Denetimsiz biber gazı ticareti polis ihlallerini körüklüyor

DİDEM MERCAN

Uluslararası Af Örgütü dünyanın dört bir yanında biber gazının polis tarafından kötüye kullanımını inceleyen web sitesini bugün erişime açtı. Web sitesinde, küresel çapta, şeffaflıktan uzak ve gerektiği gibi denetlenmeyen biber gazı ticaretinin, tüm dünyada polisin barışçıl protestoculara yönelik insan hakları ihlallerini körüklediği belirtildi.

‘POLİS GÜÇLERİ BİBER GAZINI GENİŞ ÇAPTA KÖTÜYE KULLANIYOR’

Uluslararası Af Örgütü Kriz Müdahale Programı Kanıt İnceleme Bölümü Direktörü Sam Dubberley, konuya ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi:

"Güvenlik güçleri bizi biber gazının saldırgan grupları dağıtmak için ‘güvenli’ bir yöntem olduğuna, böylece daha zararlı silahlar kullanmak zorunda kalmadıklarına sıklıkla inandırmak istiyor. Ancak incelemelerimiz, polis güçlerinin biber gazını çok geniş çapta kötüye kullandığını kanıtlıyor.

Polis güçlerinin biber gazını tamamen amacını aşan bir biçimde, çoğunlukla büyük bir kısmı barışçıl olan protestoculara karşı yüksek miktarlarda kullandığını veya biber gazı kapsüllerini doğrudan insanların üzerine ateşleyerek, yaralanmalara ve ölümlere sebebiyet verdiğini belgeledik."

'DENETİMSİZ BİBER GAZI TİCARETİ DURDURULMALI'

Kötüye kullanımın yaygın olmasına rağmen, biber gazı ile toplumsal olaylara müdahale amacıyla kullanılan diğer maddelerin ticareti konusunda mutabakata varılmış uluslararası bir düzenleme bulunmuyor. Az sayıda devlet, hangi miktarda biber gazının hangi ülkelere ihraç edildiği konusunda kamuya açık bilgiler paylaşmaktadır ve bu durum, bağımsız denetimi engelliyor.

Uluslararası Af Örgütü ve Omega Araştırma Kuruluşu, 20 yıldan uzun bir süredir, biber gazı ile daha az öldürücü nitelikteki diğer silahların üretimi, kullanımı ve ticaretinin daha kapsamlı denetimlere tabi olması için kampanyalar yürütüyor. Bunun kampanyaların sonucunda Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi gibi bölgesel kurumlar, daha az öldürücü silahların ticaretinin denetlenmesi gereğini kabul etti.

Ölüm cezası ve işkencede kullanılan ürünlerin ticaretine son verilmesi için kurulan ve Uluslararası Af Örgütü ile Omega tarafından da desteklenen Alliancefor Torture-Free Trade üyesi 60’ın üzerinde devletin üst düzey temsilcileriyle diplomatik savunuculuk faaliyetleri yürütüldü.

Böylece BM artık daha az öldürücü silahların; işkence, diğer türde kötü muamele ve ölüm cezasında kullanımının engellenmesi için uluslararası ticaret denetimlerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapıyor. Uluslararası Af Örgütü ve Omega, benzeri tedbirlerin biber gazı ve toplumsal olaylara müdahale amacıyla kullanılan diğer maddeleri de kapsaması için baskı uyguluyor.

Uluslararası Af Örgütü Silah Denetimi, Güvenlik ve İnsan Hakları Araştırmacısı Patrick Wilcken, “Biber gazıyla ilgili sorunun bir parçası, bazı polis güçlerinin biber gazını hukuka uygun bir biçimde nasıl ve ne zaman kullanacaklarını doğru anlamaması, diğerlerinin benzeri talimatları görmezden gelmesi, bazılarının da biber gazını başlı başına bir silah haline getirmesidir” dedi. Wilcken, sözlerini şöyle sonlandırdı:

“Çözümün bir parçası ise biber gazı ile toplumsal olaylara müdahale amacıyla kullanılan diğer maddelere yönelik yeterince denetlenmeyen küresel ticaretin daha kapsamlı soruşturmalara tabi tutulması olmalıdır. Biber gazı, mevcut durumda BM’de tartışılan, daha az öldürücü silahlara yönelik uluslararası denetim ve sınırlandırmaların kapsamına alınmalıdır.”

Araştırmada Türkiye’de yer alırken, açık kaynak araştırması yöntemlerini kullanarak, yaklaşık 500 video ve 22 ülke ve biber gazının kötüye kullanıldığı 80 civarında vaka incelendi.

Aratırmaya dahil olan diğer ülkeler: Bolivya, Şili, Kolombiya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Fransa, Gine, Hong Kong, Honduras, Haiti, Hindistan (Hindistan yönetimindeki Keşmir), Irak, İran, Kenya, Lübnan, Nijerya, İsrail-İşgal Altındaki Filistin Toprakları, Sudan, ABD/Meksika sınırı da dahil olmak üzere ABD, Venezuela ve Zimbabve.