AYM kararıyla giden düzenleme kanunla dönüyor: AKP’nin güvenlik soruşturması inadı
AYM'nin memurluk için 'güvenlik soruşturması' şartı koyan OHAL düzenlemesini iptal etmesinin ardından AKP, güvenlik soruşturmasını kalıcı hale getirmek için 'torba yasa' teklifini Meclis'e sundu
AKP, OHAL ile birlikte uygulamaya koyduğu ve AYM tarafından iptal edilen güvenlik soruşturmasını kalıcı hale getirmeye çalışıyor. AKP'li milletvekilleri imzası ile Meclis Başkanlığı'na sunulan 'torba yasa' teklifi, AYM'nin güvenlik soruşturmalarını, 'özel hayatın ve kişisel verilerin korunmasıyla ilgili gerekli mekanizmalar olmadığı' gerekçesiyle iptal etmesinin ardından, yeni sistemi belirlemek için TBMM'ye sunuldu.
Anayasa’nın 20. maddesine göre, “Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir.” Kişisel veri kapsamına kişilerin siyasal düşünceleri, inançları veya inançsızlıkları, dernek veya sendika bağlantıları gibi kişiyle ilgili pek çok bilgi girmektedir. Bu bilgilerin çeşitli kaynaklardan toplanarak güvenlik soruşturması adı altında raporlanması ve buna ilişkin yasal çerçevenin çizilmemiş olması Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçesi olarak açıklanmıştı.
KHK'lar ile işlerinden atılan birçok kamu emekçisi geri dönmeyi beklerken, AKP'li Milletvekili Salih Cora’nın ilk imzacısı olduğu 18 maddelik yeni torba yasa teklifiyle güvenlik soruşturması kalıcı hale getiriliyor. Teklife göre 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak şartlar” bölümüne 4045 sayılı kanuna göre güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak” maddesi eklendi.
1994 tarihli, 4045 sayılı kanun, kamu kurum ve kuruluşlarında, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile Genelkurmay Başkanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, jandarma, emniyet, sahil güvenlik ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında güvenlik soruşturmasını düzenliyor. Böylece AYM kararı doğrultusunda güvenlik soruşturması bir kanuna dayandırılarak kalıcı hale getiriliyor.
'Torba yasa'ya göre ilk defa veya yeniden kamu hizmeti ve görevlerine atanacakların tümü hakkında MİT, emniyet ve mahalli mülki idari amirlikleri güvenlik soruşturması yapacak. Bu birimler, veri güvenliğine ilişkin mevzuatta gösterilen önlemleri alacak. Bu kapsamda elde edilen veriler, ‘yalnızca amacına yönelik olarak’ işlenebilecek, aktarılabilecek. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması işlem tamamlandıktan iki yıl sonra silinecek.
İTİRAZ VE DAVA SÜREÇLERİYLE İLGİLİ GEÇİCİ MADDE
Yeni teklifle 657 sayılı devlet memurları kanunda ayrıca itiraz ve dava süreçleriyle ilgili bir geçici madde de eklendi. Geçici maddeye göre güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması sonucuna göre memuriyete atanmayan kişilerin açacağı ve devam eden iptal davalarında bu düzenleme yürürlüğe girdikten 15 gün sonra yeni kanuna göre güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması yapılmasına karar verilecek.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını değerlendirme komisyonları yapacak. İlk defa veya yeniden kamu hizmeti ve görevlerine atanacaklar hakkında da güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması yapılacak. Bu kişilerin “Anayasaya ve devlete sadakat ve bağlılık, terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmamak, bu örgütlere yardım etmemek, kamu imkan ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmamak ya da kullandırmamak, bu örgütlerin propagandasını yapmamak” ilke ve kuralı aranacak.