Çiftçi dostluğu logoda kaldı

Havva GÜMÜŞKAYA

Adında ve buğday amblemli logosunda yer aldığı gibi çiftçiye destek için kurulan Ziraat Bankası, patronlara destek haberleriyle gündemde. Doğan Medya Grubu’nu Ziraat Bankası’ndan temin ettiği 750 milyon dolarlık krediyle satın alan Demirören Holding’in bu borcu ödeyip ödemediği halen belirsizliğini koruyor.
Ziraat Bankası’nın son denetim raporları geçmişi 1860’lara dayanan bankanın çiftçiye destek hedefinden ne kadar uzaklaştığı bir kez daha görüldü. Bankanın 31 Mart 2021 ile sona eren dönemine ilişkin denetim raporunda toplam kredi hacminin 625 milyar 738 milyon liraya çıktığı görüldü.

Bu kredilerin yalnızca 86 milyar 91 milyon lirasını ihtisas kredileri oluşturdu. Asıl amacı ihtisas yani tarımsal finansman sağlamak olan bankada her 100 liralık kredinin sadece 13,7 TL’si çiftçiye verilmiş. İhtisas dışı kredilerin toplamı ise 528 milyar 217 milyon lira. Bunların içerisindeki en büyük pay ise 318,5 milyar lira ile işletme kredilerinin olurken tüketici kredilerinin payı da 159,2 milyar lira. Yani çiftçi bankası olan Ziraat’in verdiği kredilerin yüzde 86,3’ü tarım dışı alanlara kullandırılmış durumda.

Öte yandan kamu bankaları iktidar tarafından piyasaya para pompalama aracı olarak kullanılıyor. Geçen yıl koronavirüs salgını nedeniyle açıklanan ekonomi paketinde kamu bankaları aracılığıyla düşük faizli konut kredileri teşvik edilmiş, bu dönemde konut satışları patlamıştı.

İLK ŞAİBE DEĞİL

Son yıllarda ismi sık sık şaibeli kredilerle anılan Ziraat Bankası ile ilgili ilk haber Demirören kredisi değil. Sayıştay, Ziraat Bankası’nın vergi cenneti olarak bilinen British Virgin Adaları’nda kurulan bir şirkete 2014 yılında 1 milyar 636 milyon 770 bin 735 dolar kredi verdiğini açıklamış, raporda kredi taksitlerinin ödenmediği bilgisine yer vermişti.

Raporun açığa çıkmasının ardından Ziraat Bankası yönetimi krediyi Çukurova Grubu’na, Turkcell İletişim A.Ş.’deki dolaylı hissedarlığı münasebetiyle Türk ortaklığının devam edebilmesi amacıyla verildiğini, bu sayede Turkcell’in çoğunluk hisselerinin Türkiye Varlık Fonu’nda kaldığını savundu.

Sayıştay, krediye teminat olarak 1 milyar 636 milyon dolar değerinde hissenin rehin alındığını, firmanın kredi borcunu telekomünikasyon şirketinin temettü dağıtımı yoluyla ödeyeceğini temin etmişti. Ancak Sayıştay’a göre temettü gelirleri ve gelir beklentileriyle kredi geri ödeme planları arasında nakit akım uyumu yoktu. Sayıştay, sadece temettü gelirleriyle devasa borcun ödenemeyeceği, alacağın tahsil edilebilmesi için alternatif bulunması gerektiğini belirtti. Banka ise kredinin Eylül 2020’de tahsil edildiğini açıklamıştı.