‘Canavarı’ dizginleme çabası
TCMB, bütçeye yükü nedeniyle ‘ekonomiyi yutan canavar’ olarak nitelendirilen KKM’den çıkış adımlarına hız verdi. Ekonomist Oğuz, KKM’nin sonlandırılması için faizlerin yüzde 88-93 bandına çıkması gerektiğini belirtti.
Ekonomi Servisi
Merkez Bankası (TCMB), kur korumalı mevduattan (KKM) çıkışı hızlandırmak için yeni kararlar aldı. Standart TL mevduatın toplam mevduat içindeki payını artırmaya yönelik aylık TL payı artış hedefi yüzde 2’den yüzde 2.5’e yükseltildi. KKM hesapların TL mevduat sayıldığı komisyon uygulamasına son verildi.
KKM, 20 Aralık 2021'de döviz kurlarını frenlemek, dolarizasyonu azaltmak iddiasıyla hayata geçirildi. Bankaların "Birikimlerinizi kurda oluşan değişimler karşı koruyan hesap" olarak pazarladığı KKM'nin büyük ilgi gördü. Büyüklüğü her geçen gün katlandı. BBDK verilerine göre, KKM’nin toplam büyüklüğü 11 Ağustos haftasında 3,35 trilyon TL olarak kaydedildi. KKM'nin büyüklüğü artıkça hazineye getirdiği yük de katlandı. Başka bir deyimle halkın cebinden çıkan paranın, zengin bir azınlığın cebine gitmesi servet transferleri tartışmalarını da beraberinde getirdi. Muhalefet "KKM ülke ekonomisine yerleştirilmiş atom bombası, ekonomiyi yutan canavar, hazinede karadelik" olarak nitelendirdi. Ancak eleştirilere aldırış etmeyen AKP iktidarı KKM'den vazgeçmedi.
14 Mayıs ve 28 Mayıs seçimlerinin kazanılmasının ardından AKP iktidarı, KKM'den çıkışı dillendirmeye başladı. AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "KKM görevini tamamladı" dedi, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, KKM'den çıkış stratejilerini olduğunu ve kademeli olarak gidileceğini söyledi. TCMB, çıkış planı kapsamında peş peşe kararlar aldı. Dün yeni bir adım atan TCMB, bankalara uygulama talimatı göndererek TL' yi cazip kılacak yeni kararlar aldı. Standart TL mevduatın toplam mevduat içindeki payını artırmaya yönelik aylık TL payı artış hedefi yüzde 2'den yüzde 2.5'e yükseltildi. KKM hesapların TL mevduat sayıldığı komisyon uygulaması sona erdi.
Bankalar, yeni kararlarından ardından KKM’den TL’ye dönen mevduatlar için faiz oranlarını yükseltmeye başladı. TL mevduatta faiz oranı yüzde 33-39 arasındayken, TL dönüşümlü KKM dönüşünde bu oran yüzde 45, dövizden dönüşlü KKM hesaplarında ise yüzde 50'yi aşmış durumda. Bankacılık kaynakları dövizden dönüşlü KKM'de 1 milyon TL ve üzeri hesaplarda müşteriye sunulan faizin yüzde 52'ye ulaştığını söylüyor.
Bazı ekonomistler daha cazip alternatif bir yatırım aracı sunulmadan KKM'den tamamen çıkışın kolay olmayacağını belirtirken Ekonomi gazetesi yazarı Şeref Oğuz, KKM'nin sonlandırılması için faizlerin yüzde 88-93 bandına çıkması gerektiğini ifade etti. Oğuz dünkü yazısında “KKM’den çıkmak için TÜİK +5 yerine ENAG +5 puan isteyen mudiler, eğer geldikleri dolara geri dönmeyecekse, negatif reel faiz bitmeli, pozitif reel getiri dönemi başlamalı… Her ne kadar bizler Merkez Bankası’nın artık “niyet kartı” olmaktan başka ağırlığı kalmayan politika faizini tartışaduralım, KKM’den gerçekten çıkılacaksa mevduat faizlerinin yüzde 88-93 bandına oturması gerekiyor" görüşünü dile getirdi.
BEDELİ 300 MİLYAR TL
KKM’nin bütçeye yükü de tartışma konusu olmuştu. Kur artışlarının faiz oranını aşmadığı Kasım 2022 ve Mart 2023’te kur farkı ödenmezken, diğer aylarda sürekli kur fark ödendi. En yüklü kur farkı ödemesi ise uygulamanın 17’nci ayı olan 34,5 milyar lira ile bu yılın temmuzunda yapıldı. KKM için uygulamanın başından bu yana yapılan toplam kur farkı ödemesi ise temmuz sonu itibarıyla 152 milyar lira oldu. Bu rakamın yıl sonunda 300 milyar TL’yi bulabileceği konuşuluyor.
