Devlet imkânıyla kampanya yaptı

Nurcan GÖKDEMİR

İktidarın her seçim döneminde yaptığı gibi 14 Mayıs seçimleri öncesinde devletin kaynakları “diğer” adı altında belirsiz adreslere aktarıldı. Bununla birlikte israf harcamaları arttı, iktidara yakın sermaye çevreleri rekor ödenek aktarımları ile fonlandı. Ocak ayındaki 7.6 milyon liralık tören harcaması nisanda 20 kat artarak 141 milyon lira oldu. Önceki seçimlere göre daha kısa süreli bir kampanya sürecinin yaşandığı 14 Mayıs seçimleri öncesine ilişkin harcama rakamları açıklandı.

Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün nisan ayına ilişkin harcama rakamları, “İktidar oy desteğini artırmak için devlet imkânları ile eşitsiz bir kampanya yürütüyor” savlarına haklılık kazandırdı. Bütçeden seçim öncesi yapılan dikkat çekici harcamalardan bazıları şöyle:

1 MİLYARLIK BASKI HARCAMASI: İktidarın en büyük israf harcamalarının adresi olan mal ve hizmet alımlarında tarihi rekor kırıldı. Ocak ayında 17.7, şubat ayında 19.3 milyar TL olan harcamalar kampanyanın başladığı mart ayında 24.4 milyara, nisan ayında da 28.1 milyar TL’ye fırladı. Zorunlu seçim giderleri ile açıklanamayacak büyüklükteki bu kalemin 13.3 milyar TL’si içinde kırtasiye, temizlik, enerji, güvenlik ve örtülü ödenek harcamalarının bulunduğu tüketime yönelik alımlar için harcandı. Ocak ayında 13 milyon lira olan baskı masrafının nisanda 1 milyar TL’ye yaklaşması şaşırtıcı bir harcama kalemi olarak ortaya çıktı.

DEV SİLAH HARCAMASI: 3.5 milyar TL’lik güvenlik ve savunma amaçlı harcama da rekor kırılan bir başka tüketim oldu. İktidar sadece 1.7 milyar TL’lik silah, araç, gereç ve savaş teçhizatı aldı.

1.2 MİLYAR TL’LİK ÖRTÜLÜ: Örtülü ödenek harcamaları da şubat ayından itibaren 300 milyar TL’nin altına düşmedi. Nisanda yılın en yüksek ikinci harcaması olan 305 milyon liralık harcama ile dört aylık örtülü ödenek harcaması 1.2 milyar TL’ye çıktı.

HİZMET ALIMI KATLANDI: Ocakta 6.3 milyar TL’lik hizmet alımı seçimlerin hemen öncesinde iki katına yakın artarak 11.2 milyar TL oldu. Bunun yaklaşık yüzde 10 kadarı da “diğer” denilerek belirsiz adreslere harcandı.

UÇAK SALTANATI: Bu kalemden 555 milyon TL’lik kira harcaması yapıldı. Mart ayında genel seyrin çok üstüne çıkılarak yapılan 267 milyon liralık uçak kiralama harcaması nisan ayında hız keserek 88 milyon liraya düştü ancak genel seyrin yine çok üstünde kaldı.

TÖRENLERE HIZ VERİLDİ: Ocakta 13 milyon liralık temsil, tanıtma, ağırlama, toplantı ve organizasyon giderleri, şubat ayında 42 milyon lira, mart ayında 64 milyon lira, nisan ayında da 193 milyon lira oldu. Özellikle toplantı ve organizasyon giderlerindeki artış dikkati çekti. Ocak ayındaki 7.6 milyon liralık harcama nisan ayında yirmi kat artarak 141 milyon lira oldu.

GÖREV ZARARI KATLANDI: İktidarın kamu kurumlarını görevlendirerek zarar etmeleri pahasına oy desteğini arttırmak için yaptığı harcamalar da sürdü. Ocak ayında 39 milyar TL olan görev giderleri nisan ayında 67 milyon liraya fırladı. KİT’lere verilen görevlerden dolayı ortaya çıkan zararlarını karşılamak için 11 milyar TL, Sosyal Güvenlik Kurumlarına 50 milyar TL, bankalara 2.6 milyar TL, fonlara 3.2 milyar TL aktarıldı.

SOSYAL YARDIMLAR: İktidarın “Halkı sadakaya alıştırdılar” denilen yardımların yapıldığı hane halkı ve işletmelere yapılan transferleri gösteren kalem de şubat ayından itibaren hem deprem hem seçimin etkisiyle katlanarak arttı. Şubat ayında 48 milyar TL, mart ayında 30.7 milyar TL, nisan ayında da 25 milyar TL bu kalemden kullanıldı. Bu kalemden nisan ayında aktarılan 5.5 milyar TL’nin adresi de sadece “diğer” olarak açıklandı.

REKOR ÖDEME: Ocakta 2.2, şubatta 6.1, martta 4.2 milyar TL olan müteahhitlik giderleri nisanda 8.5 milyar TL’ye çıktı. Bunun 2.1 milyar TL’si bütçenin kara deliklerinden olan hizmet binası yapımına harcandı. 1.5 milyar liranın açıklaması da “diğer” denilmekle yetinildi. Sermaye giderleri kalemi de 18 milyar TL oldu. 5 milyar TL’lik kira harcaması yapıldı. Garantili sözleşmeler için müteahhitlere yapılan harcamaların gerçekleştirildiği Karayolları’nın nisan ayı harcaması 12.2 milyar TL oldu.

***

KAMPANYA KAYNAĞI VERGİ

Bütçe açığı nisanda 132,5 milyar TL oldu. Ocak-nisan döneminde ise açık 382,5 milyar liraya ulaştı. Böylece, yılın ilk dört ayı itibarıyla bütçe açığı yıl sonu hedefinin yüzde 58’ine ulaştı. Henüz yıl ortasına dahi gelmeden oluşan bu tablo, ek bütçenin oluşturulabileceğine işaret etti. İktidarın seçim propagandası için kaynak haline getirdiği Hazine’nin gelirlerinin yaklaşık yüzde 86’sını vergi gelirleri oluşturuyor. Vergi gelirleri yıllık yüzde 70,8 artışla 232,7 milyar TL düzeyine ulaştı. Bu rakam içerisindeki en büyük payı ise ÖTV oluşturdu. Ocak-nisan döneminde 189 milyar liralık ÖTV geliri Hazine’nin kasasına girdi. Yılın ilk dört ayında Hazine’nin kasasına giren her 100 liralık verginin 22 lirasının ÖTV oluşturdu. Böylece yıl sonu bütçe tahmini 511 milyar lira olan ÖTV’nin yüzde 37’si Ocak-nisan döneminde toplanmış oldu. Aynı dönemde gelir ve kazanç üzerinden 190 milyar liralık vergi toplandı. Bu rakam 1 trilyon 114 milyar lira olan yıl sonu bütçe tahmininin yalnızca yüzde 17’sine denk geliyor.

***

BÜTÇEDEN SEÇİM ÖNCESİ YAPILAN DİKKAT ÇEKİCİ HARCAMALAR