Büyümedik, daha da yoksullaştık
2020 yılına ilişkin öngörülerini BirGün ile paylaşan iktisaçı Prof. Dr. Osman Aydoğuş, ekonomin 3'üncü çeyrekte büyümediğini, 2020 büyümesinin de potansiyelin altında kalacağını ifade etti. Aydoğuş'a göre işsizlik önümüzdeki dönemde bir faciaya dönüşebilir
Namık ALKAN
Ege Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Osman Aydoğuş, 2019 yılının üçüncü çeyreğinde GSYH’nin yıllık büyüme hızı geçen yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 0,9 oranında büyümesini “tahmin hatasından bile kaynaklanabilecek kadar küçük, önemsiz bir büyüme olduğunu” söyledi.
BirGün’e açıklamalarda bulunan Aydoğuş, “Geçen yılın üçüncü çeyreğinde 2009 yılı fiyatlarıyla 461,7 milyar TL olan GSYH 4 milyar liranın üzerinde bir artışla bu yılın üçüncü çeyreğinde 466 milyar liraya yükseldi. 2019 yılının üçüncü çeyreğinde GSYH’nin yıllık büyüme hızı geçen yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 0,9 oranında büyüdü.
Takvim etkisinden arındırılmış GSYH büyüme hızı ise sadece yüzde 0,6, yani binde 6. Üstelik Türkiye’de nüfus artış hızının kabaca yüzde 1,5 civarında olduğu dikkate alınırsa, kişi başına GSYH’nin artmadığı, tam aksine binde 6 oranında gerilediği açıktır. Daha açık bir ifadeyle, Türkiye halkı olarak 2019’un 3. Çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre biraz daha yoksullaştık” dedi.
SABİT SERMAYE YATIRIMLARINDAKİ GERİLEME
Aydoğuş, üçüncü çeyrekteki en vahim gelişmenin ise sabit sermaye yatırımlarındaki gerilemenin devam etmiş olması olduğunu söyledi. Aydoğuş, “Gerçekten de, ilk iki çeyrekte yıllık olarak yüzde 12,1 ve 22,4 oranlarında gerileyen sabit sermaye yatırımları, üçüncü çeyrekte de yüzde 12,6 oranında azaldı. Bir ekonominin gelecekteki üretim kapasitesinin en önemli belirleyicisinin makine teçhizat yatırımları olduğu dikkate alındığında, durumun ciddiyeti ortaya çıkıyor. Faiz oranındaki gerilemenin makine teçhizat yatırımlarını çok fazla etkilemeyeceğini, yatırım ortamında kalıcı iyileşme sağlanamadığı ve etkili bir teşvik sistemi uygulanmadığı sürece yatırımların gerilemeye devam edeceğini öngörmek yanıltıcı olmayacaktır. Bu ise, ülkenin geleceğinin kararması demektir” dedi.
İŞSİZLİK FACİAYA DÖNÜŞECEK
Halen çok ciddi boyutlara ulaşmış olan işsizlik sorununun önümüzdeki yıllarda daha da artarak faciaya dönüşeceğini kaydeden Aydoğuş, “Devlet borçlanmayı çok artırarak harcamalarını artırmayı tercih ederse bunun hem faiz oranında hem de bütçede faiz giderlerinde çok büyük artışlara yol açması kaçınılmazdır. Bütün bunlar dikkate alındığında, Türkiye ekonomisinin 2020 yılında ve sonrasında en iyimser öngörü altında bile yüzde 3’ü geçmeyen ve potansiyel büyüme hızının çok altında kalan büyüme hızının karakterize ettiği bir düşük büyüme patikasına gireceğini öngörüyoruz. Başka bir deyişle, 2001 ve 2009 krizlerinde dört çeyrek süren daralmalardan sonra görülen yüksek büyüme hızlarının bu kez yakalanması olanaklı değildir. Bu da, halen çok ciddi boyutlara ulaşmış olan işsizlik sorununun önümüzdeki yıllarda daha da artarak faciaya dönüşeceği anlamına geliyor” dedi.
