Cari açık son 4 yılın zirvesinde: Kaynağı belirsiz parayla finansman
Cari açık 40 milyar doları aşarak son 4 yılın en yüksek seviyeye çıktı. Açığın yüzde 71’lik kısmı ise kaynağı belirsiz para girişleriyle finanse edildi. Ergin, “Bu yolla sağlanan finansman sürdürülebilir değildir” dedi.
Ekonomi Servisi
Merkez Bankası, ödemeler dengesinin ağustos ayında 3,11 milyar dolar açık verdiğini açıkladı. İktidarın, ‘yeni ekonomik model’de cari fazla verme hayali ile çıktığı yolda ödemeler dengesi son yılların en yüksek seviyesine çıktı. Böylece yıllık cari açık 40 milyar doları aşarak 2018'den bu yana en yüksek seviyeye çıktı. TCMB'nin değerlendirmesine göre, bu gelişmede ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 6,8 milyar dolar artarak 9,7 milyar dolara yükselmesi etkili oldu. Ödemeler dengesinde bir denkleştirme kalemi olan net hata noksan kalemindeki para girişleri de ağustos ayında artmaya devam etti. Net hata noksan hesabı pozitif ise ölçülememiş bir döviz girişi, negatif ise döviz çıkışı yaşandığına işaret ediyor.
TCMB verilerine göre ağustos ayında net hata noksan girişi 4 milyar dolar oldu. Ocak-Ağustos döneminde ise toplam net hata noksan girişi 28,3 milyar dolar olarak kaydedildi ve rekor seviyeye çıktı.
Ocak-Ağustos dönemindeki cari ağın yüzde 71’lik kısmı net hata noksan girişleri ile finanse edilmiş durumda.
Ekonomist Firuze Nazlı Ergin, 2021 Ocak-Ağustos döneminde 12,7 milyar dolar olan cari açığın bu sene aynı dönemde yüzde 212’lik artışla 39,7 milyar dolara ulaştığına dikkat çekti. Cari açıktaki artış ile yılık döviz yükümlülüğün arttığına vurgu yapan Ergin, “Bu sırada halihazırda TCMB’nin rekor düşük seviyede olan rezervleri erimeye devam ediyor ve Türkiye ekonomisinin temel verileri alarm veriyor. 40,9 milyar dolara ulaşan yıllık cari açığa, rekor seviyeye ulaşan vadesine 1 yıl veya daha az kalan dış borç stokunu, yani 182 milyar doları eklediğimizde, yıllık döviz yükümlülüğümüzün 223 milyar dolara yükseldiğini görüyoruz” ifadelerini kullandı. Buna karşın TCMB’nin brüt rezervi 107 milyar dolar, net rezervi ise sadece 9,7 milyar dolar olduğunu hatırlattı. Swap hariç net rezerv ise eksi 59 milyar dolar ile rekor düşük seviyede.
“Tüm bunlara ek olarak, sıkılaşan küresel zemini ve Türkiye’de ultra gevşek kalmaya devam eden para politikasını dikkate aldığımızda, cari açığın 2018’den bu yana en yüksek seviyeye ulaşmasından ziyade, açığın nasıl finanse edildiği konusu daha önemli hale geliyor” diyen Ergin net hata noksan kalemindeki para girişlerine dikkat çekti. Ocak- Ağustos dönemindeki cari açığın yüzde 70’den fazlasının kayıtdışı olarak tanımlayabileceğimiz para girişi ile finanse edildiğine dikkat çeken Ergin, net hata ve noksan kaleminin işlevinin ödemeler dengesi bilançosunu denkleştirmek olduğunu belirtti.
DIŞ FİNANSMAN İHTİYACI ARTIYOR
Ergin, “Bu kaleme giren rekor para girişinin kaynağını kanıtlamak mümkün değildir ve haliyle bu yolla sağlanan finansman sürdürülebilir değildir” diye ekledi. Dış finansman ihtiyacının arttığına vurgu yapan Ergin, “Türkiye’deki aşırı gevşek para politikası, doğrudan yatırım eksikliği ve rezerv yetersizliği gibi mevcut sorunlar yüklü dış finansman ihtiyacımızı artırıyor. Küresel sıkılaşma döngüsü de ihtiyacımız olan finansmana erişimi zorlaştırıyor. Bu konjonktürde, cari açığın kaynağı bilinmeyen ve sürdürülebilir olmayan bir şekilde finanse edilmesi finansman kalitesini düşürerek Türkiye ekonomisindeki hiç bir soruna çözüm üretmemektedir” değerlendirmesinde bulundu.