Devletin kayıt dışı hazinesi: Çuval çuval altın külçe külçe gümüş

NURCAN GÖKDEMİR nurcangokdemir@birgun.net @nurcangokdemir

Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Biriminde içinde altın, gümüş, pırlanta, tarihi eser niteliğinde ziynet eşyası ve paranın da bulunduğu, sayımı yapılmamış, mali tablolarda gerçek değerleri ile gösterilmeyen bir ‘hazine’ var.

Bu tespit, Sayıştay’ın Hazine Müsteşarlığı 2015 yılı denetim raporuna ‘’Bulgu 1’’ başlığı altında, "Darphane ve Damga Matbaası Muhasebe Birimindeki Altın, Gümüş vb. Menkul Varlıkların Mali Tablolarda Gerçek Değeri ile Gösterilmemesi" olarak yansıdı. Raporda, bu varlıkların gerçek değerlerinin belirlenmesi işleminin yapılmadığı ve varlık stoku ile hesap arasında farklılık olduğu bildirildi.

Çeşitli gerekçelerle il muhasebe müdürlükleri, ilçe mal müdürlüklerinden gelen menkul kıymet ve varlıkların Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün Maliye Bakanlığı’na bağlı olduğu, 1985 yılından önceki dönemde bu döneme ait olanlardan bir kısmının eritilip kullanıldığı belirtildi. 1985 yılından sonra gelenlerin ise muhasebe birimince depolandığı bildirildi.

Hesap değeri yenilenmedi
Sayıştay’ın yıllara yayılan ihmale ilişkin tespitleri şöyle:

»Menkul varlıklar hesabında kayıtlı bulunan menkul varlıkların ay sonlarında değerlemeye tabi tutulması gerekirken söz konusu menkul kıymetlerin il muhasebe müdürlükleri veya ilçe mal müdürlüklerinden gelen değerler üzerinden muhasebe kayıtlarına alınmış ve kayıtlara alındıktan sonra dönem sonlarında herhangi bir değerleme yapılmamış.

»Muhasebe yetkilileri arasındaki devir işlemlerinde, göreve başlayanın, menkul kıymet ve varlıkları sayarak teslim alması gerekirken, miktar olarak devredilmiş.

»Menkul varlıkların türlerine göre bir ayrım yapılmamış.

‘Hazine’ gibi
Sayıştay’ın tespitlerine konu olan sayımı yapılamayan kıymetli maden ve takılar şöyle:

»99 mühürlü çuval ve her bir çuval içerisinde çeşitli ebatlarda ortalama 40-50 kesede irili ufaklı altın, gümüş gibi değerli maden ve taşlardan yapılmış takı ve ziynet eşyası, külçe halinde altın, çubuk halinde gümüş, tarihi değer taşıyan madeni paralar ve benzerleri.

»Her biri 30-35 kilo ağırlığında eritilmiş külçe ve çubuk şeklinde gümüş.

'Kantar olsa tartardık'
İdare ise savunmasında, çuvallardaki gerdanlık, yüzük, kolye gibi değerli eşyaların sayımının yapılmasının güçlüğüne değindi. Ayrıca, sayısı kesin olarak bilinmemekle birlikte 150-200 adet olduğu tahmin edilen gümüş külçelerin de tartı ya da kantar bulunmaması, taşıma ve tartma için yeterli eleman olmaması nedeniyle tespitinin yapılamadığı bildirildi.

'Muhafazası zorlaştı'
Sayıştay denetçileri, bu kıymetli eşyaların korunmasının zorlaştığını bildirerek, ekonomiye kazandırılması için yasal düzenleme yapılmasını istedi. Ayrıca 2015 yılı için stok ile hesaplar arasında 15 milyon 990 bin 656 TL’lik fark tespit edildiği, geçmiş yıllarda da benzer uyarıların yapılmasına karşın uygulamanın sürdüğü ifade edildi ve kıymetli maden ve taşlar ile tarihi paraların değerlemeye tabi tutularak muhasebe kayıtlarına alınması istendi.

Hazine Müsteşarlığı ise 2013 yılında Muhasebat Genel Müdürlüğüne bilgi verildiğini ve değerleme komisyonu oluşturulmak üzere çalışmaların sürdüğü yanıtını vermekle yetindi.

***

Bu nasıl yönetim!

CHP Ankara Milletvekili ve TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Üyesi Bülent Kuşoğlu:
‘’Bu, Hazinemizde olan bir hadise, böyle bir şey olamaz. Yani, biz bunun, kendi hazinemizdeki altının, gümüşün, menkul kıymetin, değerli eşyaların sayımını yapamayacağız, kayıtlarla bunlar arasında bir uygunluk sağlayamayacağız, bu tam bir skandaldır, Cumhuriyet tarihinde görülmüş müdür bilmiyorum ama gerçekten skandal. Yıllardır değerlemesi, tespiti yapılmadan duran bir hazineden söz ediyoruz. Devletin nasıl yönetildiğinin somut bir örneği.’’