Bu hafta ne bulduk, ne öğrendik? Danimarkalı Thomsen Orhun Yazıtları'nı çözdü
Danimarkalı dilbilimci ve Türkolog Thomsen, 15 Aralık 1893’te Orhun Alfabesi’ni çözdüğünü ve Orhun Yazıtları’nı okuduğunu açıkladı.
10 Aralık: İlk Nobel Ödülleri verildi
Nobel Ödülleri ilk kez, 10 Aralık 1901 günü verildi. Nobel Ödülleri (İsveççe: Nobelpriset, Norveççe: Nobelprisen), Alfred Nobel’in 27 Kasım 1895 tarihli vasiyeti üzerine; İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından kişiler veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarındaki olağanüstü başarılarına verilmektedir. Ekonomi dalında verilen bir başka ödül ise 1968 yılında Sveriges Riksbank ile Merkez Bankası’nın ‘İsveç ekonomisine yapmış olduğu katkılar’ nedeniyle verilmeye başlanmıştır. Genel olarak Nobel Ödülleri’nin amacı, “insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek” şeklinde ifade edilmektedir.
11 Aralık: Kyoto imzaya açıldı
Küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik uluslararası tek çerçeve olan Kyoto Protokolü 11 Aralık 1997’de imzaya açıldı. Bu protokolü imzalayan ülkeler, karbondioksit ve sera etkisine neden olan diğer beş gazın salınımını azaltmaya veya bunu yapamıyorlarsa karbon ticareti yoluyla haklarını arttırmaya söz vermişlerdir. Protokol, ülkelerin atmosfere saldıkları karbon miktarını 1990 yılındaki düzeylere düşürmelerini gerekli kılmaktadır. 1997’de imzalanan protokol, 2005’te yürürlüğe girebilmiştir. Çünkü, protokolün yürürlüğe girebilmesi için, onaylayan ülkelerin 1990’daki emisyonlarının (atmosfere saldıkları karbon miktarının) yeryüzündeki toplam emisyonun yüzde 55’ini bulması gerekmekteydi ve bu orana ancak 8 yılın sonunda Rusya’nın katılımıyla ulaşılabilmiştir.
12 Aralık: Marconi’den bir mesaj var
İtalyan Mucit Guglielmo Marconi, 12 Aralık 1901 tarihinde açıklama yaptı ve alıcı olarak, bir uçurtmanın desteklediği, 150 m uzunluğunda bir anten kullanılarak Cornwall, Poldhu’da bulunan yeni yüksek güç istasyonundan gönderilen sinyallerin, bugün Kanada sınırlarında bulunan Newfoundland St. John’s kasabasındaki Sinyal Tepesi’nden alındığını ilan etti. Özetle Marconi, telsiz-telgraf sistemini geliştirdi ve Birleşik Krallık’tan Atlantik aşırı ilk mesajını gönderdi. Marconi, radyonun mucidi olarak da bilinir. İtalyan Mucit, kablosuz telgrafın gelişimine katkılarından ötürü Karl Ferdinand Braun ile 1909 Nobel Fizik Ödülü’nü paylaşmıştır.
13 Aralık: Bin yıllık sır aydınlandı
Wilhelm Ludwig Thomsen, takvim yaprakları 15 Aralık 1893’ü gösterdiğinde Danimarka Kraliyet İlimler Akademisi’nde sunduğu bildiriyle Orhun Alfabesi’ni çözdüğünü ve Orhun Kitabeleri’ni okuduğunu bilim dünyasına açıkladı. Böylece MS 8’inci yüzyılın başlarında yazılan Orhun Kitabeleri, yaklaşık 12 yüzyıl sonra çözümlenmiş oldu. Thomsen (25 Ocak 1842 – 12 Mayıs 1927) Danimarkalı dilbilimci ve Türkolog. Danca’da Vilhelm olarak yazılmasına karşın Türkçe pek çok kitap ve çalışmada adı Wilhelm olarak geçmektedir. Başlangıçta ilahiyat okumuş ancak sonradan filolojiye odaklanmıştır. Macarca ve Fince öğrenmiştir. 1869 yılında doktora derecesini almıştır. Kopenhag Üniversitesi'nde Profesör olmadan önce bir yurttaşlık okulunda Yunanca Dersler vermiştir.
16 Aralık: Fuji ‘son’ kez patladı
Japonya’da Fuji Dağı’nın kayıtlara geçmiş son patlamasını 16 Aralık 1707 tarihinde gerçekleşti. Fuji Dağı, 3.766 m (12.385 ft) yüksekliğiyle Japonya’daki en yüksek dağdır. Fuji-Hakone-Izu Milli Parkı’nda yer alan Fuji’nin çevresinde pek çok göl ve ormanlık alan bulunmaktadır. Dağ, açık ve nemsiz bir günde, Japonya’nın başkenti Tokyo’dan da görülebilmektedir. Japon halkı, eski çağlardan beri Fuji Dağı’na kutsal bir dağ olarak tapmıştır. Fuji Dağı 2013 yılında dünya mirasları listesine alınmıştır.