Bilinçsiz gübreleme toprağı küstürdü

Aycan KARADAĞ

Pandemi süreci yeterli gıda üretiminin ve güvenli gıdaya ulaşmanın önemini daha da artırdı. Bunun yolu ise toprağı bilinçli biçimde işlemekten geçiyor. Bu bağlamda bilinçli gübre kullanımı kritik önemde. Türkiye gübre sektörünün verilerine göre son 10 yıla baktığımızda yıllık 5,8 milyon ton civarında kimyevi gübre satışı gerçekleştirildi. Tüketimde ise Türkiye’nin Avrupa Birliği ve Dünya ülkelerine kıyasla geride kaldığı görüldü. Buna göre gübre tüketimi AB ülkelerinde hektar başına 140 kilo seviyesine yakın iken dünya ortalaması 110 kilo düzeyinde. Türkiye’de ise gübre tüketimi hektar başına 98 kilo seviyesinde kaldı.

Bu düşüsün nedenlerinden biri ürünler ve bölgelerarası dengesiz gübre kullanımı satışı. Bugün çoğu üründe ve bölgede eksik gübreleme söz konusuyken, gereğinden fazla ve aşırı gübreleme yapıldığı biliniyor. Türkiye’nin gübre imalinde kullanılan hammaddeler açısından dışa bağımlı olması da gübrede düşüş yaşanmasının bir diğer nedeni. Türkiye’deki gübre kullanımıyla ilgili bugüne kadar uygulanan gübre politikası sadece gübre tüketimini artırmaya yönelik çalışmalar yapılması, geldiğimiz noktayı adeta özetliyor.

Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Hakan Çakıcı, “Gübre kullanımını artırmak kadar gübreyi tekniğine uygun kullanımını sağlamaya da önem verilmelidir. Çevre sorunları ve ekonomik sıkıntılar, kaynakların daha etkin kullanılmasını ve korunmasını gerektiriyor. Bundan sonra gübre kullanımını teşvik politikalarıyla birlikte, ekonomiyi ve çevreyi de içine alan, toprağın yapısını koruyan, toprak analizi sonuçlarına göre tekniğine uygun gübre kullanımını teşvik edici politikalara ağırlık verilmelidir. Gübre kullanım önerileri mümkün olduğunca, ekonomik optimum ürün düzeyi dikkate alınarak yapılmalıdır. Üreticilere toprak analizi desteği sürdürülürken kamu ve özel sektörde hizmet veren toprak ve bitki analiz laboratuvarlarında düzenleme ve denetlemeler yapılmalıdır” diye konuştu.

Dr. Çakıcı, laboratuvarlara uluslararası akreditasyon zorunluluğu getirilerek etkin ve kaliteli hizmet sunmalarının devamlılığının hedeflenmesi gerektiğine vurgu yaparak şöyle konuştu: "Devlet bu konuda destekleyici, denetleyici ve düzenleyici rol almalıdır. Çiftçiler için toprak analizi yaptırmaları zorunlu hale getirmeli, toprak tahlil raporu olmayan çiftçiye gübre satışı yapılmamalıdır. Ayrıca gübre satışının zirai ilaç konusunda olduğu gibi yetkilendirilmiş Ziraat Mühendisleri tarafından toprak analiz raporuna göre yapılması sağlanmalıdır.”

DOĞRU ANLATMAK GEREKİR

Çiftçi-Sen Genel Başkanı Ali Bülent Erdem ise, “Toprak tahlilleri yapıldığında çoğu zaman eksikler çıkıyor. Mesela ph oranı düşük. Kükürt veriyorlar. Bu işler genelde kimyasal gübrelerle tamamlanıyor. Esas olarak mineralin kendisini vermek veya organik ilaçlarla toprağın yapısını tamamlamak gerekiyor. Kimyasal kullanmadığınızda sonraki süreçlerde toprak kendi dengesini sağladığında bunu sürdürmeye devam ediyor. Bu toprak tahlillerinden sonra, toprağın tamamlanması için neler yapılabileceği konusunda çiftçinin de bilgilendirilmesi gerekiyor. Toprak tahliliyle gidip ilaç satan bayilere sorarlarsa kimyasalı verip yollarlar. O zaman o toprağın yapısı yine düzelmeyecek. Toprağın kendi canlılığını, sürekliliğini sağlayabilecek olan; o topraktaki eksikliklerin giderilmesidir. Çok ciddi bir iş bu. Toprak tahlilleri sonucunda çiftçilerin ne yapacağını, nasıl davranacağını doğru anlatabilmek gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Erdem sözlerine şunları ekledi: “Türkiye’de organik tarım yapacaksanız bu sertifikasyon üzerinden oluyor. Bunu yaparken de o toprağın kimyasallardan arındırılıp eksik olanların tamamlanması gerekiyor. Bunu zaten şirketler üzerinden yapıyorlar. Genellikle kimyasal kullanmayan köylüler zaten kendi topraklarını nasıl koruyacaklarını az çok biliyorlar. Yeni çiftçiler ise ciddi olarak bilmiyorlar. Genellikle toprak tahlili yaptırdıktan sonra gittiği ilaç satıcısının önerisine uymak durumunda kalıyor. Bu durum sağlıklı olmuyor.”

Yerel yönetimler de yerel tarım ekonomisini ve çiftçileri güçlendirmek için sürdürdükleri faaliyetlere, ücretsiz toprak analizi uygulamasıyla devam ediyor. Efes Selçuk Belediyesi geçen günlerde uzmanların toprak analizi konusundaki deneyimlerin çiftçiler ile paylaşılmasını amaçlayan bir buluşma düzenledi. Buluşmada konuşan tarım danışmanı Kurtuluş Cumalı, toprak analizinin önemi hakkında bilgi vererek, “Toprak analizinin önemini ve yaptığımız analiz sonuçlarının çiftçinin nasıl değerlendirebileceğini anlatmak istiyoruz. Doğru gübreleme ve bilinçli bir şekilde sürdürülebilir tarıma katkı sunmak istiyoruz. Toprak analizi bu açıdan çok önemli. Çünkü son 60 yılda dünyadaki verimli toprakların üçte birini kaybettik. Bunun sebepleri arasında betonlaşma, erozyon, yanlış gübreleme yer alıyor. Bu noktada üreticinin bilinçlenmesi gerekiyor. Toprak analizinin gittikçe daha fazla önem kazandığını söyleyebiliriz” dedi.

Gerçekleştirilen toprak analizi sonuçlarını üreticilere ulaştıran Efes Selçuk Belediyesi’nde görevli ziraat mühendisi Mustafa Kemal Özdalyan ise “Gübrelemenin ve bitki beslemenin ilk aşaması olan toprak analizi hizmetini gerçekleştirmenin mutluluğunu yaşıyoruz. Toprak analizi hem Efes Selçuk’un suyunu ve toprağını korumak adına ekolojist bir yaklaşımı barındırıyor hem de üreticilerimizin toprağında neyin eksik, neyin fazla olduğunun tespit edebilmenin en önemli yolu. Üreticilerimize toprak analizi sonucunu teslim ederek onları güçlendirme çalışmalarımızda bir adım daha ilerlediğimizi düşünüyoruz. Umarım doğru ve bilinçli şekilde besleme devam eder ve hem çiftçimiz, hem Efes Selçuk kazanmış olur. Bize başvuran üreticilerimize teşekkür ediyoruz” diye konuştu.

Toprak analizi sorunlarını alan çiftçiler ise, “Bu hizmetler için teşekkür ediyor ve devamının gelmesini diliyoruz. Çünkü bu toprağı verimli kullanmak açısından çok önemli bir konu.” vurgusunda bulunarak, bu alandaki çalışmaların devamını beklediklerini dile getirdiler.