Demir-çelikte enerji krizi: Hükümetten 'kısa çalışma ödeneği' talep edildi
Demir-çelik sektöründe enerjinin maliyeti yüzde 8’den, yüzde 28’e çıktı. Sektörde tam kapasite çalışan fabrikanın olmadığını söyleyen patronlar, hükümete kısa çalışma ödeneğinden yararlanma talebini iletti.
Demir-çelik üretiminde enerji maliyetinin payı, toplam maliyetin içerisinde yüzde 8’den yüzde 28’e yükseldi. Üretimde ekim ayında yüzde 17,8, ilk 10 ay itibarıyla yüzde 10,1 düşüş oldu. Sektör temsilcileri diğer ülkelere göre enerjiye iki katı para ödediklerini belirtirken, bir grubun Ankara’ya giderek hükümet yetkililerine, “İşçi giderlerimizin yüzde 50’sini siz karşılayın” dediği öne sürüldü.
Üretim miktarı iki yıl önce Avrupa’da birinci, dünyada 7’inci sırada olan demir-çelikte elektrik ve doğal gaz fiyatlarının artışının yanında talep de azaldı.
ekonomim.com’dan Selçuk Altun’un haberine göre, bu durum satış fiyatlarına da yansıdı. Boyalı malzemeler geçen yıl 8’inci ayda 1.450 dolara satılırken, bu yıl aynı ayda 855 dolara satılıyor. Galvanizli çelikte satış fiyatı 1.200 dolardan 750 dolara indi.
İç tüketimde, ilk 10 ayda sadece yüzde 2,5 düşüş olmasına rağmen asıl düşüş ihracatta yaşandı. İhracatta, Ekim’de miktarda yüzde 42,3, değerde yüzde 51,3; Ocak-Ekim itibariyle miktarda yüzde 18, değerde yüzde 6,5 azalma oldu. Üretim ve ihracat gerilerken, Rusya, Hindistan ve Çin’den ithalat arttı. Kütük fiyatlarını düşürerek Türkiye’ye yönelen Rusya’dan, ekimde kütük ithalatı %148 arttı. İlk 10 ayda Çin’den gerçekleştirilen HRC ithalatı ise 161 bin ton seviyesinden 669 bin tona yükseldi.
Demir-çelik üreticileri hammadde hariç, hurdayı çeliğe dönüştürme sürecindeki toplam maliyette, elektriğin payının yüzde 60’ı bulduğunu belirtti.
Öte yandan İskenderun-Payas hattında fabrikalar, işçilerini ücretli-ücretsiz izine gönderme, taşeron işçiler ile çalışmayı bırakma, kapasite düşürme, vardiya azaltma gibi uygulamalara yöneldi. Son aylarda bu bölgedeki fabrikaların yoğun şekilde işçi azaltmaya gittikleri görüldü.
“RUSYA, TÜRKİYE’YE DAMPİNGLİ VE ÇOK UCUZ ÇELİK SATMAYA BAŞLADI”
Türkiye’deki demir çelik fabrikalarının kullandığı 1 kilovat elektrik dolar bazında 20-22 cent iken, bu rakamın Amerika’da 10-12, Avrupa’da 14-16 cent, Uzakdoğu’da ise 10 cent’in altında olduğunu anlatan üreticiler, 10 cent farkın ton başına üretimde 55-60 dolara denk geldiğini, doğalgaz fiyatları ile bunun 70-75 dolara çıktığını ifade etti.
Bir şirketin genel müdürü, “Savaş yüzünden Avrupa, Rusya’ya yaptırım uygulamaya başlayınca, bu önce tüm çelikçilerin hoşuna gitti, ‘ne güzel, bize pazar çıktı’ diye düşündüler. Halbuki Avrupa’ya satamayan Rusya, Türkiye’ye dampingli ve çok ucuz çelik satmaya başladı. Peşinden Uzakdoğu’dan inanılmaz fiyatlarla teklifler gelmeye başladı. Onların da enerjisi çok ucuz. Hammadde avantajları olan, teknolojileri de yüksek Kore, Japonya, Çin gibi ülkelerden gelen çelikle rekabet şansımız yok. İran gibi bir tehlike de var. Hem enerjileri hem cevherleri var. İran çeliğinin de Türkiye’ye girdiğini duyuyoruz. Bu da büyük bir sıkıntı” diye konuştu.
“35 YILDIR SEKTÖRDEYİM, BU KADAR KÖTÜSÜNÜ GÖRMEDİM”
Ekinciler Demir Çelik Genel Müdürü Mehmet Fatih Keseroğlu da sorunu şu sözlerle dile getirdi:
“35 yıldır bu sektördeyim, böylesini görmedim. İşler hiç olmadığı kadar kötü. Demir-çelikte enerji demek ‘her şey’ demek. Şu an hiçbir ülke ile rekabet edebilecek durumda değiliz. Tam kapasite çalışan yok. Pandemi döneminde dünya ekonomisinde büyüyen dört ülkeden biri Türkiye idi. Fakat peşinden gelen Rusya-Ukrayna savaşı durumu değiştirdi. Avrupa üzerinde ve özellikle enerji konusunda çok büyük etkisi oldu. Yenilenebilir enerjide devletin desteği ve yönlendirmesi oldu. GES’te ciddi teşvikler var ama demir çelik biraz daha ön plana çıkartılmalı. Enerji yoğun bir sektör ve emisyonlar açısından da geri dönüşü daha hızlı, daha avantajlı olabilecek bir sektör. Enerji fiyatları konusunda tedbir alınması lazım. Sektör bu fiyatlarla hakikaten gitmez, ayakta tutamazsınız. Bir de yeşil çelik, sınırda karbon vergisi konusu var. Avrupa ‘çelik üretiminde yeşil teknolojiler kullanmıyorsan, senin çeliğine vergi uygulayacağım’ diyor. Bu da büyük problemlerden biri. Avrupa şu anda yeşil çelik diye kendi çelik sektörünü yeniden yapılandırıyor, teşvikler veriyor.”
“İŞÇİ GİDERLERİMİZİN YÜZDE 50’SİNİ SİZ KARŞILAYIN”
Bazı fabrikalar, ‘kısa çalışma ödeneği’ uygulanmasından yararlanmak için Ankara’da giderek hükümet yetkilileri ile görüştü. Hükümete “Ekstrem bir sorunla karşı karşıyayız. Kısa çalışmadan yararlanmak istiyoruz, işçi giderlerimizin yüzde 50’sini siz karşılayın. Böylelikle daha uzun süre dayanabiliriz” denildi.