Beş soruda "Türkiye'de benzin fiyatları neden düşmüyor?"

İngiliz Brent tipi petrolün varil fiyatı yaz başından bu yana yüzde 40'ın üzerinde düşüşle 62 dolara kadar gerilemesine rağmen Türkiye'de akaryakıt fiyatlarının aynı oranda düşmemesi kamuoyunun en çok tartıştığı konular arasında geliyor. Enerji Bakanı Taner Yıldız da durumu kabullenmekten öte kamuoyuna doyurucu bir açıklama yapmayı reddediyor. Peki neden petroldeki düşüş Türkiye'deki akaryakıt fiyatlarına doğrudan yansıyamıyor? BBC Türkçe'den Enis Şenerdem beş soruda petrol ve akaryakıt fiyatlarını inceledi. Şenerdem'in soruları ve yanıtları şöyle:

Petrol ne kadar, benzin ne kadar düştü?
Brent tipi petrolün varil fiyatı bu yazın başında 115 dolar civarında işlem görüyordu. 6 ay içerisinde ham petrolün varil fiyatı 63 dolar seviyesine kadar geriledi ve yüzde 45'lik düşüş yaşadı. Aynı dönemde mayıs ayında 5 TL civarında olan benzinin litre fiyatı sadece yüzde 14'e varan bir düşüşle 4,30 TL'ye kadar indi.

Neden petroldeki düşüş doğrudan yansımıyor?
Akpet'i Rus petrol şirketi Lukoil'e sattıktan sonra Aytemiz ailesi tarafından kurulan Aytemiz Petrol'ün Genel Müdürü Ahmet Eke, akaryakıt ürünleri üzerindeki vergi yükünün yüzde 65'ler civarında olduğunu söylüyor.
Vergilerin yanı sıra petrolün pompa fiyatını etkileyen başka masraflar da var: Örneğin petrolü işleyip akaryakıta dönüştüren rafinerinin payı ya da ithalat sigorta masrafı.
Eke, böyle olunca akaryakıt dağıtımcılarının kâr marjlarının da baskı altında kaldığını ifade ediyor.

Ne kadar vergi alınıyor?
Benzinde uygulanan sabit Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) litre başına 2,18 TL düzeyinde. Motorinde ise bu oran 1,59 TL.
Bunun dışında bir de Katma Değer Vergisi var. Bu oran ise yüzde 18 olarak uygulanıyor.
Petrol fiyatının düşmesiyle benzine indirim gelse dahi ÖTV'nin sabit kalması sonucu akaryakıt üzerindeki vergi yükü de otomatik olarak artıyor.
Eke, bu oranın şu anda yüzde 65'ler civarında olduğunu ifade ediyor.

Türkiye'nin dünyadaki yeri ne?
Yüksek sabit masraflar, Türkiye'nin dünyanın en pahalı benzininin tüketildiği ülkeler liginde üst sıralarda yer almasına neden oluyor.
Bloomberg haber ajansının dünya akaryakıt fiyatları verilerine göre, Türkiye yılın dördüncü çeyreğinde en pahalı benzinin tüketildiği ülkeler sıralamasında litre başına 2,23 dolarla Norveç'in ardından ikinci sıraya yükseldi.
Bundan altı ay önce, yani 2014'Ün ikinci çeyreğinde Türkiye en pahalı benzin listesinde dokuzuncu sıradaydı.

Akaryakıt firmaları marjlarını mı koruyor?
Petrol fiyatlarının geri çekildi dönemlerde sıklıkla gündeme gelen bir iddia da akaryakıt dağıtımı yapan firmaların petroldeki düşüşü tüketiciye tam olarak yansıtmadığı oluyor.
Aytemiz Petrol Genel Müdürü Ahmet Eke ise durumun sanıldığı gibi olmadığını iddia ediyor. Eke, "Avrupa'daki dağıtıcı firmaların ortalamasının biraz üzerinde kâr marjlarında kalmış olabiliriz ama bu oranlar çok cüzi" diyor.