Bir ailenin arşivinden İstanbul
Eda Köprü Yılmayan
Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, temelini üç nesil sanatçı bir ailenin yıllar içinde biriktirdiği fotoğraflar, resimler, kişisel eşyalar ve objelerden alan Mementoİstanbul:Hristoff Aile Arşivi sergisine ev sahipliği yapıyor.
Küratörlüğünü Peter Hristoff, Elif Erdoğan, Yeşim Demir Pröhl’ün üstlendiği sergide Hristoff Aile Arşivi’nden derlenen objelere özel koleksiyonlardan alınan resimler eşlik ediyor. Ailenin erken Cumhuriyet yılları sanat ortamıyla bağlarının anlatıldığı bölümde Aliye Berger, Ali Sami Boyar, İbrahim Çallı, Hayri Çizel, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Zeki Faik İzer, Zeki Kocamemi ve Şerif Renkgörür’ün eserleri de yer alıyor.
İki kata yayılan serginin ilk bölümünde ailenin tarihine yer veriliyor. Mektuplar, kartpostallar, fotoğraflar ve diğer belgeler ziyaretçilerin Hristoff Ailesi’nin dünyasına girmesini sağlıyor. Her bir bölümde duvarlara yerleştirilen ekranlarda ailenin geçmişine ışık tutan PeterHristoff’u dinliyoruz. Sergiyi kendisiyle gezince aile tarihine ve heyecanına ortak olmamak mümkün değil. Sanatçının Sofya, İstanbul, New York hattında geçen yaşamına, aile geçmişine, üretmenin ve sanatsal ifadenin yaşamlarını nasıl biçimlendirdiğine tanık oluyoruz. Sergide en dikkat çekici şeylerden biri de ailenin köklerinden kopamayışı. Dede, baba ve torun Peter Hristoff başka şehirlere gitseler de İstanbul hep odak merkezlerinde. Bunu Peter Hristoff’un farklı dönemlerdeki sergilerinde de görüyoruz. Özellikle sanatçının 2005’te Ayasofya’da açılan ‘Dua’ isimli sergisi en ilgi çekici işlerinden biriydi. Hristoff’unmistik tablolarını Egeli kadınlar yün halı ve kilimlere dokumuştu.
Mementoİstanbul Sergisi’nin ikinci katında Peter Hristoff’unresimlerini ve Ayasofya’daki sergisinde yer alan halıları da görmek mümkün. Önemli bir başka ayrıntı da Peter Hristoff’uneserlerinin New York MetropolitanMüzesi’nde sergilenmesi. Burhan Doğançay ve Erol Akyavaş’tan sonra Peter Hristoff bu daveti alan üçüncü İstanbul doğumlu ressam.
ANNE KADIKÖY YELDEĞİRMENLİ
Sanatçının annesi Kadıköy Yeldeğirmenli Maria Hristoff. 1960 yılında New York’ta Türk Sesi Radyo İstasyonu’nda sunuculuk yapıyor. Türkiye’den giden plaklar, ABD’deki Türklerden gelen mektuplar sergi alanında ayrı bir bölümde yer alıyor. Peter Hristoffannesinin sesi eşliğinde o dönemki radyo yayınlarını ve Türklerin annesine gönderdiği özlem dolu mektupları anlatıyor.
Sergide yer alan önemli bir ayrıntı da Peter Hristoff’un babası Dimiter’in henüz 12 yaşındayken babasının kamerasıyla Atatürk’ün cenazesini görüntülemesi. Ufak bir çocuğun gözünden Ata’nın cenazesini seyrediyoruz.
İSTANBUL HEP DEĞİŞİYOR
New York’ta yaşayan sık sık İstanbul’a gelen Peter Hristoff’aİstanbul’daki değişimi sorduğumuzda manidar bir yanıt veriyor: HermanMelville 1870’lerin sonunda ‘Keşke İstanbul’a 50 yıl önce gelseydim’ der. İstanbul her zaman değişiyor. Ben İstanbul keşke eskisi gibi olsaydı diye düşünmemeye çalışıyorum. Her şey değişebilir. Tabi ki özlediğim şeyler var. Annem ve babamla Beyoğlu’nda yürürken onların gösterdiği mekânlar, birlikte yemek yediğimiz yerler var, onların hatırası var. Sankio bağlantılar yavaş yavaş yok oluyor.
‘Mementoİstanbul: Hristoff Aile Arşivi Sergisi’ Yapı Kredi Kültür Sanat’ta 7 Ağustos tarihine kadar ziyaret edilebilir.