BirGün deprem bölgesinden bildiriyor: Yaşam alanlarına moloz döküyorlar

Sibel BAHÇETEPE

Depremin ardından yıkılan binaların molozları pek çok ilde yaşam alanlarının hemen yanı başındaki alanlara, dere yataklarına, tarım arazilerine, su kaynaklarının bulunduğu veya otlak alanların yakınlarına dökülüyor. Binaların içindeki asbest tehlikesinin tüm canlılar üzerinde ciddi sağlık sorunlarına yol açacağını söyleyen çevre örgütleri ve halk “Binaların molozlarını köylerimize, tarım arazilerimize, su kaynaklarımıza dökmekten vazgeçin. Bizi zehirlemeyin” diyor.

Maraş ve Hatay’da meydana gelen ve 11 ili etkileyen depremlerin ardından gittiğimiz Hatay, Maraş, Adıyaman ve Malatya’daki deprem yerlerinde bir taraftan enkaz kaldırma çalışmaları sürüyor, diğer yandan da bu enkazların döküldüğü yerlerdeki çalışmalar… Her iki yerdeki çalışmalarda da yoğun toz bulutları hâkim. Bölgeden geçerken nefes almak neredeyse imkânsız. Bu durum bir taraftan ciddi sağlık sorununa diğer taraftan da doğa tahribatına yol açıyor.

Molozların döküldüğü Maraş Elbistan’da bir yandan termik santralla mücadele eden halk şimdi de uzun süredir kaldırılması için mücadele ettikleri Elbistan Çöplüğü’nün yanı başında ve köylerin hemen dibinde olan moloz yığınlarına karşı da bir mücadele başlatacağını söylüyor. Bölgede hafriyat kamyonlarının çalışmaları sürüyor. Hatay Samandağ’da görüştüğümüz depremzedeler ise molozların sahilde canlıların yaşadığı alanlara döküldüğünü, bu alanın acilen değişmesi gerektiğini söylüyor. Bir depremzede, Samandağ sahilinin yok edildiğini belirterek “Deprem sonrası yıkılan evlerin molozları ne yazık ki bir kısmı sahilde bulunan sulak alana dökülüyor. Bir kısmının da çadırların bulunduğu yere çok yakın biçimde döküldüğünü görüyoruz. Depremden sonra şimdi de hem doğamız hem de asbest ile sağlığımız yok ediliyor” diye tepki gösteriyor.

ZEHİRLENİYORUZ, DUR DEYİN

Son olarak Malatya’ya, molozların döküldüğü şehrin merkezine çok yakın olan bu yere geçiyoruz. Sincik yolu üzerinde, çok sayıda köyün ortasında hatta yanı başında kalan alana dökülen molozlar, çevrede yoğun bir toz bulutuna yol açmış durumda. Enkazların yığıldığı bölgenin çevresinde çok sayıda köy var. Söğüt, Elmalı, Balıklıdere, Fırıncı bu köylerden yalnızca bir kaçı. Burada konuştuğumuz köylüler, hafriyat kamyonlarını göstererek “Bir aydan bu yana hafriyat kamyonlarının biri gidip diğeri geliyor. Nefes alamıyoruz. Toprağımız, suyumuz havamız zehirleniyor. Buna dur denilmeli” diye tepki gösteriyor.

CİDDİYE ALINMADIK

BirGün’e konuşan köylülerden Nazife Onay, enkazın döküldüğü yerin şehrin merkezine çok yakın bir mesafede olduğunu ve nüfusunun da yoğun olduğunu belirterek “Burada 3 binin üzerinde nüfus var ve depremden sonra daha da göç aldı. Malatya kayısı şehri. Buralarda boş alan yok, kayısı bahçesi ya da başka sebze meyvenin yetiştirildiği tarım arazileri var. Hayvancılık ve kayısıcılık dışında bir geçim kaynağımız yok” diyerek konuşmasına başlıyor. Buraya getirilen ve dökülen enkazın bir aydır sürdüğünü anlatan Onay, şöyle devam ediyor:

Nazife Onay (solda) ile Zeliha Onay.

“Bu molozların asbest içerdiğini biliyoruz, bunu uzmanlar zaten söylüyor. Molozların hemen aşağısında Bilkent Eğitim Kampüsleri tabelası var. Oraya anaokulundan üniversiteye kadar okulun yapılacağı söyleniyor. Öğrenciler olacak. Ama asbeste 100-200 metre uzaklıkta bir mesafede… Yetkililere molozları sorduğumuzda söyledikleri şu: ‘Burada biz enkazın ayrıştırmasını yapıyoruz, buraya bir kısmını getiriyoruz ve daha sonra kaldıracağız.’ Söyledikleri gerçekten mantığa aykırı, burada döktükten sonra dökme bir aşama, ayrıştırma ikinci aşama ve kaldırma aşaması olursa zaten o tozun hepsini üzerimizde elemiş olacaklar. Zaten kanserle herkesin başı dertte ve bizde bundan her ailede neredeyse bir kanser vakası var. Asbestin merkezi bir yere dökülmesinin kasıtlı olduğunu düşünüyoruz. Daha önce taş ocağı yapıldı, ardından güneş panelleri kuruldu. Onlar zaten tarımı bitiriyor. AKP’li Öznur Çalık’ın yaptırdığını biliyoruz, buraya da yine ona güvenerek getirmişler. Yani biz 10 yıl sonra burada tarım yapamayacak duruma geleceğiz, kanser vakaları 10 yıl sonra artacak. Mücadelemiz sürecek. Asbestten kaynaklı yaşanan kanserin sorumlusu şirketlerdir. Bu ihaleyi alan belediye ya da ortaklık eden bütün yönetimler ileride açacağımız bütün davalarda da bunun bedelini ödeyecektir."

Zeliha Onay

Zeliha Onay adlı bir teyze de “Yıllardır bu topraklardan başka bir yer bilmedik. Yüzyıldan fazladır burada yaşıyoruz. Bundan sonra gidecek bir yerimiz de yok. Bu asbestin bir an önce kaldırılmasını istiyoruz. Torunlarımız, çocuklarımız için endişeliyiz” diyor.

BİR AN ÖNCE VAZGEÇİLMELİ

Malatya Çevre Platformu Eş Sözcüsü Ramazan Derin ise özetle şunları söylüyor: “Malatya ilinde enkazlar ve hafriyatlar Yeşilyurt ilçesine bağlı Mamurek Köyü’ne dökülmektedir. Hafriyatın döküldüğü stok alanlarının yerleşim alanlarına, tarımsal üretimde kullanılan tarla ve bahçelere, hayvan otlatma alanlarına, dere yatağına yakınlığı ortadadır. Moloz hafriyat ve kimyasallar yaşam alanlarından, tarım arazilerinden, sulak alanlardan, yeraltı ve yerüstü kaynak sularından, otlaklardan uzağa dökülmeli, yöneticiler hafriyatların Mamurek’e dökülmesi kararından bir an önce vazgeçmelidir. Burası hafriyat döküm ve stok alanı olarak belirlenemez.”

Munzur Çevre Derneği Başkanvekili Hatun Esen ise özetle şunları söylüyor:

“Elbistan’daydık. Bu köylerimize, yaşam alanlarına bu kadar yakın yerlere molozların yığıldığını görünce Maraş’tan buraya geldik. Bu molozların içinde asbest denen bir madde var, o maddenin buraya getirilmesi buradaki yaşam alanlarını, insanlarımızın yaşamını umursamamak demektir. Yetkililere seslenmek istiyorum, yaşam alanlarımıza, insanlarımızın sağlığını etkileyecek molozlar buraya dökmeyin, yaşam alanlarımızdan elinizi çekin. Çevre örgütlerini, ekoloji meclislerini, doğa severleri Malatya, Samandağ, Maraş gibi molozların döküldüğü yerlerde bunlara karşı çıkarak duruş sergilemeye davet ediyoruz.”