Barış için ayağa kalk
Kapitalist-emperyalist düzenin yarattığı yıkımlar nedeniyle dünyanın dört bir tarafında pek çok kriz, çatışma ve savaş var. Emperyalistler ve tekeller kazanırken halklar kaybediyor. 1 Eylül Dünya Barış Günü vesilesiyle yapılan açıklamalarda barış mücadelesinin yükseltilmesi çağrısı yapıldı. Ukraynalı savaş karşıtı Sheliazhenko “Sipere değil barışa koşalım” dedi.
Dış Haberler
Bugün “1 Eylül Dünya Barış Günü.” Ancak kapitalist-emperyalist düzenin yol açtığı yıkımlar nedeniyle dünyanın dört bir tarafında kriz, çatışma ve savaşlar yaşanıyor. Ukrayna, Yemen, Libya, Suriye, Somali savaş ve çatışmaların yaşandığı en sıcak coğrafyalar.
Küresel güç merkezleri arasındaki paylaşım rekabeti ve kapitalizmin aşırı kâr hırsı savaş bölgelerine her geçen yıl yenilerini ekliyor. Hegemonya ve güç mücadelesinin yeni bir dünya savaşı riskini doğurduğu günümüzde restleşmeler, kışkırtmalara ve yeni savaş senaryoları çizilmeye devam ediliyor. Nükleer savaş tehlikesi hiç olmadığı kadar artmış durumda.
3. DÜNYA SAVAŞI KORKUSU
Rusya’nın 24 Şubat 2021’deki işgaliyle başlayan Ukrayna Savaşı, uluslararası bir hesaplaşmaya dönüşmüş durumda. Bir tarafta Rusya’nın olduğu diğer tarafta ABD, NATO ve Batılı ülkelerin bulunduğu savaşın bir dünya savaşın yeni bir dünya savaşına dönüşme ihtimali yok değil.
Benzer şekilde Yemen de bölgesel ve küresel bir hesaplaşmanın kanlı sahnesi. 2015’te başlayan savaşın bir tarafında İran diğer tarafında ise Suudi Arabistan liderliğindeki Körfez Arap ülkeleri var.
Libya, Suriye, Somali, Afganistan çok aktörün dahil olduğu iç çatışmaların yaşandığı ülkeler.
SAVAŞ, ÇATIŞMA VE KRİZİN EN ŞİDDETLİ YAŞANDIĞI ÜLKELER
HEGEMONYA KAVGASI
Son olarak Gabon ve Nijer’de darbelerin yaşandığı Batı Afrika’da da büyük bir paylaşım çatışması yaşanıyor. Çin, Rusya, ABD ve Fransa’nın kıyasıya bir rekabete giriştiği kıtada darbeler birbirini izliyor. Kıtada son 3 yılda Mali, Çad, Gine, Burkina Faso’da darbe yaşandı.
Rusya ve Çin’in artan etkisi, ABD’nin varlığını artırması, Fransa’nın mevcut gücünü koruma çalışması derken “kara kıta” yeni bir paylaşım kavgasının merkez üssüne dönüştü.
KÂRLARINA KÂR KATTILAR
Büyük acı ve trajedilere sahne olan savaş ve çatışmalar milyonlarca kişinin ölümüne yol açarken kazanan ise emperyalistler, despotlar ve silah endüstrisi. Kârlarına kâr katan silah tekellerinin kazancı rekor üstüne rekor kırıyor.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) 2022 raporuna göre Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte küresel askeri harcamalar yüzde 3,7 oranında artarak 2,24 trilyon dolarla rekor kırdı.
Askeri harcamalarda birinci sırada olan ABD’nin payı yüzde 39 oldu. Çin yüzde 13’lük payla ikinci, Rusya yüzde 3,9 oranıyla üçüncü sırada yer aldı. Orta ve Doğu Avrupa’da da soğuk savaştan bu yana askeri harcamalar görülmemiş düzeyde arttı.
NÜKLEER YARIŞ ARTIYOR
Yine SIPRI’ya göre nükleer silahlanma yarışı da tam gaz sürüyor. Nükleer silah sahibi 9 ülkenin 9 bin 576’sı kullanıma hazır 12 bin 512 nükleer savaş başlığı bulunuyor. Bunların yüzde 90’ı ABD ve Rusya’nın elinde.
Çin, 10 yıl içinde bu ülkelerle yarışacak. Raporda yer alan verilere göre, 2023 itibarıyla kullanıma hazır başlık sayısı ABD’de bin 938, Rusya’da 2 bin 815, Birleşik Krallık’ta 105 ve Fransa’da 10 iken Çin’de 410 olarak kaydedildi. Rapora göre Hindistan’ın 164, Pakistan’ın 170, Kuzey Kore’nin 30 ve İsrail’in 90 nükleer başlığı depoda kullanıma hazır bulunuyor.
***
TEK KAZANAN SİLAH ENDÜSTRİSİ
SIPRI’nın raporuna göre 2022’de küresel çapta silahlanma harcamaları yüzde 3,7 arttı. Dünyada askeri harcamalar 2,24 trilyon dolarla yeni bir rekor kırdı.
ABD'nin toplam askeri harcamalardaki payı yüzde 39 oldu.
Çin yüzde 13'le ikinci, Rusya yüzde 3,9'la üçüncü sırada yer aldı. Rusya geçen yıl askeri harcamalarını yüzde 9,2 artırdı. Rusya'nın işgali sonrası Ukrayna için ise bu oran yüzde 600'ü aştı. Ukrayna geçen yıl 44 milyar dolarla Gayri Safi Yurt İçi Hasılası'nın yüzde 3'ünü askeri harcamalara ayırdı.
SIPRI'nın sıralamasında ABD, Çin ve Rusya'nın ardından Hindistan dördüncü, Suudi Arabistan beşinci, İngiltere de altıncı sırada yer aldı.
Enstitü yetkilileri ayrıca, Suudi Arabistan'ın askeri harcamalarının geçen yıl 75 milyar dolara ulaştığına, Orta ve Doğu Avrupa'da da askeri harcamaların Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana görülmemiş düzeye yükselmesine dikkat çekti.
NATO üyelerinin askeri harcamaları, geçen yıl yüzde 0,9 artışla 1,23 trilyon dolara ulaştı.
Orta ve Doğu Avrupa'da en yüksek askeri harcama yapan ülke 68,5 milyar dolarla Birleşik Krallık oldu. Bu rakamın tahmini 2,5 milyar dolarını Ukrayna'ya sağlanan finansal askeri destek oluşturdu.
Türkiye 2022 yılında 10,6 milyar dolar ile dünyanın en çok savunma harcaması yapan 23'üncü ülkesi oldu.
Etiyopya'nın askeri harcamaları 2022’de yüzde 88 artarak 1 milyar dolara ulaştı. Artış, ülkenin kuzeyindeki Tigray Halk Kurtuluş Cephesi'ne karşı yenilenen bir hükümet saldırısıyla aynı zamana denk geldi.
SIPRI'ye göre dünyada savunma harcamaları 8 yıldır artıyor ve geçen yılki artışta, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ile Tayvan başta olmak üzere Doğu Asya'da gerginliklerin artması önemli rol oynadı.
1 EYLÜL’ÜN TARİHÇESİ
Nazi Almanyası’nın 1 Eylül 1939’da Polonya'yı işgal ederek İkinci Dünya Savaşı'nı başlattığı tarih Dünya Barış Günü olarak kutlanıyor. Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı üyesi ülkeler, barış içinde bir dünya mücadelesi görevini hatırlatmak amacıyla 1 Eylül'ü “Dünya Barış Günü” olarak ilan etti. Birleşmiş Milletler ise 1981’de 21 Eylül’ü Uluslararası Barış Günü olarak kabul etti.
***
ÜLKEDE DÜNYADA SAVAŞA HAYIR
•TMMOB Makina Mühendisleri Odası: Emperyalizme, faşizme, gericiliğe, halkların birbirine kırdırılmasına karşı çıkmaya; eşitlik, özgürlük, laiklik, adalet ve hukukun üstünlüğü temelinde bir arada yaşamın hâkim olacağı demokratik bir Türkiye mücadelesinde yer almaya devam edeceğiz.
•TMMOB Adana İl Koordinasyon Kurulu: Emperyalist güçler hâkimiyet alanlarını genişletmek için yoksul halkların, sivillerin ölmesine göz yumuyor ve bizzat uygulayıcısı oluyor. Ülkede, bölgede, dünyada barış, her zaman şiarımız olacaktır ve her zaman sahip çıkacağız.
•PEN Türkiye: Dünyada savaşsız günler de olacağının umudunu asla yitirmiyoruz. Her yerde savaş var, Türkiye de bir savaşın içinde. Savaş ağaları, büyük devletler, savaştan beslenen büyük bir yapı varken barış olur mu?
•KESK: Ülkemizde, bölgemizde ve dünyada barışa olan ihtiyaç tüm yakıcılığı ile her geçen gün kendini daha fazla hissettiriyor. Barış ve demokrasi talebi, ekmek ve su kadar temel ihtiyaç haline gelmiştir.
•Yeşil Sol Parti Diyarbakır İl Örgütü: Bizler özellikle toplumsal barışın sağlanabilmesi için, bütün halkların eşit, özgür bir yaşama kavuşması gerektiğini belirtiyoruz. 1 Eylül Dünya Barış Günü sadece bir gün değil her gün, her an özgür bir dünya yaratmak için demokratik alanları otokratik faşizan rejimlerin insafına bırakmamaktır.
•DİSK Sosyal-İş: Barışın egemen olduğu; savaşların, şiddetin olmadığı bir dünya umuduyla 1 Eylül Dünya Barış Günü kutlu olsun.
•İnsan Hakları Derneği Van Şubesi: Barış kişinin, kişi özgürlüğüyle, sağlık, konut özgürlüğüyle, kültürel haklarıyla, dil özgürlüğüyle bir toplumu özgürleştirdiğinizde bir barışın temelini atmış olursunuz.
•EMEP: Kendi kâr, sömürü ve rant düzenlerini ihya etmek için çatışmaların ateşini yakan ve körükleyenler arasında savaşların nihai kazananı yoktur. Barış dünya işçi sınıfı ve emekçilerin, ezilen halkların savaşlardan kurtulmak için verdikleri mücadelenin ürünü olacaktır.
•Amed Emek ve Demokrasi Platformu: Bir kez daha barışın Türkiye’nin önemli ve öncelikli gündemi olması gerektiğini hatırlatıyoruz. Eşit yurttaşlık temelinde evrensel ilkeler ışığında çözümün ve kalıcı bir barışın sağlanması çağrısında bulunuyoruz.