Darbe dönemlerinde yasaklanan 8 kitap
“Düşüncenin üstesinden gelemeyen, düşünenin üstesinden gelmeye çalışır.” -Paul Valéry
Bu cümle üzerine biraz düşünüldüğünde yakın ve uzak tarihimiz baz alınarak söylenecek o kadar çok şey var ki… Ancak biz bu listede muğlak kavramlar üzerinden yapılan suçlamalarla bastırılmaya, sindirilmeye çalışılan yazarları gündeme getirelim istedik. Söyleyecek sözü olanların sesi kesilmemesi ümidiyle, sıkıyönetim döneminde yasaklanan 8 kitap ve yazarları…
1- RIFAT ILGAZ – SINIF
1940’lı yıllar için oldukça anlamlı olarak görülen ”Sınıf” sözcüğü kitabın adı olarak seçilince bir de kitabın kapak rengi kırmızı olunca hakim karşısına çıkmak zorunda kalan Ilgaz, bilirkişinin kitapta suç bulamamasına rağmen 6 ay hapse mahkum edilir ve kitap yasaklanır.
2 SABAHATTİN ALİ – SIRÇA KÖŞK
Toplumcu gerçekçi akımın başarılı temsilcilerinden Sabahattin Ali, aşk hikayeleriyle başladığı öykü serüvenine yaşadığı fırtınalı hayat ve kıstırılmışlıkla git gide sertleşmiş, ideolojikleşmiş, sonunda hırçın yaklaşımlarla birlikte başkaldırıya dönüşmüş ve 1947 yılında yayınlandığı son öykü kitabı Sırça Köşk’te devlete bir başkaldırış olduğu iddiasıyla yayından kaldırılır.
3 ADALET AĞAOĞLU – FİKRİMİN İNCE GÜLÜ
Askeri aşağılamak ve gözden düşürmek iddiası ile 1981 yılında dördüncü baskısı yapılırken yasaklanan kitap, Türk Edebiyatı’nın ilk yol romanı olarak kabul edilir. Adalet Ağaoğlu iki yıl süren direnişinin ardından kitabı aklamayı başarır.
4 SAMED BEHRENGİ – KARA BALIK
Bir öğretmen olan Behrengi’nin çocuklara adalet, eşitlik ve özgürlük kavramlarını öğretmek için kaleme aldığı kitapta küçük, kara, devrimci balığın yaşadığı zorlukları aşarak denize kavuşma hikayesi anlatılır. Kazanmanın direnmekten geçtiğini vurgulayan kitap, İran’da halen yasaklı kitaplar listesinde.
5 ATİLLA İLHAN – BÖYLE BİR SEVMEK
”Ne kadınlar sevdim zaten yoktular / yağmur giyerlerdi sonbaharla bir / azıcık okşasam sanki çocuktular / bıraksam korkudan gözleri sislenir / ne kadınlar sevdim zaten yoktular / böyle bir sevmek görülmemiştir…” Şairin sekizinci şiir kitabı Böyle Bir Sevmek 1980 darbesiyle toplatılır.
6 PINAR KÜR – YARIN YARIN
12 Mart anlatısı olarak bilinen kitapta dönemin karanlık günleri devrimci bir aşk üzerinden hayat bulur. Kitap, müstehcenlik ve komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle 1982’de toplatılmış ardından 1984 yılında serbest bırakılmıştır. Yarın Yarın’a verilen serbestlikten birkaç yıl sonra Pınar Kür bu kez Bitmeyen Aşk ve Asılacak Kadın romanlarıyla ‘’halkın ar duygularını incitmek’’ gerekçesi ile tekrar yargılanır.
7 YAŞAR MİRAÇ – TRABZONLU DELİKANLI
Trabzonlu Delikanlı kitabı, askeri darbeden iki hafta sonra 1980 Eylülünün son günlerinde TDK kurulunca birincilik ödülü aldı. Buna rağmen 1980 Sıkıyönetim Koordinasyon Kurulu şairin Gül Ekmek ve Taliplerin Ağıdıadlı yapıtlarıyla Trabzonlu Delikanlı kitabını da yasaklar.
8 IŞIL ÖZGENTÜRK – KUŞ NE YANA ÖTER
’80 darbesinde kan kaybeden bir diğer çocuk kitabı ise, ilk basımı 1978 de yapılan Kuş Ne Yana Öter. Kitabın arka kapağını okuyunca neden yasaklatıldığını anlamak zor olmuyor: “Elinizdeki bu kitapta bir küçük Ahmet var. Siz yaşlarda… Küçük Ahmet, bir grevin coşkusu içinde dostlukların en onurlusunu yaşayacak. İşçi Halil’i tanıyacak. “
