AYM’nin BİK kararı sonrası Meclis’e çağrı: Zararı tazmin edin

Kayhan AYHAN

Anayasa Mahkemesi’nin Basın İlan Kurumu (BİK) tarafından BirGün, Cumhuriyet, Evrensel ve Sözcü gazetelerine uyguladığı resmi ilan ve reklam kesintilerini basın ve ifade özgürlüğüne aykırı bulmasıyla ilgili konuşan BirGün gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Aydın, “En üst mahkeme bunun hukuksuz olduğunu çok net söylüyor. ‘Bu basın özgürlüğünü engelliyor’ diyor. Basın İlan Kurumu’nun bu kararı uygulaması gerekir. O dönemde çok ciddi ekonomik kayba da uğradık bunun da tazmin edilmesi gerekir” dedi. Evrensel gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Fatih Polat ise bir Meclis Araştırma Komisyonu kurulması gerektiğini söyledi.

BirGün, Evrensel, Cumhuriyet ve Sözcü’nün aralarında bulunduğu gazetelerin ilan kesme cezaları hakkında yaptığı başvuruyu karara bağlayan Anayasa Mahkemesi (AYM), söz konusu BİK kararlarının sistematik bir sorun olduğuna ve ilgili düzenlemenin bir cezalandırma aracına dönüştüğüne vurgu yaparak hak ihlali kararı verdi.

Karar üzerine açıklama yayımlayan BİK ise "Yönetim Kurulumuz, TBMM tarafından 195 sayılı Kanunun 49. maddesinde değişiklik yapılana kadar Basın Ahlak Esasları kapsamında yapılan başvuruları toplantı gündemine almamaya karar vermiştir" dedi.

FÜTURSUZCA UYGULANDI

Kararla ilgili konuşan BirGün gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Aydın, “Daha önceden çok seri bir tarzda hukuksuz ve yetkisiz olarak ilanları engellemeye çalıştılar. Birçok habere dönük BİK müeyyide uygulamaya çalıştı. Oysa bütün bunlar mahkemelerin alanına giren davalardı. Kendileri ceza kestiler. Bunu seri halde fütursuzca uygulamaya başladılar. Her ay 1, hafta, 10 gün, 15 gün, bazen 3 ay. Buna benzer cezalar verilmeye başlandı” dedi.

İbrahim Aydın, BirGün Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı

Basın İlan Kurumu tarihinde hiç olmayan bir uygulamanın devreye sokulduğunu belirten Aydın, “Basın Ahlak Esasları diye bir maddeleri var ona dayanarak yaptılar bunu. Fahrettin Altun’un gönderdiği bütün şikayetler otomatik geçiyor. Onun patronu gönderiyor sonuçta. İlginç bir şeydir ki yaptığımız itirazların hiçbirisi de geçerli olmadı. Mahkemeler nezdinde de geçerli olmadı. Aslında AYM’nin verdiği karar çok yerinde bir karar. İkincisi orada atıf yapılan bir madde var, o maddenin tekrar Meclis’te görüşülmesine dönük bir karar var. Aslında bu da bir hukuksuzluktur. Sonuçta en üst mahkeme Anayasa Mahkemesi’dir. Bunun hukuksuz olduğunu çok net söylüyor. ‘Bu basın özgürlüğünü engelliyor’ diyor. Bu kararı Basın İlan Kurumu’nun uygulaması gerekir. O dönemde çok ciddi ekonomik kayba da uğradık. Bunun da tazmin edilmesi gerekir. Basın İlan Kurumu aslında çok özerk ve demokratik bir kurum olmasına rağmen ne hale getirildi. Tek adam rejiminin sonuçlarından birisi de basın özgürlüğüne bir darbe olarak karşımıza çıktı” ifadelerini kullandı.

DERS NOTU GİBİ KARAR

BirGün’e konuşan Evrensel gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Fatih Polat ise Basın İlan Kurumu’nun AYM’nin kararından kendisi için uygun olduğunu düşündüğü bir cümleyi cımbızladığını belirterek, “O da ‘AYM, Basın İlan Kurumu’nun müeyyide uygulama yetkisinin bulunduğunu açıkça ifade etmektedir’ cümlesi. Ama 4 gazetenin başvurusunun ardından AYM, belli başlı Anayasa maddelerine, yasalara atıf yaparak adeta bir ders notu niteliğinde karar metni açıklıyor. 44 sayfalık bir karar metni. ‘Peki bunlardan bir tanesi de haklı değil mi’ diye sormak lazım. Neden üzerlerine alınmıyorlar? AYM’nin karalarını tamamen reddetmesi 'Basın İlan Kurumu’nda yapısal bir sorun vardır' tespitini teyit edeceği için tamamen reddetme yoluna gitmiyor. ‘Meclis bizim sorgulandığımız maddeyi düzenleyene kadar bu konuda basın ahlak başvurularını dikkate almayacağız’ diyor. Biliyoruz ki Türkiye Gazetecilik Hak ve Sorumluluk Bildirgesi'yle tamamen çelişen, meslek ahlakıyla çelişen ve baskıya dayalı maddeler yüzeysel de uygulandı” diye konuştu.

Fatih Polat, Evrensel Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni

KEYFİ TUTUM

Basın İlan Kurumu’nun AYM’nin kararlarına uyması gerektiğini belirten Polat, “2018 yılında BİK, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’na bağlandı. Ondan sonra da ciddi bir değişim oldu. Örneğin Evrensel’in daha önceki bir manşetiyle ilgili 2015 yılında 2 günlük ilan kesme cezası verildi ama örneğin şimdi Fahrettin Altun’un konutuyla ilgili Cumhuriyet gazetesine 74 gün ceza veriliyor. Bize de veriliyor bu konuyla ilgili. Birgün’e verilen bir sürü ceza var. Makamın başında bulunan kişinin konutuyla ilgili haber bağımsız mahkemelerde yürümeli. Oysa onlara bırakılmadan verilen cezalar 2 günlük iken 1,5 ay cezaya kadar çıktı. Keyfiliği aşan bir durum bu” dedi.

MECLİS’E ÇAĞRI

“BİK bugünkü yapısıyla iktidara yakın gazetelerin ihya edilmesi, muhalefetin sesine yer veren basın organlarının boğulması üzerine maaş alan bir yapıya dönüştü” diyen Polat, “Dolayısıyla artık bir Meclis Araştırma Komisyonu kurulmalı ve denetim yapmalı. Hangi gazete katsayısını yüksek göstermek için balya balya gazeteyi nereye bırakıyor, gerçek bayi tirajı nedir, hangi katsayı üzerinden hangi tiraj üzerinde ilan alıyor bakmak lazım” diye konuştu.

BİK memurlarının Evrensel’in ilan hakkını iptal etmek için tek tek bayileri dolaştığını açıklayan Polat, “Bir okur 2 tane gazete alıyorsa orada tutanak tutmaya çalışıyorlar. Yandaş gazeteler AKP binalarına bırakılmıyor mu? Bunlara da bir baksana. Binlerce gazeteden bahsediyoruz. 10 bin tirajı olan gazete nasıl 100 bin satıyor? Bu denetimi ancak bağımsız bir Meclis Araştırma Komisyonu yapabilir. 2019 yılından itibaren Evrensel’e ilan ambargosu uygulanıyor. Son bir denetim yapıldı. Bir ay oldu endişe içerisindeyiz ilan hakkımız iptal edilir diye. Hala cevap gelmedi. Evrensel’de çalışan hiç kimsenin basın kartı yenilenmedi. Benim 3 başvurum üst üste biyometrik fotoğraf nedeniyle reddediliyor, ben o fotoğrafla pasaport aldım. Tamamen siyasal bir yapı var karışımızda” ifadelerini kullandı.

AYM KARARI ÖNEMSENMELİ

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Yönetim Kurulu’ndan yapılan açıklamada da Basın İlan Kurumu’nun bugüne kadar verdiği resmi ilan kesme cezalarıyla basın özgürlüğüne düzenli olarak müdahale ettiği ve eleştirel yayın yapan gazetelere resmi ilan kesme cezalarının rutin bir uygulamaya dönüştüğü belirtildi. Açıklamada, “BİK’ in ‘Basın Ahlak Esaslarına Dair Genel Kurul Kararı’nın belirsiz, muğlak, geniş takdir yetkisi tanıdığını, normlar hiyerarşisine aykırı olduğunu açıklamıştık. Bu nedenle şimdi Türkiye Millet Meclisi’ne çağrı yapıyoruz. Söz konusu AYM kararını önemsemeli, demokratik bir toplumun gereklerine uygun, ifade ve basın özgürlüğünü en geniş şekilde koruyucu, Basın İlan Kurumu’na yönelik yeni düzenlemesini sorumlulukla yerine getirmelidir. Seçime giderken haberin serbest dolaşımının, gazetecilerin ve yurttaşların habere erişiminin önündeki engellerin kaldırılmasına katkı sunmalıdır” ifadeleri kullanıldı.

ÇAKIRÖZER: BİK’İN BU KEYFİ YETKİSİ SINIRLANDIRILMALI

CHP’li Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer de, "AYM Meclis’ten kanuni düzenleme istedi. Meclis açılır açılmaz düzenleme yapılmalı ve BİK’in bu keyfi yetkisi sınırlandırılmalı” dedi. Çakırözer, BİK’in gazetelere verdiği haksız, hukuksuz ilan kesme cezalarından doğan mağduriyetlerin giderilmesi için gazetelere kesilen cezalar oranında ilan hakkı verilmesi çağrısında da bulundu.