Böyle büyüme işsizliği artırıyor
İstihdam oranı azalıyor, işsizlik artıyor, yurttaş borçluluğu katlanıyor ancak ekonomi bir biçimde büyüyor. TÜİK’in açıkladığı verilere göre 3’üncü çeyrekte yıllık büyüme yüzde 6,7 oldu.
Ekonomi Servisi
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temmuz, ağustos ve eylül aylarından oluşan 3’üncü çeyreğe ilişkin ekonomik büyüme verilerini yayımladı. Buna göre gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYH) önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 6,7 büyüdü. Çeyreklik bazda değerlendirildiğinde ise GSYH önceki çeyreğe göre yüzde 15,6’lık büyüme kaydetti.
Verilere göre Türkiye, 3’üncü çeyrekte cari fiyatlarla 1 trilyon 419 milyar 483 milyon lira gelir elde etti. Ortalama dolar kuru üzerinden TÜİK’in yaptığı hesapla bu tutar, dolar cinsinden 197 milyar 377 milyon dolara karşılık geldi. Dolar cinsinden GSYH’deki yıllık küçülme ise dikkat çekti. Zira 2019’un 3’üncü çeyreğinde dolar cinsinden GSYH 204 milyar 169 milyon dolar olarak kaydedilmişti. Böylece GSYH’deki yüzde 6,7’lik büyümeye karşılık, dolar cinsinden GSYH’deki yüzde 3,4 küçüldü.
2019’un son çeyreği ile beraber düşünüldüğünde son 1 yıldaki GSYH ise 736,1 milyar dolara kadar geriledi. Kişi başına düşen gelir henüz açıklanmasa da 9 bin doların altındaki seyrini koruyor. Buna karşılık GSYH içinde emek gücünün aldığı pay bu çeyrekte azaldı. Geçen yıl 3’üncü çeyrekte GSYH’den yüzde 32,9 oranında pay alan işgücü, 2020’nin 3’üncü çeyreğinde yüzde 29,9 oranında pay aldı.
BÜYÜMENİN KAYNAĞI ARTAN KREDİLER
Sektörel büyüme verileri incelendiğinde finans ve sigorta hizmetlerinin diğer sektörlere açık ara fark attığı gözlendi. Bu sektördeki büyüme oranı rekor kırarak yüzde 41,1’e ulaştı. Büyümenin temel kaynaklarından biri de artan kredi hacmi oldu. BDDK verilerine göre temmuz ayı sonu itibariyle toplam kredi hacmi 3,37 trilyon liradan, eylül sonuna dek 3,55 trilyon liraya yükseldi. Sadece 3’üncü çeyrekte kredi hacmindeki artış 180 milyar lirayı buldu. 1 Ocak ile 20 Kasım tarihleri değerlendirildiğinde ise kredi büyümesi 693 milyar lira olarak kaydedildi.
İSTİHDAM YARATMAYAN BÜYÜME
3’üncü çeyrekte yüzde 6,7’lik büyüme görülmekle beraber bu büyüme istihdama yansımadı. TÜİK verilerine göre geçen yıl ağustos ayında çeyrekte yüzde 45,4 olan istihdam oranı bu yılın ağustos ayında yüzde 43’e geriledi. Çiçeği burnunda Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan da sosyal medyadaki hesabından bu duruma üstü kapalı olarak değindi. Elvan, “Üçüncü çeyrek büyümesinde yurtiçi talep artışı etkili oldu. Oluşabilecek riskleri göz ardı etmiyoruz. Makroekonomik, finansal ve fiyat istikrarını önceleyen, politika çerçevemizle dengeli ve istihdam oluşturan büyüme sürecini sürdürülebilir kılmayı hedefliyoruz” açıklaması yaptı.
FİNANS SEKTÖRÜ SAĞLIĞA FARK ATTI
Covid-19 pandemisinin ülke genelinde kapanmalara neden olduğu 2’nci çeyrekte GSYH yüzde 9,9 oranında küçülmüştü. Ancak bu süreçte bankacılık kesimiyle piyasaya pompalanan borç önlemlerin gevşetilmesiyle birlikte geciken talebin bu çeyrekte gerçekleşmesine neden oldu. Ancak bu esnada salgının kontrol altına alınması ekonomik nedenlerle zorlaştırıldı. Kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri sektöründeki büyüme yüzde 2,4 ile sınırlı kalırken, finans sektörü yüzde 41,1’lik rekor büyüme sağladı.
***
Hangi sektör ne kadar büyüdü?
► Tarım ormancılık: yüzde 6,2
► Sanayi: yüzde 8
► İnşaat: yüzde 6,4
► Hizmetler: yüzde 0,8
► Bilgi ve iletişim: yüzde 15
► Finans ve sigorta hizmetleri: yüzde 41,1
► Gayrimenkul faaliyetleri: yüzde 2,8
► İnsan sağlığı, sosyal hizmet faaliyetleri: yüzde 2,4