Çarkı döndürene düşük ücret
Sokağa çıkma yasaklarına ve salgına rağmen emekçilerin fazla mesailerle çalıştığı 2020’de KOBİ niteliğindeki sanayi kuruluşlarının vergisiz kârı yüzde 90,2 arttı. Ücretler de kişi başına sadece yüzde 5,5 arttı.
EKONOMİ SERVİSİ
Salgının etkisi altında geçen 2020 yılında sanayi şirketleri kârlarını katlarken çalışan ücretleri neredeyse artmadı. Kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izin uygulamaları sanayi kuruluşlarının maaş ödemelerinin payını azalttı, kârlarının ise artmasına neden oldu. Sokağa çıkma yasakları ve kısıtlamalarla geçen 2020’de milyonlarca emekçi salgın riskine rağmen işe gitmek zorunda kaldı. Ekonomide ‘Çarklar dönsün’ diye özellikle sanayi bölgelerinde çalışan milyonlarca emekçi daha uzun saatler mesai yapmaya zorlandı. Böylece sanayicilerin kârları arttı ama ücret artışları çalışan başına yalnızca yüzde 5,5’de kaldı.
İstanbul Sanayi Odası (İSO), mayıs ayında açıkladığı “İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2020” araştırmasının ardından, daha çok KOBİ niteliğindeki kuruluşları kapsayan “İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2020” araştırmasının sonuçlarını açıkladı. İstanbul Sanayi Odası tarafından yapılan açıklamaya göre İSO İkinci 500’ün 2020 yılındaki üretimden net satışları yüzde 21,7 oranında artarak 157 milyar TL’den 191,1 milyar TL’ye yükseldi.
İSTİHDAM YÜZDE 4,6 ARTTI
İSO İkinci 500’de 2019 yılında 10,6 milyar TL olan vergi öncesi kâr ve zarar toplamı, 2020 yılında yüzde 90,2 oranında artarak 20,1 milyar TL’ye yükseldi. Çalışanlara ödenen toplam maaş ve ücretlerdeki artışı ise yüzde 10,6’da kaldı.
2020’de söz konusu 500 şirket, toplamda 18,8 milyar TL’lik ücret ödemesi yaptı. İstihdam artışı 2020’de yalnızca yüzde 4,6 olurken, çalışan başına ücret artışı da sadece yüzde 5,5 oldu.
HEPSİ KÂR ETMİŞ
İSO İkinci 500’ün bu yılki listesine 119 yeni sanayi kuruluşu girdi. Bunlardan 30 tanesi İSO 500’den İSO İkinci 500’e düşen şirketlerden oluştu. Listeye geçen seneki İSO 1000 dışından giren yeni firma sayısı 89 olurken 2019 yılının İSO İkinci 500 listesinden İSO 500’e çıkan firma sayısı ise 39 olarak gerçekleşti.
2019 yılında 482,1 milyon TL ile 201,2 milyon TL bandında üretimden net satış yapan şirketler İSO İkinci 500 sıralamasında yer alırken 2020 sonuçlarına göre bu bant 578,9 milyon TL ile 251,6 milyon TL arasında oluştu.
2020 yılında İSO İkinci 500 içerisinde kâr eden kuruluş sayısı 430’dan 443’e yükselirken zarar eden kuruluş sayısı 70’ten 57’ye geriledi. Böylece kâr eden kuruluş sayısı 1998-2020 döneminin en yüksek rakamına ulaştı. 2020 yılında ortaya çıkan ekonomik ve finansal koşullar içinde firmalar kârlılıklarını artırmaya odaklanırken, düşük faizli kredi olanakları gibi destek unsurları da kârlılıkların artmasına katkı sağlamış görünüyor. Faiz amortisman ve vergi öncesi kâr (FAVÖK) açısından bakıldığında ise İSO İkinci 500'ün neredeyse tamamının, 495 firmanın yılı kârla kapatması dikkat çekiyor.
DÜŞÜK FAİZ BORÇLANDILAR
Raporda, salgın döneminde açıklanan düşük faizli ve orta vadeli kredi destek paketlerinin borçlanmayı artırdığı görüldü. Söz konusu yılda mali borçlar yüzde 36,1 oranında artarken, kısa vadeli mali borçlardaki artış yüzde 30,3, uzun vadeli mali borçlardaki artış ise yüzde 41,1 ile daha yüksek oranda gerçekleşti.
İSO İkinci 500’de 141 şirket İstanbul Sanayi Odası’na ait. Bu sayı beş yıl önce 166 ile daha yüksekti. İstanbul’u 40’ar şirket ile Ege Bölgesi Sanayi Odası ve Kocaeli Sanayi Odası izlerken, Gaziantep 38, Bursa 29, Ankara 20 şirket ile üst sıralarda yer alıyor.
***
Kâr artışı bu yıl da devam etti
TÜİK’in bu yılın ilk çeyreğine ilişkin açıkladığı büyüme verileri de sermaye grubunun kârlılığının atmaya devam ettiğini gösterdi. Ocak ve mart aylarını kapsayan dönemde emek gücünün aldığı pay azalırken sermayenin kâr payı arttı. TÜİK, verilerinde emeğin GSYH içindeki payı işgücü ödemeleri adı altında belirtiliyor. Geçen yılın aynı döneminde işgücü ödemeleri yüzde 39 olurken bu yıl yüzde 35,5’e geriledi. 2020’nin Ocak-Mart döneminde GSYH’deki sermayenin kâr payı ise yüzde 41,9 olurken bu yıl yaklaşık 4 puan artarak yüzde 45,8’e yükseldi. Öte yandan İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) sanayi sektörünün “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasında İSO500’de faaliyet kârı yüzde 55 artarken istihdam sadece yüzde 3 oranında artış gösterdi.