Ders kitaplarında göçmen çocuklara bakış sorunlu

Kardelen TATAR SİNECAN

Eğitim Reformu Girişimi tarafından hazırlanan Eğitim İzleme Raporu 2022 göçmen çocuklara bakışın ne kadar sorunlu olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Rapora göre çocuklar mülteciler ders kitaplarında “yardıma muhtaç”, “mazlum” ve “misafir” olarak tasvir ediliyor. Raporda ayrıca mülteci çocuklara dair yeterli okullaşma verisi bulunmadığına da dikkat çekiliyor.

Raporda okullaşma verisinin sınırlı paylaşıldığı vurgulanarak şöyle deniliyor: “Eğitim dışındaki çocuklara ilişkin bilgiler sınırlıdır. Bu çocukların ne kadarının kız çocuğu olduğunu söylemek mümkün olsa da ne kadarının mülteci olduğu, kırsalda yaşadığı, özel eğitim desteğine ihtiyacı olduğu veya çalıştığı için eğitimden ayrıldığı mevcut verilerle analiz edilemiyor.” Ocak 2022 verilerine göre eğitim çağında 1 milyon 265 bin 866 mülteci çocuk bulunduğu belirtilen raporda şunlar aktarılıyor: “Bu çocukların yüzde 67,6’si okullaşmış durumdadır. Mülteci çocukların okullaşmasına yönelik yıllık düzenli veriler geçici koruma altındaki Suriyeli çocuklarla sınırlıdır. 2016-17’de görülen önemli artış sonrası, Suriyeli çocukların okullaşma oranlarının artış hızı yavaşladı. 2021-22’de eğitim çağındaki Suriyeli çocukların yüzde 65’i eğitime devam ediyorken 393 bin 547 Suriyeli çocuk eğitim dışındadır. Suriyeli çocukların ilkokul ve ortaokul kademelerinde görece yüksek okullaşma oranlarına sahip olmasına karşın okulöncesi eğitim ve ortaöğretimde okullaşma oranları düşüktür.”

AYRIMCILIK YAPILIYOR

Öğretmen Ağı ve Sosyoloji ve Eğitim Çalışmaları Merkezi (SEÇBİR) tarafından hazırlanan “Ders kitaplarında mülteciler” isimli çalışmaya da dikkat çekilen raporda şunlar ifade ediliyor: “Türkiye’deki mülteciler ders kitaplarında yardıma muhtaç, mazlum ve misafir olarak tasvir ediliyorlar, ayrıca kültürel olarak farklı olduklarının altı çiziliyor. Rapor, kültürel farklılığa ve misafir olma hâline yapılan vurgunun toplumsal uyumu geciktirici etkisi olacağını söylüyor. Ayrıca, mültecilerin yardıma muhtaç veya mazlumlar olarak adlandırılmasının mültecilere yönelik hak temelli yaklaşımı önlediğinin altını çiziyor. Ders kitaplarından bu vurguların kaldırılması gerektiğini belirten raporda, mültecilerin homojen bir gruptan ziyade kendi içinde farklılıkları olan bir grup olarak belirtilmeleri ve kültürlerin birbirlerinden beslenerek bugünkü hâlini aldığı vurgusunun yapılması öneriliyor. Öğretmen Ağı ve SEÇBİR’in yaptığı çalışmanın da gösterdiği gibi ders kitaplarında mültecilerin sorunlu bir şekilde ele alınması eğitimde ayrımcı pratiklerin varlığına dikkat çekiyor.”