Bir tabak çorba dahi lüks oldu

Havva Gümüşkaya

Ülkede yaşanan ekonomik krize bir de salgın eklenince halkın geliri daha da azaldı. Salgının ikinci dalgası şiddetini artırırken yurttaşın derdi gıda enflasyonu oldu. Kurdaki artış nedeniyle yükselen girdi maliyetleri ve tedarik zincirinde yaşanan sıkıntılar gıda fiyatlarını artırdı. Ülkede 10 milyon ücretlinin yarısı asgari ücret alırken 3,3 milyon ücretli asgari ücret bile erişemiyor.

Salgınla mücadele eden ve işini kaybetme korkusuyla yaşayan dar gelirli bir de akşam eve gidince tencerenin nasıl kaynayacağını düşünüyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) kasım verilerine göre yıllık enflasyon yüzde 14,03. Ancak enflasyon verilerinde en çok dikkat çeken nokta gıda fiyatlarındaki artış oldu. Yıllık gıda enflasyonu yüzde 21,08’e çıkmış durumda. Hal böyle olunca biz de halkın sofrasının bir öğün kahvaltı ve bir öğün akşam yemeğinin maliyetlerini derlemeye çalıştık. Meyve ve su dahi eklemediğimiz ve en düşük fiyatlar üzerinden yaptığımız hesaplamada tek asgari ücretle geçinmeye çalışan 4 kişilik ailede maaşın 1649 lirası aylık gıda harcamasına gidiyor.

MERCİMEK ÇORBASI

Son 1 yılda fiyatı en çok artan ve her dönem tüketilen temel gıda ürünleri arasında yüzde 58,6 ile mercimek yer alıyor. Aynı dönemde kuru soğan fiyatı yüzde 37,5 artarken, mısırözü yağı yüzde 36,6 yükseldi. Ayçiçek yağı ise yüzde 34,2 zamlandı.

TÜİK mal sepetinde yer alan ortalamalara göre hemen her evde haftada en az bir kez kaynayan bir tencere mercimek çorbasının maliyeti şöyle:

♦ Mercimek: 3 lira 75 kuruş

♦​ Soğan: 46 kuruş

♦​ Patates: 42 kuruş

♦​ Havuç: 31 kuruş

♦​ Ayçiçek yağı: 2 lira 56 kuruş

TOPLAM: 7 LİRA 50 KURUŞ

PİRİNÇ PİLAVI

Sofraların vazgeçilmezi hemen her yemeğin yanına tamamlayıcı olarak yapılan pilavın da maliyeti her geçen gün arttı. Sadece pirincin fiyatı geçen yıla göre yüzde 20,2 arttı. Margarin fiyatları ise yüzde 36 zamlandı. Pilavın iyisi tereyağıyla olur ancak TÜİK’e göre bile 1 kilo tereyağının ortalama fiyatı 61 lira 10 kuruş. Bu nedenle pilavı margarinle yapmayı tercih etmek zorunda kaldık. Zira margarin de çok ucuz değil. Kilosu ortalama olarak 13 lira 50 kuruş. 250 gramlık paketleri de ortalama 3 lira 75 kuruştan satılıyor.

Yine TÜİK’in mal sepetinde bulunan rakamlardan yola çıkarak 4 kişilik bir aile için pilavın maliyetini hesapladık.

♦​ Pirinç: 5 lira 97 kuruş

♦​ Margarin: 67 kuruş

TOPLAM: 6 LİRA 64 KURUŞ

KURU FASULYE

Yoksul mutfağının bir numaralı gıdası sayılan fasulye son yıllarda artan fiyatlar nedeniyle dar gelirlinin mutfağına daha az uğrar oldu. Kuru fasulyenin fiyatı geçen yıla göre yüzde 41,93 zamlandı. Taze fasulyenin fiyatı da yüzde 30 artmış durumda.

♦​ Kuru Fasulye: 8 lira 23 kuruş

♦​ Domates salçası: 85 kuruş

♦​ Soğan: 50 kuruş

♦​ Sıvı yağ: 2 lira 56 kuruş

TOPLAM: 12 LİRA 14 KURUŞ

Dar gelirlinin tek bir akşam yemeğinin maliyeti elektrik, su ve pişirme giderleri hariç 26 lira 28 kuruşa çıkmış durumda. 2021 yılı için asgari ücret görüşmelerinin yapıldığı bu günlerde etsiz bir akşam yemeğinin aylık masrafı 788 liraya dayanmış durumda.

KAHVALTI

Hesaplamamıza bir de kahvaltı alışverişini ekleyelim. Kahvaltılarımızın vazgeçilmezi yumurta bir yıl içinde yüzde 76,4 zamlandı. Tulum peynirinin fiyatı yüzde 21, beyaz peynirin ise yüzde 10 arttı. Misafir geldiğinde veya hastalık olduğunda şifa niyetine sofraya çıkarılan bal da yüzde 23 zamlandı. Bir kahvaltı alışverişinin maliyeti şöyle:

♦​ Beyaz Peynir: 7 lira 64 kuruş

♦​ Yumurta: 7 lira 85 kuruş

♦​ Bal: 2 lira 30 kuruş

♦​ Zeytin: 2 lira 62 kuruş

♦​ Çay: 3 lira 49 kuruş

♦​ Ekmek: 4 lira 80 kuruş

TOPLAM: 28 LİRA 7 KURUŞ

Tek bir öğünde tüketilmesi gereken gıda miktarı üzerinden 4 kişilik ailenin beslenme maliyetini hesapladık. Buna göre az kalemli bir kahvaltının aylık maliyeti 861 lira. Gıda tüketiminden tasarruf eden yurttaşlar artık sadece sabah kahvaltısı ve akşam yemeği ile günü tamamlıyor. Sadece bu iki öğünün aylık maliyeti ise 1649 lira.

*Hesaplamalar 4 kişilik tüketim miktarı baz alınarak ortalama olarak yapılmıştır.