Denetim yok, tek dertleri kâr

Dilara ŞİMŞEK

Havaların ısınmasıyla birlikte yüksek kesimlerde biriken karların erimesi heyelanları beraberinde getirdi. Önceki gece Bolu Dağı Tüneli’nde heyelan meydana geldi. ​Heyelanın ardından yolda biriken toprak örtüsü dün kaldırıldı. Bölgede etkili olan yağmur yağışı da heyelan riskini artırdı, yol ulaşıma açılmadı.

Kastamonu'nun Çatalzeytin ilçesinde ikinci kez meydana gelen heyelan nedeniyle kara yolu ulaşıma kapanırken Ordu’da ise felaketten dönüldü. Aybastı ilçesinde heyelan nedeniyle üç ev ile bir caminin lojmanı zarar gördü. Perşembe Yaylası'nda ise göletin taşması sonucu bazı evleri su bastı. Evlerde kalan kimsenin olmaması nedeniyle can ve mal kaybı yaşanmadı.

BÜYÜK PROJELER DENETLENMİYOR

Afetlere karşı herhangi bir hazırlığın olmadığını kaydeden Afet Uzmanı Dr. Kubilay Kaptan, denetimsizlik ve kontrolsüzlük nedeniyle felaketlerin kaçınılmaz olduğunu vurguladı. Dr. Kaptan, Bolu Dağı Tüneli gibi büyük projelerin rutin kontrole tabi tutulması gerektiğini söyledi:

“Karlar eriyor ‘sel ve heyelana dikkat’ diyorlar ama hatasız bir yapı inşa ederseniz onlar zaten yıkılmaz. Yapılmaması gereken yerlere göz göre göre inşaat, yapı yaparsanız ve kontrolsüz bırakırsanız felaket kaçınılmaz olur. Deniz üstünde, bataklıkta da inşaat yapılır ama önemli olan bu inşaatın kurallarına uygun yapılması. Ancak görüyorum ki son 10 yıldır böyle büyük projeler denetlenmiyor ve mevcut projeler de rutin kontrollere ve denetime tabi tutulmuyor. Bu büyük projelerin kendi kendini koruması mümkün değil. Bakımsız bırakmak mümkün değil. Proje yapıldıktan ve hayata geçirildikten sonra kontrolün devam etmemesi ve sadece müteahhittin cebine çalışılması böyle sorunlara neden olur, felaketlere kapı aralar.”

‘SON MODEL’ YOLLAR ÇÖKTÜ

“Meydana gelen bu olaylar yapılan yanlışların ve hataların getirisi” diyen Dr. Kaptan, Karadeniz’de geçen yıllarda meydana gelen sellerde çöken yolları da hatırlattı: “Görüyoruz ki son 5 yıl içinde yapılan ‘son model’ diye tabir edilen yollar çöktü. Yol yok, kâğıt var; kâğıt gibi yollar. Hiçbir standart uygulanmamış, kontrol edilmemiş. Demek ki yapılırken şartnamesine ve projesine uyulmuyor.”

Dr. Kaptan, ağaçların kesilmesinin ve yangınlarla kül olan ormanların felakete kapı araladığına dikkat çekti: “Yaz mevsimi geliyor. Ağaçların kesildiği yerlerde yağmur yağdığı zaman bu yağmuru tutacak, bloke edecek bir şey olmayacak. O yağmur suları merkeze inecek. Merkeze indiğinde hatalı ıslah edilen dereler ve balçık zemine yapılan TOKİ konutlarıyla karşılaşacak. Bunlar yağmur sularının birikmesi sonucu yıkılıyor. Hata üzerine hata.”

***

On binlerce afet...

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD), ‘afet risk haritası’na göre 2017 yılından bu yana;

• 34 bin 593 heyelan,

• 4 bin 822 kaya düşmesi,

• 880 çığ

• 604 obruk olayı kayıt altına alındı.

• En çok heyelan olayı Batı ve Doğu Karadeniz’de meydana geldi.

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Türkiye Ölümcül Heyelan Veri Tabanı'nına (FATALDOT) göre ise son 90 yılda 389 ölümlü heyelan meydana geldi. 1343 kişi bu heyelanlarda hayatını kaybetti. 1929'dan 2019'a kadar heyelanların incelendiği araştırmaya göre son 20 yılda ölümcül heyelan ortalaması 12,2’ye, ölüm ortalaması ise 23,6’ya yükseldi.