“Brezilya’da yeni partiler yükselebilir”

ONUR EREM onurerem@birgun.net @onurerem

Brezilya yakın tarihinin en büyük siyasi krizini yaşıyor. Diktatörlük döneminde Marxist bir gerilla olan Dilma Rousseff’in, bütçe verilerini manipüle ettiği gerekçesiyle görevden alınmasının ardından yerine getirilen Geçici Devlet Başkanı Michel Temer hakkında da yolsuzluk soruşturması bulunuyor. Üstelik sadece Temer değil, kabineye atadığı pek çok bakan da Araba Yıkama Operasyonu aynı yolsuzluk soruşturmasında yer alıyor. İşçi Partili (PT) Rousseff, görevden alınmasının ABD destekli bir darbe planı olduğunu söylerken hem 2008’de Paraguay’da Fernando Lugo’nun görevden alınması ve bugün Venezuela’da yaratılan kaosu hem de Brezilya’daki sağcı siyasetçilerin yayınlanan ses kayıtlarını örnek gösteriyor. 3 haftadır basına sızdırılan ses kayıtlarında, bakanların Rousseff’i devirmenin haklarındaki soruşturmaları düşürmenin tek yolu olduğu, bunun için ordunun da onayı aldıkları gibi ifadeler yer alıyordu.
Brezilya’da muhalefette yer alan Sosyalizm ve Özgürlük Partisi’nin (PSOL) Uluslararası İlişkiler Sekreteryası’ndan Fred Henriques’e yakın gelecekte Brezilya’da görebileceğimiz gelişmeleri sorduk:

>> Brezilya’da yaşanan darbede Brezilya’nın iç dinamiklerinin mi, ABD’nin etkisinin mi daha fazla olduğunu düşünüyorsunuz?
ABD’nin Latin Amerika’da büyük etkisi var. Daha önce vahşi darbeler de yaptılar, 2008’de Paraguay’daki gibi daha farklı darbeler de gerçekleştirdiler. Ama burada en az ABD kadar etkisi olan şey Brezilya’daki siyasi elitlerin kararlarıydı.

Brezilya sağı bu darbeyi “Bizim sayemizde ülkeye yabancı yatırımcı gelecek” diye meşrulaştırmaya çalışıyor. Ülkedeki finansal elitin amacı sosyal harcamaları kesmek, yasaları liberalleştirmek ve böylece bankaların durumunu sağlamak almak, siyasi elitin amacı ise haklarındaki yolsuzluk soruşturmasını düşürmek. Çünkü Araba Yıkama Operasyonu’nda sağın tüm önemli isimlerinin adı geçiyor. Örneğin Temer’in bakanlarının 8’i bu soruşturmada.

>>Temer hakkında da çok ciddi suçlamalar var. Benzer bir süreç ile Temer de görevden alınabilir mi?
Aslında geçici başkan Temer hakkındaki suçlamalar Dilma Rousseff hakkındaki suçlamalardan çok daha ciddi. Ama tüm medya ve burjuvazi Temer’in arkasında. Bu nedenle Temer’in yolsuzluklar nedeniyle görevden alınması kolay olmayacak. Burjuvazi onu bir sonraki başkanlık seçimine, yani 2018’e kadar görevde tutmak istiyor. Yazın gerçekleşecek Olimpiyatlar ve sonrasında sonbahardaki yerel seçimlerle rejimlerini konsolide etmeyi planlıyorlar.

Eğer Araba Yıkama Soruşturması, olması gerektiği gibi devam ederse Temer görevden alınır ama bunun gerçekleşeceğini düşünmüyorum. Öte yandan bu yolsuzluklara karşı halkta o kadar büyük tepki var ki, üzerini kapamaları da kolay olmayacak.

>> İşçi sınıfı bu yaşananlara nasıl tepki veriyor? PT’nin arkasında mı birleşiyor yoksa yeni arayışlar var mı?
İşçi sınıfı için çok zor bir durum var. Temer hükümetinin toplumsal harcamaları ve işçi haklarını kısıtlamasına karşı sokağa dökülüyoruz. Bu eylemlere, Rousseff’in görevden alınmasına destek veren insanlar da geliyor. Çünkü Rousseff’i de, Temer’i de istemeyen insanlar var.

>> Rousseff’in görevden alınmasının aslında Brezilya’da daha popüler olan PT’li eski başkan Lula’nın itibarını karalamak ve bir sonraki seçimde aday olmasını engellemek için yapıldığı yönünde yorumlar var. Bu yorumlara katılıyor musunuz?
Gerçek hedef tabii ki Lula’ydı. Fakat Rousseff’i görevden alarak bile Lula’nın toplumdaki meşruiyetini etkileyemediler. Bir sonraki seçimde tekrar aday olacağını ve seçilme şansının yüksek olduğunu düşünüyorum.

>> Brezilya’da yaşananlar PT’nin ve diğer sol partilerin geleceğini nasıl etkileyecek?
Brezilya’daki yolsuzluk skandalları PT iktidardayken, Lula’nın başkanlık döneminde gerçekleşti. Bu yolsuzluklar yalnızca PT’yi değil, tüm solun imajını etkiliyor, güç kaybettiriyor.
Rousseff yargılandıktan sonra suçlu bulunursa, sonbahardaki yerel seçimlerle birlikte PT büyük güç kaybedebilir ve çok zayıf bir partiye dönüşebilir. Öyle bir durumda Parlamento’daki vekillerin de önemli bir kısmı PT’yi terk eder. PT’nin bu duruma düşmemek için yeniden yapılanmaya ihtiyacı var ama bu da zor.
PT, 1990’lardan beri tüm solu örgütleyen ana partiydi. PSOL ve diğer sol partiler PT’nin yanında çok küçüktü. Fakat şimdi bunun değişeceğini düşünüyorum. Aynı değişim sağda da olacak, çünkü halk sağdaki 3 partinin yolsuzluklarından şikâyetçi. Bu yüzden yalnızca solda değil, sağda da yeni partilerin büyüyeceğini düşünüyorum. Merkezdeki partilerin bu durumu, aşırı sol ve aşırı sağın yükselmesine yol açacak.

>> Brezilya’yı bir erken başkanlık seçimi veya genel seçim bekliyor mu?
Biz PSOL olarak genel seçim çağrısında bulunuyoruz. Çünkü bu kadar yolsuzluğa batmış bir meclisle yola devam edilemez. PT’nin tek derdi başkanlık olduğu için onlar başkanlık seçimi talebinde bulunuyor. Sol partiler kendi içinde bu konuda ayrılmış durumda.
Dilma’nın şu andaki yargılamanın ardından suçsuz bulunup göreve geri dönme ihtimalini düşük buluyorum. Çünkü burjuvazi bunun olmaması için tüm gücüyle uğraşacak. Ama başaramazlar da Dilma göreve gelirse, başkanlık için bir erken seçim yapılacağını düşünüyorum.