Buca Cezaevi’nden devrimciler geçti
İzmir’de filmlere de konu olan 62 yıllık Buca Cezaevi, depreme dayanıksız olduğu için kapatıldı. 69 bin metrekarelik arsaya AVM yapılacağı yönündeki tartışmalar ise devam ediyor. Buca Cezaevi’nin Türkiye devrimci hareketi açısından da önemi büyük. Birçok devrimci bu cezaevinde tutuklu kalırken, 4 devrimci ise yine burada idam edildi.
Berkay SAĞOL
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’ün 17 Mayıs 2021’de verdiği kararın ardından, 1959 yılında açılan Buca Cezaevi yaklaşık 1 ay önce kapılarını kapatarak tamamen boşaltıldı. Toplam 69 bin metrekarelik alanda 16 ayrı bloktan oluşan Buca Cezaevi’nin kapatılmasıyla birlikte yerine ne yapılacağının tartışmaları ise devam ediyor.
Üç ayrı dönem ANAP, DSP ve AKP’den aday olarak seçimlere giren eski belediye başkanı Cemil Şeboy döneminde cezaevi arsasının imar planı hazırlandı. 20 Ekim 2003 tarihinde yapılan imar planlarına göre, 24 bin 580 metrekaresi ticaret merkezi kullanımına, 20 bin 643 metrekaresi park alanı, 6 bin 50 metrekarelik bölümü otopark alanı 7 bin 676 metrekaresi ise eğitim alanı olarak kullanıma ayrılmış durumda. Mevcut imar planlarında yeni bir düzenlemeye gidilmezse, 69 bin metrekarelik alanın yaklaşık olarak yarısına AVM yapılabilecek. Geri kalan kısım kamusal alan olarak kullanılabilecekken, ilçenin yıllardır en büyük problemi olan trafiği rahatlatacak herhangi bir çözüm ise bulunmuyor.
‘DAVA AÇARIZ’
Mimarlar Odası İzmir Şubesi Başkanı İlker Kahraman, “Şu anda alanla ilgili planlar askıya çıkmadı. O yüzden net bir şey söyleyemiyoruz. Bu alanın alışveriş merkezi yapılabileceğine dair endişelerimiz var. Eğer böyle bir şey olursa buna kesinlikle karşı çıkacağız. AVM yapılmak istenirse yargıya gideriz ve davamızı açarız. Bölgede bir kent parkına ihtiyaç var. Yapılacak bir AVM’nin hiçbir faydası olmayacak. Aksine altyapı, trafik, otopark gibi konularda yeni sıkıntılar ile karşı karşıya kalabiliriz. Alanın kamusal kullanım haricinde değerlendirilmesi yanlış olacaktır” ifadelerini kullandı.
ANILAR YAŞASIN
Buca Cezaevi’nin Türkiye devrimci hareketi açısından da önemi büyük. Birçok devrimci bu cezaevinde tutuklu kalırken, 4 devrimci ise yine burada idam edildi. TARİŞ’te çalışan ve 20’li yaşlarında olan Seyit Konuk, Necati Vardar ve İbrahim Ethem Coşkun, 1 Mayıs 1981 tarihinde idama mahkum edilip, 13 Mart 1982 tarihinde idam edildi.
Devrimci Yol üyesi İlyas Has ise askerî mahkemedeki yargılama sonucu 18 Ocak 1982 tarihinde Türk Ceza Kanunu’nun 146/1 maddesi uyarınca idam cezasına mahkûm edilerek, 7 Ekim 1984 tarihinde Buca Kapalı Cezaevi’nde idam edildi. Türkiye’de son idam edilen kişi olan Hıdır Aslan da Buca Cezaevi’nde kaldı. Şubat 1980’de yakalanan Aslan, Devrimci Yol üyeliğiyle suçlanarak İzmir Buca Cezaevi’ne gönderildi. 4 yıl cezaevinde kalan Aslan, 25 Ekim 1984’te 12 Eylül faşist darbesinin ardından ANAP iktidarında Turgut Özal başbakanken Burdur Cezaevi’nde idam edildi.
1980 sonrasında 3 yıl Buca Cezaevi, 3 yılda Şirinyer Askeri Cezaevi’nde kalan ve Hıdır Aslan arkadaşı Mesut Güngör, “Bu cezaevinde 4 arkadaşımız idam edildi. Tek tip elbise direnişleri yaşandı. 2019’da kaybettiğimiz İsmail Levent Aksan ve 2018 yılında kaybettiğimiz Aslan Yalçın orada tutuklu kaldı. Orası sembol bir yer ve AVM yapılmamalı. En fazla park yapılabilir ve parkın içerisine de cezaevinin geçmişini hatırlatacak bir anı yeri yapılabilir. Bu daha anlamlı olur. Buca Cezaevi, devrimci mücadele açısından 12 Eylül rejiminin en net fotoğrafıdır ve unutulmamalıdır” dedi.
12 Eylül darbesinden sonra bir süre Buca Cezaevi’nde kalan Raşit Koparan da, orada 14 gün boyunca açlık grevi yaptıklarını aynı zamanda da tek tip elbiseye karşı direndiklerini anlattı. Koparan, “Cezaevinin şu anda olduğu haliyle korunması çok zor olur. Fakat orada yaşananlar ve verilen mücadele unutulmamalı. Bu yüzden yapılacak olan yeşil alana tüm bunları hatırlatacak bir anı alanı yapılmalı” diye konuştu.