Barışı halklar getirecek
Yaren ÇOLAK-Dilan ESEN
Bugün 1 Eylül Dünya Barış Günü ancak dünyanın dört bir tarafı kanıyor. Kapitalizmin kâr hırsının, emperyalist paylaşım kavgasının yol açtığı çatışmalar nedeniyle pek çok savaş aynı anda yaşanıyor. Küresel hegemonya, nüfuz ve güç çatışmasının yol açtığı gerilim nedeniyle yeni bir dünya savaşı riskinden bahsedilirken Ortadoğu’dan Doğu Avrupa’ya her tarafta çatışmalar var. Emperyalist müdahaleler; işgaller, saldırılar, vekâlet savaşları, iç çatışmalar artarak devam ediyor. Paramiliter gruplar, lejyoner savaşçılar, cihatçılar, emperyalist güçler eliyle ülkelerin dizaynında kullanılıyor. Savaşa karşı birlikte mücadeleden başka yol yok.
1- KOLOMBİYA
Ülkede 1964’te Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) ve Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN) arasındaki çatışmalar devam ediyor. Çatışmalar nedeniyle en az 220 bin kişinin hayatını kaybettiği, 48 bin kişinin kaybolduğu, 29 bin kişinin de kaçırıldığı tahmin ediliyor.
2- HAİTİ
Ülkede, 2021'de kötüleşen siyasi kriz nedeniyle çeteler arasındaki çatışmalar giderek artıyor. Ülkedeki siyasi iktidarsızlık nedeniyle kanlı çete savaşları yaşanıyor, bu nedenle hem çete üyesi hem de sivil kişiler hayatını kaybediyor.
3- VENEZUELA
Eski Başkan Hugo Chavez öncülüğündeki ABD destekli grupların, Nicolas Maduro hükümetine karşı 2014’te başlattığı protestoların ardından ülkedeki siyasi kriz sürüyor. İki kutba ayrılan Venezuela’da Chavez ve Maduro’yu destekleyen Chavista bloku ve onların karşıtı muhalifler arasında sıcak çatışma çıkması olası.
4- NİJERYA
Ülkenin kuzeydoğusunda Boko Haram ile ISWAP arasında sık sık çatışma çıkıyor. Borno eyaletine bağlı Damboa bölgesinde Boko Haram ile ordu arasındaki çatışmalar ise sürüyor. Boko Haram'ın 2009'dan bu yana düzenlediği kitlesel şiddet eylemlerinde 20 binden fazla kişi öldü.
5- SUDAN
Kabileler arası çok sayıda çatışma çıkıyor. Mavi Nil eyaletinde Hausa ve Birta kabileleri arasında 11 Temmuz’dan bu yana devam eden çatışmalarda 65 kişi öldü. Darfur bölgesindeki çatışmalar nedeniyle ise her yıl yüzlerce kişi hayatını kaybediyor. Binlerce kişi evlerini terk etmek zorunda kalıyor.
6- LİBYA
2011'de Muammer Kaddafi'yi deviren NATO destekli ayaklanmadan bu yana siyasi belirsizlik ve iç savaş sürüyor. Libya’nın 2014’te doğu ve batıdaki savaşçı gruplar arasında bölünmesinin ardından geçen yıl kalıcı ateşkes imzalandı. Kasım ayında yapılması planlanan seçimin ertelenmesiyle ülkedeki siyasi ve askeri çevreler arasındaki gerilim yeniden yükseldi. Libya’da bir süredir Abdulhamid Dibeybe ve Halife Hafter’in desteklediği Fethi Başağa'nın liderlik ettiği iki ayrı hükümet bulunuyor. Bu durum ülkenin yeniden şiddet sarmalına sürüklenmesi endişelerini artırıyor.
7- ETİYOPYA
Hükümet güçleriyle Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF) üyeleri arasındaki çatışmalar son iki yıl içinde şiddetlendi. Ülkenin kuzeyinde Kasım 2020'de başlayan çatışmalar yaklaşık 2,5 milyon kişiyi yerinden etti, bölgede 6 milyona yakın kişi acil yardıma ihtiyaç duyuyor. Etiyopya ile Sudan arasındaki gerginlik de sürüyor.
8- SURİYE
İç savaş 11 yıldır sürüyor. Çatışmalar nedeniyle 6,6 milyon kişi göç ederken 350 bin kişi öldü. Şam yönetimi ve cihatçı milisler arasındaki şiddetli çatışmaların pek çok aktörü bulunuyor. Ülkede savaşan gruplar şöyle: SDG, ÖSO, TSK, İslamcı cihatçı Şam’ın Fethi Cephesi (HTŞ) ile Hurras el Din (Din Muhafızları), Milli Ordu, Ulusal Kurtuluş Cephesi, Türkistan İslami Partisi, IŞİD, Hizbullah.
9- YEMEN
Çatışmaların 7 yıldır sürdüğü Yemen’de Cumhurbaşkanı Abdrabbuh Mansour Hadi, Suudi Arabistan'da yaşıyor, Husiler başkent Sanaa'yı kontrol ediyor. Hadi hükümetinin geçici başkenti Aden, ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi'nin (STC) elinde. Husi güçleri, Hadi yanlısı güçler ile Ulusal Direniş Güçlerine (NRF) karşı savaşıyor.
10- SOMALİ
Ülkede El Kaide’ye bağlı Eş Şebab’ın saldırıları sürüyor. İslamcı örgüt Eş Şebab, yaklaşık 15 yıldır ülkede saldırılar düzenleyip çatışmalar yaratıyor. Somali’deki saldırılar, yeni Cumhurbaşkanı Hassan Sheikh Mohamud'un aylarca süren siyasi istikrarsızlıktan sonra seçilmesinin ardından arttı.
11- SAHEL BÖLGESİ
Batı Afrika'dan Kızıldeniz'e kadar uzanan 3 milyon kilometrekarelik Sahel bölgesinde yaklaşık 10 yıldır çok sayıda grup arasındaki çatışmalar sürüyor. El Kaide ve IŞİD bağlantılı gruplar Mali, Nijer ve Burkina Faso'nun paylaştığı ve ‘Liptako Gourma’ adı verilen sınır hattına saldırıyor, saldırılarda her yıl yüzlerce kişi ölüyor. El Kaide ve IŞİD bağlantılı örgütlerle de çatışmalar sürüyor.
12- AFGANİSTAN
Geçen yıl köktendinci Taliban’ın iktidarı almasıyla Afganistan’daki savaş bitse de çatışmalar sürüyor. Taliban rejimi altındaki Afganistan'da cihatçı gruplar arasında çatışmalar yaşanıyor. IŞİD özellikle Şiilerin yaşadığı bölgelere silahlı ve bombalı saldırılar düzenliyor.
13- MYANMAR
Ordu, 2021 yılında darbe düzenledi. Darbeye karşı başlayan protestolar daha sonra direnişe dönüştü. Myanmar’da askeri hükümete karşı çıkan Halk Savunma Gücü ile ordu arasında sık sık çatışmalar yaşanıyor. Myanmar’da 1,2 milyondan fazla insan yerinden edildi.
14- SIRBİSTAN-KOSOVA
İki ülke arasındaki egemenlik anlaşmazlığının yol açtığı gerilimler artarak devam ediyor. Kuzey Kosova’da Sırplar ile hükümet yetkililer arasında silahlı çatışmalar yaşanıyor. Son olarak temmuz ayında bu bölgede Sırplar sınıra barikat kurarak polise ateş açmıştı.
15- TAYLAND
Ülkenin güneyindeki Patani bölgesinin ayrılığı için savaşan Patani Malay Ulusal Devrim Cephesi (BRN) ile Tayland ordusu arasındaki çatışma devam ediyor. Son olarak 17 Ağustos’ta Pattani, Narathiwat ve Yala bölgelerinde eş zamanlı bombalama ve kundaklama saldırısı gerçekleştirildiği belirtildi.
16- TAYVAN
Tayvan ve Çin arasındaki gerginlik devam ediyor. Çin, Tayvan’ı kendi bünyesine katmak istiyor. Tayvan ordusu, Çin’e ait insansız hava aracının tüm uyarılara rağmen Erdan Adası üzerinde uçuşuna devam etmesi üzerine 30 Ağustos’ta ilk kez uyarı ateşi açtı.
17- UKRAYNA
Yakın tarihin en kanlı hesaplaşmalarından birisine sahne olan Ukrayna’da savaş 6’ncı ayını doldurdu. Rusya lideri Vladimir Putin’in emriyle 24 Şubat’ta başlayan işgalde çatışmalar doğudaki Donetsk ile güneydeki bölgelerde yoğunlaştı. Moskova’nın “Ukrayna’nın NATO üyeliğinin önlenmesi, Donbass’taki Rusların güvenliğinin tesisi” gerekçesiyle başlattığı işgalde Rus güçleri ülkenin yaklaşık yüzde 30’luk kısmını ele geçirmiş durumda. Ukrayna Savunma Bakanlığı’nın açıklamasına göre, savaş cephe hattının 1300 kilometrelik kısmında yoğun şekilde devam ederken Ukrayna ordusu da Herson’da karşı saldırıya geçti. Çatışmalar Mıkolayiv, Krivorojskiy, Harkiv, Herson bölgelerinde yoğun şekilde devam ediyor.
ABD’nin liderlik ettiği Batı ittifakı ve NATO, savaşı uzatmak için Ukrayna’yı silahlandırmayı sürdürüyor. Biden yönetimi göreve geldiği Ocak 2021’den bugüne kadar Ukrayna’ya 10,6 milyar dolarlık savunma yardımı sağladı. Ekonomik olarak Moskova’yı çökertmek isteyen Avrupa Birliği ülkeleri 7 farklı yaptırım paketi uyguladı. Son olarak AB ülkelerinin savunma ve dışişleri bakanları Çekya’nın başkenti Prag’da bir araya gelerek Rusya’ya yönelik kararlar aldı. Savunma bakanları zirvesinde Rusya’ya karşı "ortak askeri misyon" kurulması kararı alınırken dünkü dışişleri bakanları buluşmasında ise Rusya’ya vize kolaylığı anlaşması askıya alındı. Buna karşılık Rusya da Kuzey Akım Boru Hattı üzerinden Avrupa’ya gaz sevkiyatını durdurdu. Batı ekonomik yıkım yaşarken savaşta en büyük acıyı Ukrayna’daki siviller yaşadı. 10 milyon Ukraynalı sığınmacı oldu. İşgalin başlangıcından bu yana yaşanan toplam sivil can kaybı 5 bini geçti. Kentler yakılıp yıkıldı. Çocuklar öldü.
18- IRAK
Şii dini ve siyasi lider Mukteda es Sadr, 2021’deki seçimden galip çıksa da hükümeti kuramadı, ardından grubundaki milletvekillerini istifa ettirerek siyasetten çekildiğini açıkladı. Sadr sonrası hükümet kurma işi rakibi Koordinasyon Çerçevesi’ne geçti. Koordinasyon Çerçevesi’nin başbakan adayı olarak eski Çalışma ve Sosyal İşler Bakanı Muhammed Şiya Sudani’yi seçtiğini duyurması ülkedeki krizin fitilini ateşledi. Sokağa çıkan Sadr yanlıları parlamentoyu bastı. Sadr, anayasa, yargı yönetimi ve rejim değişikliğiyle erken seçim yapılmasını istedi. Sadr’ın rakibi İran destekli Şii Koordinasyon Çerçevesi ise buna meclisin karar vermesi gerektiğini belirterek söz konusu taleplere itiraz etti. Sadr, Koordinasyon Çerçevesi yöneticilerinin ‘masaya dönme’ çağrılarını yanıtsız bırakarak, onlarla bir daha uzlaşı masasına oturmayacağını dile getirdi.
Sadr’ın istifasının ardından çıkan çatışmalarda 30 kişi öldü. (Fotoğraf: AA)
***
KAOSUN KİLİT İSMİ: SADR
Sadr’ın geçen pazartesi günü siyasetten tamamen çekileceğini açıklaması çatışmaların fitilini ateşledi. Sadr destekçileri Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve yabancı misyon temsilciliklerinin bulunduğu Yeşil Bölge’yi işgal etti. Bağdat’taki çatışmalarda en az 30 kişi hayatını kaybederken yaralı sayısı ise 800’ü aştı. Olaylar Sadr’ın destekçilerine protestoları sona erdirip Bağdat’taki Yeşil Bölge’yi terk etmeleri çağrısı yapmasının ardından yatıştı.
Irak Meclisi Başkanı Muhammed Halbusi’nin Basın Ofisi tarafından yapılan açıklamada, son 2 gün içerisinde meydana gelen olaylarda hayatını kaybeden protestocu ve bütün güvenlik birimi teşkilatı mensupları için mecliste 3 günlük yas ilan edildiği duyuruldu. Irak Koordinasyon Grubu, olayların sona ermesinin ardından hükümet kurma sürecinin hızlandırılmasını talep etti.
Cumhurbaşkanı Berhem Salih ise yaptığı açıklamada, erken seçime gidilmesi için ulusal bir diyaloğun sağlanması gerektiğini belirtti. Koordinasyon Grubu yöneticilerinin Sadr Grubu lideri Mukteda Sadr ile iletişime geçmesine isteyen Salih, ulusal uzlaşının sağlandığı takdirde erken seçimin yapılmasının ülkedeki siyasi krize bir çözüm olacağına inandığın belirtti.
***
BARIŞA İHTİYACIMIZ VAR
Çok sayıda demokratik kitle örgütü ile siyasi parti ve vekil tarafından yapılan açıklamada, emperyalistlerin yarattığı savaşlara tepki gösterilirken “Barış, demokrasi ve özgürlük istiyoruz” denildi.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi: Barış uğruna mücadele ederek acı çekmek, şiddet sarmalına ses çıkarmayarak suça ortak olmaktan kuşkusuz ki onurlu bir davranıştır.
EMEP Genel Başkan Yardımcısı Selma Gürkan: Emperyalist kampların hepsi halkların kardeşliğine, dayanışmasına tehdittir ve düşmandır. Barış, demokrasi ve özgürlük mücadelesi için halkın en geniş ittifakını alanlarda örmeye devam edeceğiz.
TMMOB: Silahın ve şiddetin yarattığı korkuya karşı, barışın umuduna ihtiyacımız var.
HDP: Savaş kaybettirir, barış kazandırır.
KESK Haber Sen: Evrensel değerleri gözeten ve yerel farklılıkları zenginlik olarak kabul eden, savaşsız ve sömürüsüz bir dünya hedefiyle ülkemizde ve dünyada kalıcı barışın sağlanması için katkıda bulunmayı amaç ediniyoruz.
Birleşik Metal İş: Barış mücadelesini büyüteceğiz. Barış emekle gelecek.
Ana Fatma Cemevi Demokratik Alevi Dernekleri: 1 Eylül Dünya Barış Günü savaşı kutsayan sömürgeci zulümkârlara karşı birlikte direncin zamandır.