların ifadelerinin önceki gün alınmaya başlandığını ifade eden Aydın, faciayı araştırmakla görevlendirilen heyetin keşif esnasında işletme müdürü ile işletmedeki sorumlu mühendislerden bilgi aldığını belirtti. Soruşturmanın daha çok, “Patlama nasıl gerçekleşti ve o anda kim, nasıl hareket etti?” sorusu çerçevesinde yürütüldüğüne dikkati çeken Aydın, “Talebimiz, tespit edilecek şüphelilerin ifadelerinin alındıktan sonra tutuklu yargılanmasıdır” dedi.

Aydın’ın verdiği bilgilere göre, maden sahasında görevli mühendislerden yeraltındaki galeriler ile kömür çıkartılan alanların koordinatları ve fiili olarak çalışılan alanlarda yürütülen faaliyetlere ilişkin bilgi alındı. Soruşturma için oluşturulan bilirkişi heyetinde; maden, elektrik, jeoloji, jeofizik, iş sağlığı ve güvenliği ve mekanik konusunda uzman kişilerin yer aldığı bildirildi. Facianın yaşandığı maden sahasındaki keşfe yedi bilirkişinin katıldığı ifade edildi. Heyetin ocakta yaptığı inceleme altı buçuk saat sürdü.

Soruşturmanın Başsavcılık düzeyinde yürütüldüğünü kaydeden Aydın, üç savcının da soruşturmayı takip ettiğini söyledi. Müşteki avukatı olarak keşif sırasında, TTK Amasra Taşkömürü Müessesesi’nin idari binalarında ve teknik teçhizatın tutulduğu yerlerde yapılan incelemelere katıldığını ifade eden Aydın, “Keşif heyeti de yangın halen devam ettiği için yeraltına inemedi. İçeride halen yoğun miktarda gaz olduğu değerlendirmesi yapıldı” ifadelerini kullandı.

YAPISAL PROBLEM VURGUSU

Bilirkişi heyetinin daha çok, “Olayın anlık olarak nasıl bir dinamik içerisinde gerçekleştiği” konusuna ağırlık verdiğini dile getiren Aydın, sözlerini şöyle sürdürdü: “Teknik incelemeye dair taleplerimiz ile bilirkişilerin yaptığı araştırmaların benzer olduğu görülüyor. Ancak bizim talebimiz, riskli olduğu tespit edilen yapısal problemlere yönelik de incelemeler yapılması yönünde. Asıl kritik olan ise bu sahada daha öncesinde tespit edilen yapısal problemlere ilişkin önlem alınıp alınmadığı ve buna yönelik denetimlerin gerektiği gibi hayata geçirilip geçirilmediği…”

***

GALERİ HAZIRLIĞI PATLAMA RİSKİNİ ARTIRDI

Türk Tabipler Birliği (TTB), Bartın’daki incelemelerinin ardından ön değerlendirme raporunu paylaştı. Raporda Yemek, yol gibi işe dair rutinler işçilerin kendi imkânlarıyla yerine getirdiği belirtilirken “Madenin son dönem işleyişinde ise, geçtiğimiz yaz aylarından beri yeni galeri açılmasına dair bir çalışmanın mevcut olduğu öğrenildi. Kendi başına patlama riskini arttıran bir faktör olarak bu durumun önemi heyetimizce not edildi” ifadeleri kullanıldı. Raporda önceden hazırlanmış, doğru prova edilmiş kurtarma planlarının uygulanmadığı aktarılırken anık üniteleri ve hiperbarik oksijen tedavisine patlama sonrası önemli ölçüde ihtiyaç duyulduğunun altı çizildi.

***

İŞÇİ SAĞLIĞINA VERİLEN DEĞER İÇLER ACISI

Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ait Bartın’daki maden sahasının ‘İş Sağlığı Koruma (ATT) Personel Odası’nın görüntüleri, kurumun işçi sağlığı ve iş güvenliğine yönelik ihmalkârlığını bir kez daha gösterdi. Odada bir sedye, bir masa ve bir kanepenin yanı sıra steteskop ve ilaçlar olduğu görüldü. Görüntülere ilişkin açıklamalarda bulunan TTB İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Komisyon üyesi Bülent Aslanhan, “Bu odanın mevcut hali bile, işletmenin iş sağlığı, iş güvenliği hizmetlerine bakışının ne kadar değersiz olduğunu gözler önüne sermektedir” dedi.

***

TTK OCAKLARINDA 1 YILDA 2 BİN 960 YARALI

Amasra’da maden katliamına ilişkin, Sayıştay raporuna uyulmadığı yönündeki haberler Dezenformasyon Bülteni ile yalandı. TKK verileri ise kendisine bağlı kurumlarda 2021’de 2 bin 960 madencinin yaralandığını gösterdi.

İletişim Başkanlığı Dezenformasyon Bülteni’nde maden faciasıyla ilgili, “Sayıştay’ın 2019 ve 2020 yıllarındaki uyarıları dikkate alınmadı” yönündeki haberler, “Öneriler dikkate alınmış, hatta mevzuatın gerektirdiğinden daha fazla tedbir alınmıştır” denilerek yalanlasa da gerçek, TTK’nin verileri ile açığa çıktı. Amasra’da 208 olmak üzere, TTK’ye bağlı beş maden sahasında 2021 yılında yaşanan iş kazalarında toplam 2 bin 960 madencinin yaralandığı belirlendi. TTK’nin, “Klasik yöntemle emek yoğun çalışılması” nedeniyle iş kazalarının artmasını riskler arasında sıraladığı ve “İş güvenliği süreçlerinin daha etkin yürütülmesini sağlamayı” hedef olarak belirlediği öğrenildi.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nca yayımlanan Dezenformasyon Bülteni’nin ikinci sayısında, Amasra’da yaşanan maden kazası ile ilgili kamuoyuna yansıyan haberlere de yer verildi. Bültende, “Sayıştay raporlarındaki uyarı ve öneriler dikkate alınmadı” yönündeki haberlerin gerçeği yansıtmadığı savunularak, “İddiaların aksine, söz konusu Sayıştay raporlarındaki öneriler dikkate alınmış, hatta mevzuatın gerektirdiğinden daha fazla tedbir alınmıştır” denildi.

TOPLAM 2 BİN 960 YARALI

TTK’nin 2021 yılına yönelik verileri ise Sayıştay’ın 2019 ve 2020 yıllarında maden ocaklarına yönelik uyarılarının dikkate alınmadığı yönündeki iddiaların haklılığını ortaya koydu. Verilere göre, 2021 yılında TTK’ye bağlı Karadon, Kozlu, Üzülmez, Armutçuk ve Amasra işletmelerinde toplam 2 bin 960 işçinin yaralandığı kazalar yaşandı. En fazla yaralı olan kazalar, bin 13 ile Karadon’da yaşanırken 793 yaralı ile Kozlu ikinci, 622 yaralı ile Üzülmez üçüncü, 323 yaralı ile Armutçu dördüncü sırada yer aldı. Amasra’da ise 2021 yılında yaşanan iş kazaları nedeniyle 208 işçinin yaralandığı bildirildi. TTK’nin Zonguldak’taki genel müdürlüğünde yaşanan kazada da bir çalışanın yaralandığı belirtildi. 2021 yılında, bir çalışanın ise iş kazanı nedeniyle yaşamını yitirdiği kaydedildi.

İŞ GÜVENLİĞİ ZAFİYETİ

TTK’nin, 2019-2023 dönemine yönelik stratejik plan çalışmaları kapsamında risk tablosu da oluşturuldu. Tabloda, iş güvenliği konusunda zafiyet yaşandığı kaydedilirken, “Risk unsuru” olarak görülen bazı durumlar şöyle sıralandı:

•Jeolojik yapı,
•Yoğun emeklilik nedeniyle işçi sayısının azalması,
•İş kazaları ve doğal afetler sonucu üretimin aksaması,

Jeolojik koşulların zorluğu ve klasik yöntemle emek yoğun çalışılması nedeniyle iş kazalarının oluşması…

TTK, risk unsuru olarak gördüğü durumların önlenmesi amacıyla da bir rapor hazırladı. Raporda, norm kadro sayısının sağlanması gerektiği belirtilerek, “İş Güvenliği mevzuat ve teknik gelişimlerinin takibi yapılarak, iş güvenliği süreçlerinin daha etkin yürütülmesini sağlamak” amacı da alınabilecek önlemler arasına yazıldı.

***

HER YIL BİNLERCE CEZA

Sayıştay’ın TTK Genel Müdürlüğü’ne yönelik denetimleri de 2019 ve 2020 yıllarında ocaklarda binlerce kaza yaşandığını ortaya koyuyor. Raporda, 2019 ve 2020 yıllarında yaşanan kazaların bilançoları şöyle sıralanıyor:

•Kurum ocaklarında 2019 yılında ikisi ölümlü 2 bin 855 kaza meydana gelirken bu kazalarda 2 bin 860 kişi yaralandı

•2020 yılında ise dördü ölümlü 2 bin 811 kaza meydana geldi. Bu kazalarda 2 bin 809 işçi yaralandı.

***

BUNUN ADI İŞ CİNAYETİDİR

Bartın Amasra’daki maden katliamına tepkiler sürüyor. Son olarak Adana ve Trabzon ile Eskişehir’deki bir fabrikada, katliama tepki gösterildi.

Adana’da DİSK, KESK, Adana Tabip Odası ve Adana Barosu, Atatürk Parkı’nda açıklama gerçekleştirdi. Burada konuşan Maden Mühendisleri Odası Adana Şube Başkanı Recai Can, “Yaşanan kayıpları kader ve fıtrat anlayışıyla açıklamaktan vazgeçilmeli, bilim ve tekniğin gerekleri uygulanmalı” dedi. Eyleme katılan CHP Adana Milletvekili, Jeoloji Yüksek Mühendisi Dr. Müzeyyen Şevkin de “Fransa’da 1973, İngiltere’de 1974’ten beri işlemeyen bir fıtrat neden Türkiye’de işliyor?” diye sordu.

Trabzon Emek ve Demokrasi Platformu da kentteki Meydan Parkı’nda bir araya geldi. Yapılan açıklamada platform üyeleri, “Bu kader değil bu bir cinayet” sloganları attı. Açıklamada Öfkeliyiz; çünkü bu memleketin normali, madencilerin kaderi haline getirilmeye çalışılan ölümlerin önlenebilir olduğunu biliyoruz, yıllardır defalarca dile getirdiğimiz, meydanlarda haykırdığımız, rapor olarak hazırladığımız, ilgili bakanlıklara ilettiğimiz önlemlerin alınmadığının tanığıyız" ifadeleri kullanıldı.

Öte yandan Eskişehir’de Yasin Çakır Un Fabrikası’nda çalışan DİSK/Gıda-İş üyesi işçiler direnişlerinin 4’üncü gününde Amasra’da 41 madencinin ölümünü protesto etti.