‘Bizim işçi ordumuzun generali’

Marksizmin ikinci kemanı Friedrich Engels 28 Kasım’da bugünden 188 yıl önce Almanya Wuppertal’da doğdu. Marx’ın kızı Eleanor Marx, Friedrich Engels için “O, bizim işçi ordumuzun generalidir” diyordu...

Friedrich Engels 28 Kasım 1820’de Prusya’nın Ren eyaletindeki Barmen kentinde doğdu. Babası ailesine karşı despot bir fabrikatördü. Genç bir adamken,anlaşamadığı babası onu Manchester’daki pamuk fabrikasının yönetimine yardımcı olması için İngiltere’ye gönderdi. Oradaki yoksullukla sarsıldı, 1845’te İngiltere’de Emekçi Sınıfların Durumu adlı bir makale yayınladı. Aynı yıl, editörlüğünü Paris’teki Karl Marx’ın yaptığı Franco-German Annals adlı dergiye yardım etmeye başladı. Marx’la kişisel tanışmalarının ardından ikisi de kapitalizm üzerine aynı bakış açısına sahip olduklarını fark etti ve birlikte çalışmaya başladılar. Marx"ın 1845’te Fransa’dan sürülmesinden sonra, diğer Avrupa ülkelerine nazaran daha fazla ifade özgürlüğü vaad eden Belçika’ya gitmeye karar verdiler. 1845’te Engels, Marx’ı İngiltere’ye götürdü. George Harney’in de olduğu Çartist hareketin liderleriyle tanıştılar. 1847’de Engels ve Marx birlikte broşür yazmaya başladı. Temelini Engels’in Komünizmin İlkeleri kitabının oluşturduğu bu 12 bin kelimelik broşür 6 haftada bitirildi; amacı komünizmi kitleler için anlaşılabilir kılmaktı. Komünist Manifesto  adı verilen bu broşür Şubat 1848’de yayımlandı. Martta Engels ve Marx Belçika’dan kovuldu. Köln’e taşındılar ve radikal bir gazete olan Yeni Rengazetesini çıkarmaya başladılar. Engels, 1848 devriminin bir katılımcısıydı. Elberfeld’deki ayaklanmada aktifti, Prusyalılara karşı düzenlenen Baden Seferi’nde Baden-Palatinate ayaklanmasındaki serbest güçlerin komutanı  August Willich’in yaveri olarak savaştı. 1849’da ülkeyi terketmeye zorlanan Engels ve Marx Londra’ya gitti. Marx ailesi Engels’in verdikleri dışında yoksulluk içinde yaşadı. 1870’te Londra’ya taşınmadan önce, Engels, Marx’a yeterli geliri sağlayabilmek için babasının Manchester’deki fabrikasında çalışmaya gitti. Marx’ın 1883’teki ölümünün ardından, Engels yaşamını Marx’ın yazılarını çevirmeye ve düzenlemeye adadı. Ayrıca tek eşli evliliğin erkeklerin kadınlar üzerinde baskı kurmak için ortaya attığı tek taraflı yalan olduğunu söyleyerek feminist kurama önemli katkıda bulundu.

BURAK ÖZ