Bolsonaro gitse de gölgesi duruyor
Brezilya’da “tarım lobisinin” sözünün geçtiği Temsilciler Meclisi, yerli halkların haklarına kısıtlama getiren yasayı onayladı. Yasanın yürürlüğe girmesi için Lula’nın imzası gerekse de yerli halkların endişesi sürüyor.
Dış Haberler Servisi
Brezilya’da Devlet Başkanı Luiz Inacio “Lula” da Silva’nın ülkedeki eşitliği sağlamaya yönelik çabalarına rağmen, sağcı muhalefetin çoğunluğu oluşturduğu Kongre, sağcı eski Başkan Jair Bolsonaro’nun izinde yürümeye devam ediyor. Kongre’nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi, yerli halkların ata topraklarındaki haklarını kısıtlayan yasa tasarısını onayladı. Çoğunluğunu “tarım lobisinin” desteklediği muhafazakârların oluşturduğu mecliste yapılan oylamada ayrıca Yerli Halklar Bakanlığı ile Çevre ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yetkilerine kısıtlama getirildi. Kararın ardından yerliler protesto gösterileri düzenledi.
Temsilciler Meclisi’nden yapılan oylamada 283’e karşı 155 oyla geçen yasa tasarısının uygulamaya konulması için Kongre’nin ardından Lula’nın onayı gerekiyor. Tasarı hâlihazırda kanunen tanınmış koruma alanlarını içermese de değerlendirme aşamasındaki yüzlerce bölge risk altında. Bir bölgenin koruma alanı ilan edilmesi, yerli halklara yasadışı ormancılık, madencilik ve tarım karşısında geniş hukuk korumaları sağlıyor.
HALKLAR İSYANDA
Yasanın meclisten geçmesinin ardından yerli gruplar ülkenin en büyük şehri Sao Paulo’nun çevresindeki otoyolu kapatarak protesto gösterileri düzenledi. Polis, protestoculara tazyikli su ve göz yaşartıcı gazla müdahale etti.
Yerli Halklar Bakanı Sonia Guajajara, yasanın onaylanmasının ardından Twitter’dan yaptığı paylaşımda "Yerli halklara ve çevreye yönelik ciddi bir saldırı olan yasa, Temsilciler Meclisi tarafından onaylandı" ifadesini kullandı. Guajajara, yasanın şu an Senato’da olduğunu belirterek, hayatları için savaşmayı sürdüreceklerini ve pes etmeyeceklerini belirtti.
Lula’nın yönetime gelirken, kendisinden önceki sağcı Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun, yerli halkların büyük bölümünün yaşadığı Amazon ormanlarını tarıma ve madenciliğe terk eden sermayeci ve ayrıştırıcı politikalarını tersine çevirme vaatlerinin önünde büyük bir engel oluşturuyor. Ülkede 300’den fazla etnik grup çoğunluğu Amazon bölgesinde bulunan 730 alanı atalarından kalma toprak olarak sahipleniyor. Nisan ayında 6 yerli halk bölgesinin kanunen tanındığını açıklayan Lula’nın bu kararı beklenenin altında kalsa da yerli halklar tarafından olumlu bir adım olarak karşılanmıştı. Alınan karar çerçevesinde, geniş bir Amazon yağmur ormanı alanı da dâhil olmak üzere yaklaşık 620 bin hektar alan koruma altına alınmıştı.
***
YASA NE İÇERİYOR?
“PL490” ismi verilen ve ilk olarak 2007 yılında Kongre’ye sunulan yasa tasarısı, yerli halklara ve haklarına yönelik geniş çapta ihlaller içeriyor:
Yasa, yerli halkların, Brezilya’nın mevcut anayasasının kabul edildiği gün olan 5 Ekim 1988’e kadar fiziksel olarak topraklarında bulunmaması halinde topraklarının tapusunu almasını engelliyor. Bu durum, belirtilen tarihten önce arazilerinden zorla çıkartılan gruplar için arazilerini geri almayı imkânsız kılıyor.
Yasayla gönüllü olarak izole yaşayan yerli gruplara yönelik “temas etmeme” politikasının sona erdirilmesinin önünü açıyor. Böylece söz konusu yerli gruplar salgın hastalıklar gibi risklerle karşı karşıya kalabilir.
Survival International’a göre yasa “herhangi” bir yerel halk arazisi ıskartaya çıkartılarak madencilik, petrol gibi endüstriler kurulmasının önünü açıyor. Ayrıca ormancılar, çiftlikler ve diğer yasadışı işgalcilerin, arazi koruma altına alınana kadar faaliyetlerine devam etmesine izin veriyor.
Yasayla birlikte hükümetin enerji kaynağı araştırması yapmak veya stratejik öneme sahip yolları genişletmek için yerli halklara danışma gerekliliğini ortadan kaldırıyor.