Bir cebe girmeden diğerinden çıkıyor
Maaşlara yapılan zamlar daha cebe girmeden eridi. Temel gıda ürünlerine gelen zamlarla alım gücü düştü. Prof. Dr. Arzova iktidarın tasarruf önlemi almadığını ve tüm yükün yurttaşın sırtına bırakıldığını söyledi.
Aycan KARADAĞ
AKP'nin ve tek adam rejiminin uyguladığı ekonomi politikaları alt ve orta sınıfı aşağı çekerken, üst gelir grubunu daha da zengin etti. AKP iktidarı Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde de Recep Tayyip Erdoğan'ı seçtirmek için kamu kaynaklarını sonuna kadar kullandı. Merkez Bankası'nın rezevrleri eksiye düştü, Hazine'nin kasası boşaldı. İktidar ekonomiye yeniden toparlamak için Mehmet Şimşek'in 'rasyonel' politikalarına sarıldı. Döviz kuru fırladı, TL’deki değer kaybı hızlandı, çalışanların maaşları eridi, zamlarla halkın alım gücü hızla düştü. Vergilere yapılan son zamlarla birlikte milyonlarca yurttaş fakirliğe mahkum edildi.
ÜCRETLER ERİDİ
Sene başında 8 bin 506,80 TL olarak belirlenen asgari ücret 453 dolara denk geliyordu. Asgari ücret seçim sonrası döviz kurunun hızla artmasıyla 20 Haziran’da 360 dolara kadar geriledi. 20 Haziranda yılın ikinci yarısında geçerli olacak olan asgari ücret yüzde 34 zam 11 bin 402 TL olarak açıklandı. Açıklandığında 483 dolara denk gelen asgari ücret, daha çalışanların cebine girmeden 436 dolara geriledi. Asgari ücret 3 haftada 47 dolar yani 1229 TL eridi.
En düşük emekli maaşı mart ayının sonunda 7 bin 500 TL'ye yükseltildi. Önceki gün mecliste kabul edilen yasayla emekli maaşlarına yüzde 25 zam yapıldı. Ancak kök aylıklarına yapılan zam nedeniyle emeklilerin büyük bir bölümü 7 bin 500 TL maaş almaya devam edecek. İlk açıklandığında 393 dolara denk gelen en düşük emekli maaşı döviz kurunun artışıyla 286 dolara geriledi. Emeklilerin maaşındaki erime 107 dolar yani 2 bin 796 TL'yi buldu.
Benzer bir erime memur maaşlarında da yaşandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan 28 mayısta en düşük memur maaşının 22 bin TL'ye çıkarılacağını duyurdu. Erdoğan'ın vaadettiği maaş bin 128 dolara denk geliyordu. Ancak maaş memurun cebine girmeden 841 dolara geriledi.
ALIM GÜCÜ DÜŞTÜ
Seçim sonra başlayan zam dalgasına geçtiğimiz hafta yürürlüğe giren vergi ve harç artışlarıyla devam etti. Marketlerde tuvalet kâğıtları ve peçetelere yüzde 5 zam gelirken, deterjan ürünlerinin fiyatı da yüzde 7 arttı. Kıyafet reyonlarındaki ürünlerde ise yüzde 8’lik bir artış meydana geldi. Temel tüketim ürünlerinden olan ayçiçek yağının fiyatı da yüzde 5 oranında arttı. Sigara, alkol ve benzin fiyatlarına son bir ayda defalarca zam yapıldı. En ucuz sigara ve biranın fiyatı 41 lira oldu. Benzinin litre fiyatı İstanbul'da 26,68 liraya, Ankara'da 27,13 liraya, İzmir'de 27,18 liraya yükseldi.
Seçimden hemen önce 12 Mayıs 2023 tarihinde benzinin litresi ortalama 19,82 liradan, motorinin litresi ise ortalama 18,59 liradan satılıyordu. Son zamla birlikte seçimden sonra geçen 2 aydaki zam oranı benzinde yüzde 36,22, motorinde yüzde 44,4 oldu.
YÜK HALKA BİNDİRİLDİ
Ekonomist Prof. Dr. Burak Arzova, “Son zamlar ve vergi artışı normalleşme stratejisi adı altında yapılan çalışma gibi duruyor. Burada sadece gelir ayağı gözetilmiş durumda. Gelir ayağı ise vatandaşa yıkıldı. Bu süreçte yurttaş en büyük zararı görüyor. Dikkat çekilmesi gereken bir durum ise bütçede gelirler yanında gideler var. Giderlere baktığımızda ise herhangi tasarruf yapıldığını ya da böyle bir niyet olduğunu göremiyoruz. Bence esas konu bu… Noter hizmetinden tutun da motorlu taşıt vergisinin iki kere alınması gibi kalemlerde her şeye zam yapıldı. Kamunun harcama planında nasıl değişiklik yapacağı, hangi alanlarda tasarruf edeceği belli değil. Bunu ortaya koyan bir çalışma göstermediler. Süreçte sadece gelirler üzerinden vatandaşa yük bindirildi” dedi.