Çınar Mühendislik'in hazırladığı rapor bilimsel bulunmadı: Şaibeli raporlarda bir ‘Çınar’
İktidarın tüm bilimsel uyarılara rağmen vazgeçmediği Kanal İstanbul'un ÇED raporunu hazırlayan firmanın, Artvin Şavşat’taki HES projesi için tartışmalı bir rapor sunan Çınar Mühendislik olduğu ortaya çıktı
UĞUR ŞAHİN
Uzmanların “Bölgenin ekolojik dengesini bozar” dediği ancak iktidarın geri adım atmadığı Kanal İstanbul Projesi’nin ÇED raporunu hazırlayan ve raporda hiçbir çevre sorununa değinmeyen Çınar Mühendislik Müşavirlik AŞ'nin, Artvin’in Şavşat ilçesindeki bir hidroelektrik santralının (HES) ÇED raporunu hazırladığı açığa çıktı. Raporu inceleyen bilirkişiler, hazırlanan ÇED raporunun bilimsel ve teknik açıdan yetersiz olduğuna dikkat çekti, projeye de ‘olumsuz’ görüş sundu.
Şavşat’ta Veliköy ve Nanep Dereleri üzerinde kurulması planlanan HES projesine dair ilk olarak 10 Temmuz 2013’te ‘ÇED Olumlu’ kararı verildi. Yöre sakinlerince açılan davada Rize İdare Mahkemesi projeyi iptal etti. Danıştay da 2015’te verdiği kararla ‘iptal’ kararını onadı. Ancak HES için bir kez daha girişim başlatıldı ve yeni bir ÇED raporu hazırlandı. Arten Üretim Makine San. Ltd. Şti. tarafından kurulması planlanan ‘Armutlu 1-2 regülatörleri ve hidroelektrik santralı projesi’nin ÇED raporunu tartışmalı Çınar Mühendislik isimli firma hazırladı. ÇED raporunda, yargının ‘iptal’ kararına gerekçe gösterdiği hususlar dikkate alınmadı. Buna rağmen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çınar Mühendislikçe hazırlanan rapora 5 Eylül 2018 tarihinde ‘ÇED Olumlu’ kararı verdi. Bunun üzerine de konu bir kez daha yargıya taşındı. Veliköy Kültür Kalkındırma ve Dayanışma Derneği ile 5 yurttaş, avukat Halis Yıldırım aracılığıyla kararın iptalini istedi. Rize İdare Mahkemesi’nde görülen davada, bilirkişi raporu da talep edildi. Bilirkişilerce hazırlanan rapor, 2 Ağustos tarihinde dava dosyasına girdi. Bilirkişiler, hazırlanan ÇED raporunun bilimsel ve teknik açıdan yetersiz olduğuna dikkat çekti.
Çınar Mühendislikçe hazırlanan ÇED raporunda; bölgenin patlatmadan etkilenmeyeceği; regalatör yerinde taşıma gücü ve oturma açısından herhangi bir sorunun karşılanmayacağının ‘düşünüldüğü’ belirtildi. Projeyi jeoloji açısından inceleyen bilirkişi, ÇED raporunda jeoteknik etüt raporunun bulunmamasının ciddi bir eksiklik olduğuna dikkat çekti. Bilirkişi, ÇED raporunu bilimsel açıdan yeterli bulmadı: “Alınması gereken önlemlerin net olarak ortaya konulamadığı, yapılan jeoteknik çalışmaların ve değerlendirmelerin öngörüldüğü-düşünüldüğü şeklinde yapıldığı, bu bağlamda da jeolojik inceleme ve değerlendirmeleri bilimsel ve teknik açıdan yeterli olmadığı görüş ve kanaatine varılmıştır.”
CİDDİ EKSİKLER VAR
ÇED raporunu ziraat mühendisliği açısından değerlendiren bilirkişi ise rapordaki flora-fauna ve sucul ekosisteme ait çalışmaların güncel olmadığını ifade etti. ÇED raporunda yer alan değerlendirmelerin ağırlıklı olarak literatür bilgilerine dayandırıldığını aktaran bilirkişi, raporun yeterli olmadığını dile getirdi: “ÇED raporunda yer alan bilgilerin bilimsel ve teknik açıdan yeterli olmadığı, toprak koruma projesinin ÇED raporunda yer almamasının da ÇED raporu için ciddi bir eksiklik oluşturduğu değerlendirilmektedir.” ÇED raporuna dair orman mühendisliği açısından değerlendiren bilirkişi de raporun yetersiz olduğunu belirtti. HES kurulmak istenen alanın yakınlarında Milli Park bulunduğunu hatırlatan bilirkişi, projenin gerçekleşmesi halinde ÇED raporunda belirtilen 810 adet ağacın kesiminin gerçeği yansıtmadığını vurguladı. Bilirkişiye göre, projenin gerçekleşmesi halinde 810’dan fazla ağaç kesilecek. Proje alanını çevre ve inşaat mühendisliği bakımından değerlendiren bilirkişi ise şu görüşü paylaştı: “İnşaat aşamasındaki tedbirsizlikler ile ilgili riskler taşıması nedeniyle; turizm, temel geçim kaynakları, güvenlik, trafik, çevre üzerinde olumsuz sonuçlar doğurabileceği ve bu nedenler bağlamında göç tehdidi ortaya çıkarabileceği ifade edilmektedir.”
Çınar Mühendislik tarafından hazırlanan ÇED raporunu değerlendiren bilirkişi, raporunun ‘sonuç’ bölümünde şu ifadelere yer verdi: “HES projesinin alandaki ekosisteme kabul edilemez sınırlarda zarar vereceği, yürütülecek çalışmaların su kaynakları, orman alanları ve doğal yaşam dikkate alınarak ÇED Yönetmeliği kapsamında çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin alınacak önlemler sonucu ilgili bilimsel esaslara göre kabul edilebilir düzeylerde olmadığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca verilen ‘olumlu’ kararının teknik olarak yeterli ve uygun olmadığı kanaatindeyiz.”
BUNU YAPAMAYAN KANAL İSTANBUL’U NASIL HAZIRLADI?
BirGün’e konuşan davacı yurttaşların avukatı Halis Yıldırım, Çınar Mühendislik’in Kanal İstanbul Projesi’nin ÇED raporunu hazırladığını hatırlattı, “Bu nedenle Kanal İstanbul Projesine ilişkin ÇED raporu dikkatle incelenmeli” dedi. Avukat Yıldırım, şöyle konuştu: “Bilirkişiler, raporda birçok yanlış tespit etmişler ve bu rapora dayanarak projenin yapılamayacağını saptamışlardır. Kanal İstanbul’a nazaran çok küçük bir ölçekteki bir raporda ortaya konan özen ortadadır.”