Birleşmeci lider başbakan oldu
Kuzey İrlanda’da DUP’nin 2 yıllık hükümet boykotunun sona ermesiyle birlikte ülke tarihinde ilk kez “Birleşik İrlanda” yanlısı bir lider başbakan oldu. Sinn Féin’in lideri Michelle O'Neill, “Birinci Bakan” görevine seçildi.
Dış Haberler
Birleşik Krallık’ın bir parçası olan Kuzey İrlanda’da 2 yıl süren “hükümet boykotunun” sona ermesiyle ilk kez bağımsızlık yanlısı bir lider başbakan oldu. Birleşik İrlanda için savaşan İrlanda Cumhuriyet Ordusu’nun (IRA) siyasi uzantısı olarak görülen Michelle O’Neill, Kuzey İrlanda’nın başbakanlığına denk gelen “Birinci Bakan” görevine seçildi.
“Bugün geleceğe kapıyı açıyor” diyen Birleşik İrlanda yanlısı O'Neill, Kuzey İrlanda parlamentosu Stormont’ta milletvekillerine hitabında, “kendisini Britanyalı ve Londra'ya bağlı niteleyenler dâhil herkese eşit hizmet edeceğine ve herkesin başbakanı olacağına” söz verdi. O'Neill, “Tüm halkımız arasındaki uzlaşma çalışmalarını sürdürmeye tüm kalbimle kararlıyım. Geçmiş değiştirilemez veya geri alınamaz. Ancak yapabileceğimiz daha iyi bir gelecek inşa etmek” diye konuştu.
GÜÇ PAYLAŞIMI
İktidarın “birlik” ve “bağımsızlık” yanlıları arasında paylaşılmasını öngören Belfast Anlaşması gereği O'Neill, iktidarı Demokratik Birlik Partisi’nden (DUP) Birinci Bakan Yardımcısı (Başbakan yardımcısı) Emma Little-Pengelly ile paylaşacak. O’Neill ile “bağımsızlık konusunda asla aynı fikirde olamayacaklarını belirten Little-Pengelly, milletvekillerine hitabında “Ancak kanserin ayrımcılık yapmadığı ve hastanelerimizin onarılması gerektiği konusunda hemfikir olabiliriz” dedi.
DUP’nin eski Genel Başkanı Edwin Poots ise Kuzey İrlanda Meclis Başkanı olarak seçildi.
Sinn Féin, DUP, İttifak ve Ulster Birlikçi partisi, Adalet Bakanlığı hariç, parti güçlerine dayalı D'Hondt mekanizmasını kullanarak bakanlık pozisyonlarını paylaşacak. Sosyal Demokrat Parti ve İşçi Partisi ise yürütmenin muhalefetini oluşturacak.
İKİ YILLIK BOYKOT
O’Neill’a başbakanlık ofisinin kapıları, ülkenin iki senedir “otomatik pilotta” yönetilmesine yol açan DUP’nin hükümete yönelik boykotunu sonlandırmasıyla açıldı. DUP, lideri Jeffrey Donaldson'ın Londra'daki merkezi hükümetle Brexit endişelerinin hafifletildiği bir anlaşmaya varması, siyasi çıkmaza son verilmesini sağladı.
Kuzey İrlanda'da, İngiltere'den ayrılığı savunan Sinn Féin'in birinci parti çıktığı 5 Mayıs 2022'deki bölgesel parlamento seçimlerinin ardından ikinci parti DUP'nin, 13 Mayıs'taki yeni meclis başkanı seçim sürecini desteklememesi nedeniyle süreç başarısız olmuştu. Sinn Féin ile DUP arasındaki Kuzey İrlanda Protokolü konusundaki görüş ayrılıkları nedeniyle DUP, 30 Mayıs 2022'deki ikinci kez meclis başkanı seçimini engellemiş, böylelikle parlamentoda meclis başkanı seçilememişti. Sinn Féin'in zaferinin ardından, birleşik İrlanda için referanduma gidilmesi çağrıları da siyasi krizin başlıca sebeplerinden olmuştu. Bu arada her ne kadar Sinn Fein Kuzey İrlanda genelinde popülerliğini artırsa da İrlanda Cumhuriyeti ile "birlik" için referandum yapılması meselesi İngiliz hükümetinin takdirine bağlı.