BirGün Almanak | Yeni Türkiye'nin yeni sanat dili yine sansür
HAZIRLAYANLAR: DİREN DENİZ SARI - CANAN AYDIN
(Fotoğraf: Kenan Çakanel)
Sanatı devlet tekeline almayı hedefleyen ve kısmen bunu başaran AKP iktidarı zihniyeti, 2014'te muhalif olan her şeye el attığı gibi sanatı da es geçmedi. Yazarlara davaların açıldığı, tiyatro oyunlarından repliklerin çıkartıldığı, yandaş olmayan herkesin hedef gösterildiği bir yıl oldu. Fazıl Say'ın besteleri Cumhuriyet Senfoni Orkestrası'nın repertuvarından çıkartıldı, Sinema'nın 100. yılında Altın Portakal'a sansür uygulandı.
Sanatın her alanında kendinden başkasına söz vermek istemeyen hükümet yeni Türkiye'nin yeni sanat dilini yaratmaya çalıştı.
>>2 OCAK 2014: GEZİ BELGESELİNE SANSÜR
Gezi direnişi belgeseli "Başlangıç" hakkında "Kamu görevlilerine hakaret" ve "Halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme" iddialarıyla savcılık soruşturması başlattı. Belgeselin yönetmeni Serkan Koç soruşturma kapsamında "şüpheli" sıfatıyla ifade verdi. Koç, “Sanat demek düşünmek demek. Bu belgesel de bu diktatörlük anlayışından nasibini alan bir sanat eseridir. Dava açılırsa kesinlikle kazanacağız. Böyle bir filme dava açılmasından utanç duyuyorum bir yönetmen olarak," açıklamasında bulundu.
>> 18 OCAK 2014: NEJAT İŞLER YOĞUN BAKIMDA
Oyuncu Nejat İşler Bodrum'daki Acıbadem Bodrum Hastanesi'nde yoğun bakım ünitesinde tedavi altına alındı. İşler'in, gelişen septik şok sonucunda akciğerlerinin ciddi şekilde etkilendiği bildirildi.
>> 2 ŞUBAT 2014: PHILIP SYMOUR HOFFMAN YAŞAMINI YİTİRDİ
2005 yılında Capote filmindeki Truman Capote rolüyle Oscar dahil dört önemli en iyi erkek oyuncu ödülünü kazanan Philip Symour Hoffman, New York’daki evinde ölü bulundu.
>> 2 MART 2014: OSCAR SELFIE'Sİ REKOR KIRDI
Oscar Ödül töreninin sunucusu Ellen DeGeneres’in Angelina Jolie, Brad Pitt, Jennifer Lawrence, Meryl Streep, Julia Roberts, Bradley Cooper, Lupita Nyong’o, Kevin Spacey ve Jared Leto ile birlikte çektiği ‘selfie’ fotoğraf sosyal paylaşım sitesi Twitter'da 2 milyonda fazla kere retweet edildi
>> 3 MART 2014: NYMPHOMANIAC'A SANSÜR
14 Mart'ta ilk bölümü vizyona girmesi planlanan Lars von Trier'in 'Nymphomaniac' filmi vizyona giren filmleri sınıflandıran alt kurul tarafından izlendi fakat değerlendirilmeden üst kurula aktarıldı. Değerlendirme Sınıflandırma Üst Kurulu ise oy çokluğuyla 3 Mart tarihinde filmin sinemalarda gösterilmemesine karar verdi.
>> 7 MART 2014: SİYAH BANT'TAN BAKANLI'ĞA AÇIK MEKTUP
Siyah Bant girişimi 211 sinemacının imzaladığı açık mektupla Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü’nden kayıt-tescil zorunluluğu uygulamasının geri çekilmesini istedi.
>>5 NİSAN 2014: EMEK SİNEMASI İÇİN PROTESTO
33. İstanbul Film Festivali'nin ilk gününde Emek Sineması Platformu festivale yıllarca ev sahipliği yapmış Emek Sineması'nın yıkımını sinema önünde düzenlediği basın açıklaması ile protesto etti.
Yaşam alanı savunucularının ve sanatseverlerin katıldığı eyleme, sinema ve tiyatro oyuncuları sahne kostümleri ile katıldı. Eylemde inşaat alanının yanındaki İstiklal Caddesi'nin tarihi dokusu bozularak yapılan Demirören AVM de slogan ve alkışlarla protesto edildi.
>>11 NİSAN 2014: TİYATRO OYUNUNA SANSÜR
Ceyhan’da ‘Çarşı Pazar Geziyorum’ tiyatro oyunu için tahsis edilen salon son anda iptal edildi. Gerekçe de ise oyun yazarının Gezi Direnişi'ne katılması olduğu iddia edildi.
>> 17 NİSAN 2014 : ONUR ÜNLÜ'NÜN 'İTİRAZIM VAR' FİLMİNE YAŞ SINIRI
Kültür Bakanlığı, Onur Ünlü’nün yönetmeni olduğu 'İtirazım Var' filminin yapımcısı U10 Film’e gönderdiği belge ile filme 18 yaş sınırı getiridi. U10 Film’e gönderilen belgede “Yönetmeliğin 11. maddesi gereğince film, çocukların ve gençlerin ruh ve beden sağlığını etkileyici unsurlar, genel ahlak, insan onuru ve şiddet içermesi nedeniyle 18 yaş ve üzeri izleyici kitlesi içindir.” ifadesi yer aldı.
Onur Ünlü, yazdığı dilekçe ile bu karara itirazda bulunmuştu. Ünlü’nün itirazı 25 Nisan'da sonuçlandı ve filme getirilen +18 yaş sınırı, +15’e düşürüldü.
>>17 NİSAN 2014: USTA YAZAR GABRIEL GARCIA MARQUEZ YAŞAMINI YİTİRDİ
Yüzyıllık Yalnızlık’ın yazarı Gabriel Garcia Marquez Meksika'daki evinde yaşamını yitirdi. 1982 yılının Nobel ödüllünü alan 87 yaşındaki usta yazar Marquez, 2014 yılında veda eden isim oldu. İspanyolca dilinin en yetkin kalemlerinden olan Marquez, 30 yıldan uzun süredir Meksika'da yaşıyordu ve son yıllarda çok az kamuoyu karşısına çıkmıştı. Garcia Marquez, en çok "büyülü gerçeklik" yapıtı "Yüzyıllık Yalnızlık"la biliniyordu. 1967'de yayımlanan roman tüm dünyada 30 milyon adetten fazla sattı. Kardeşi, iki yıl önce, ünlü yazarın demans (bunama) hastası olduğunu ve yazmayı bıraktığını açıklamıştı. Gabriel Garcia Marquez'in diğer romanları arasında "Kolera Günlerinde Aşk", "Labirentindeki General" ve "Benim Hüzünlü Orospularım" da bulunuyor.
>>24 MAYIS 2014 : CANNES FİLM FESTİVALİNE NURİ BİLGE CEYLAN DAMGASINI VURDU
67. Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye’nin sahibi ‘Kış Uykusu’ filmiyle Nuri Bilge Ceylan oldu. Nuri Bilge Ceylan törende yaptığı konuşmada Gezi Direnişi'nde hayatını kaybedenler için, "Ödülümü son bir yılda Türkiye'de hayatını kaybeden gençlere adıyorum," dedi. Film ekibinden Melisa Sözen, Haluk Bilginer, Demet Akbağ ve yönetmen Ceylan, Soma’da hayatını kaybeden madencileri de andı. Ödülünü ünlü yönetmen Quentin Tarantino ile oyuncu Uma Thurman’ın elinden alan Ceylan, Yılmaz Güney'in 1982'de aynı ödülü alırken verdiği pozu verdi. Ayrıca 'Kış Uykusu' 2015'in Oscar'ına seçilemedi.
>>30 MAYIS 2014: CAN DÜNDAR'DAN GEZİ BELGESELİ
Can Dündar, Gezi Direnişi'nde gözünü kaybeden 6 gencin öyküsünü anlatan “Gözdağı” adından bir belgesel yaptı.
>>19 TEMMUZ 2014: İRFAN ŞAHİNBAŞ SAHNESİ'NE SALDIRI
Ankara Devlet Tiyatrolarına bağlı İrfan Şahinbaş Atölye Sahnesi’ne yaklaşık 40 kişilik bir grup baskın yaptı. Saldırıyı önlemek isteyen güvenlik görevlileri havaya 2 el ateş açarken, 4 güvenlik görevlisi darp edildi.
>>21 TEMMUZ 2014: ERHAN YAZICIOĞLU ŞEHİR TİYATROLARI'NIN GENEL SANAT YÖNETMENİ
Hilmi Zafer Şahin’in istifasından sonra İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliği görevine tiyatro sanatçısı Erhan Yazıcıoğlu getirildi. Yazıcıoğlu göreve geldikten sonra “Sivri çocuklarımın uçlarını törpüleyeceğim. Otokontrolü öğreteceğim. Bazıları politik konularda çığrından çıkınca otokontrolünü kaybediyor” açıklamaları tepkilere neden oldu.
>>11 AĞUSTOS 2014: ÖLÜ OZANLAR DERNEĞİ ÖĞRETMENİNE VEDA ETTİ
Ölü Ozanlar Derneği ve Günaydın Vietnam gibi filmlerin unutulmaz ismi ABD'li ünlü aktör Robin Williams California'daki evinde yaşama veda etti. Marin County polisi 63 yaşındaki aktörün kendini asarak yaşamına son verdiğini açıkladı. Williams, alkol ve uyuşturucu bağımlılığından ve bunlarla mücadelesinden açıkça bahseden bir isimdi. Son olarak Temmuz ayında Los Angeles Times gazetesi, aktörün, tedavisinde bir 'ince ayar' yapmak üzere kısa süreliğine rehabilitasyon merkezine gideceğini yazmıştı. Robin Williams arkasında muazzam bir film, komedi ve nezaket mirası bıraktı. Robin Williams'ın karısı Susan Schneider yazılı bir açıklama yaparak şunları söyledi: "Umarız Robin hatıralarda ölümüyle değil, milyonlarca insana verdiği sayısız keyifli ve kahkaha dolu anla kalır." Ünlü aktörün menajeri ise yaptığı açıklamada, "Robin Williams'ı kaybettik. Kendisi bir süredir derin bir depresyon içerisindeydi. Bu çok trajik ve ani bir kayıp oldu" dedi.
>>6 EYLÜL 2014: 'SİVAS' FİLMİ ÖDÜL KAZANDI
Başkanlığını Alexandre Desplat'ın yaptığı 71. Venedik Film Festivali jürisi, yönetmen Kaan Müjdeci'nin Aslan adlı 11 yaşındaki çocukla Sivas isimli Kangal köpeğinin bozkırda geçen dostluk hikayesini anlattığı 'Sivas' filmini jüri özel ödülüne layık gördü.
>>7 EYLÜL 2014: OYUNCULAR SENDİKASI'NIN YENİ BAŞKANI MELTEM CUMBUL OLDU
Gezi Direnişi'ne verdiği destekten dolayı hedef gösterilen Mehmet Ali Alabora'dan sonra Oyuncular Sendikası'nın yeni başkanı Meltem Cumbul seçildi. Başkan seçilen "Sanatçıların geleceği güvence altına alınmış yaşam koşullarına ulaşmaları için çalışacağız" dedi. 7 Eylül'de 2. Olağan Genel Kurul’unu gerçekleştiren sendikada Genel Sekreter Tilbe Saran, Genel Mali Sekreter Yiğit Özşener oldu.
>>23 Eyül 2014: CUMHURBAŞKANI'NA 'HAKARET' CEZASI
Gezi Direnişi'nde siyasi ve sosyolojik analizlerini içeren ‘Bireyselleşme ve Demokrasi: Gezi Fenomeni’ kitabında, eylemcilerin sloganlarına ve duvar yazılarına yer veren Erol Özkoray, 11 ay 20 gün hapis cezasına çarptırıldı. Gerekçe ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a basın yoluyla hakaret.
>>10 EKİM 2014: ALTIN PORTAKAL'DA SANSÜR SKANDALI
Uluslararası 51. Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde sansür jüri tarafından yarışma filmi olarak belirlenen "Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek" adlı belgesel film, festival yönetimi tarafından Cumhurbaşkanı'na hakaret maddesini de içeren Türk Ceza Kanunu'nun 125. ve 299'uncu maddelerine aykırı ifadeleri içerdiği gerekçesiyle yarışma filmi listesinden çıkarıldı.
>>20 EKİM 2014: KÜLTÜR BAKANLIĞI'NDAN FAZIL SAY'A SANSÜR
Besteci-piyanist Fazıl Say’a Kültür Bakanlığı’ndan ambargo geldi. Bakanlık CSO’nun yıllık programında yer alan sanatçının bulunduğu iki haftayı değiştirerek onayladı. Böylece; sinema ve tiyatrodan sonra klasik müzik de sansürlendi.
>>25 EKİM 2014: YAZARLAR BARIŞ ZİNCİRİ İÇİN KOBANE'YE GİTTİ
'Koridoru Aç Türkiye' sloganı etrafında toplanan yazarlar IŞİD saldırısı altındaki Kobanê’ye destek vermek için bölgeye gitti. Murahtan Mungan. Aslı Erdoğan, Can Öz, Işıl Özgentürk, Sema Kaygusuz'unda aralarında bulunduğu 42 edebiyatçı, savaşın şiddetlendiği Kobanê’ye giderek Suruç’taki çadır kentlere yerleşen Kobanêlileri ziyaret etti ve 'Kobane için barış zinciri' oluşturdu.
>>10 KASIM 2014: PINK FLOYD 20 YIL ARANIN ARDINDAN YENİ ALBÜM ÇIKARDI
Efsanevi İngiliz progressive rock grubu Pink Floyd, 20 yıl aranın ardından yeni bir albüm çıkardı. The Endless River ismini alan enstrümental albüm, 10 Kasım'da Columbia etiketiyle çıktı. The Endless River, 1994’te çıkan The Division Bell'in ardından çıkan ilk albüm olma özelliğini taşıyordu.
>> 20 ARALIK 2014: 'OROSPU' ROLÜ OYUNDAN ÇIKARILDI
Sanatı devlet tekeline almasıyla oldukça eleştirilen AKP hükümeti artık sahnede oynanacak rolleri de belirliyor. İstanbul Şehir Tiyatroları'nın 'Cibali Karakolu’nda yer alan bir 'orospu' rolüne yasak getirildiği ve bu rolü oynayan oyuncunun sahnelerinin kaldırıldığı iddia edildi.
>> 23 ARALIK 2014: 'AYAKKABI KUTUSU'NA DEĞİNEN OYUNCU TİYATRODAN ATILDI
Oyuncu Nedim Saban, Erhan Yazıcıoğlu'nun Fareli Köyün Kavalcısı'nda rol icabı ayakkabı kutusuna değinen oyuncusunu tiyatrodan attığını iddia etti.
>>24 ARALIK 2014: YAZAR EMRAH SERBES'E ERDOĞAN AİLESİNDEN DAVA
Yazar Emrah Serbes katıldığı bir televizyon programından “Kitaptan yüzde 18, havyardan ise yüzde 8 vergi alınıyor. Devlet, 'kitap okumayın, havyar yiyin' demek istiyor sanırım. Sonra bu vergiler de son milyon bükücü Bilal’e gidiyor” sözlerinden dolayı yazara Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve oğlu Bilal Erdoğan, tarafından 'hakaret' ettiği iddiasıyla dava açtı.
>>BONUS: BAŞBAKAN SOFRASI SANATÇISI YAVUZ BİNGÖL
Tayyip Erdoğan'ın davetlerini hiç kaçırmadan katılan ve her fırsatta onunla tokalaşmak isteyen 'vizyon ünlüsü' Yavuz Bingöl, Hürriyet'ten Ahmet Hakan'a verdiği röportajda "Başbakanın annesine küfredildiği için o da Berkin'in annesini yuhalattı" dedi. Polis kurşunuyla vurularak yaşamını yitiren Berkin Elvan'ın ailesi Yavuz Bingöl'e 1 liralık sembolik dava açtı. Bingöl'ün ağabeyi Oğuz Bingöl'se "Yiğit anamın bir gün gelip Alzheimer olduğuna sevineceğim aklıma gelmezdi" diyerek kardeşine tepki gösterdi. Oğuz Bingöl başka bir Facebook iletisindeyse "Katillerin sofrasında oturup güce taparak ,iktidara methiyeler düzmekle sanatçı değil ancak borazan olunur" yazdı.
***2014'E VEDA EDEN İSİMLER
>>Sanat dünyasındaki ilk kayıp 'Bizimkiler' dizisindeki 'Davut Usta' rolüyle hafızalarda yer eden Türk tiyatrosunun tanınmış ismi 72 yaşındaki Selçuk Uluergüven'le oldu.
>>Ressam Mehmet Gün, Almanya'da tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.
>>Tiyatro ve sinemada "kötü adam" rolleriyle tanınan Süheyl Eğriboz yaşama veda etti.
>>Tiyatro ve sinemanın usta ismi Sanatçı Çolpan İlhan 78 yaşında kalp krizi sonucu hayatını kaybetti.
>>Tiyatro dünyasında "Hocaların hocası" lakabıyla tanınan Sevda Şener 86 yaşında yaşama veda etti.
>>Ateş Böceği Yalçın olarak tanınan ünlü komedyen Yalçın Otağı,'Ateş Böceği Yalçın' olarak tanınan komedyen Yalçın Otağı, Marmaris'te karaciğer yetmezliği nedeniyle tedavi gördüğü hastanede 78 yaşında hayatını kaybetti.
>>'Bir Demet Tiyatro'da 'Numan' karakteriyle bilinen tiyatrocu Volkan Saraçoğlu da sinema ve tiyatro dünyasında kaybedilenler arasında yer aldı.
>>Yeşilçam'ın unutulmaz filmlerinden 'Tosun Paşa'da canlandırdığı 'Küçük Enişte Bekir' karakteriyle ünlenen 75 yaşındaki Tuncay Gürel hayatını kaybetti.
>>Bizimkiler, Perihan Abla dizilerinin yapımcısı, eski tiyatro oyuncusu Güner Namlı
>>Yeşilçam'ın usta isimlerinden Behçet Nacaroğlu,
>>Binnaz adlı şarkısı ile tanınan Ciguli hayatını kaybetti .Klarnet virtüözü müzisyen Selim Sesler de 2014'ün veda edenlerinden oldu.
>>Türk soyut resminin önemli sanatçılarından Erdal Alantar,
>>Klarnet virtüözü müzisyen Selim Sesler de 2014'ün veda edenlerinden oldu.
2014: Hukuksuzluk ve pişkinliklerle dolu bir yılın kronolojisi
BirGün Almanak | Ekonomide 'Gerileme Devri'
BirGün Almanak | Türkiye 'değerli yalnızlığını' yaşarken dünyada 2014 nasıl geçti?