Devlette erime: Hazine garantilerinin tutarı 35 milyon asgari ücrete denk geliyor
Sayıştay 2022 Yılı Genel Uygunluk Bildirimi Raporu’na göre devlet borçları yüzde 46 artarak 4 Trilyon TL’yi aştı. Hazine garantilerinin tutarı ise 35 milyon asgari ücrete denk düşen 402 milyar TL oldu. 2022’de verilen 41 milyar TL’lik garanti sözüne 123 milyar TL’lik kur farkı eklendi.
Hüseyin Şimşek
Sayıştay’ın dış denetim, idare ve genel etkinlik raporlarını inceleyerek merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri için hazırladığı 2022 Genel Uygunluk Bildirimi raporu, ülkenin içerisinde bulunduğu kötü ekonomik koşulları ortaya koydu. Rapora göre devlet borçları 1.2 trilyon TL’lik artışla 4 trilyon 15 milyar 554 milyon TL oldu. 2021’de 278 milyar TL olan Hazine garantileri ise 2022’de 402 milyar TL’ye yükseldi. Rapora göre kamu kurumları ekonomik sorunlarla boğuşuyor.
Sayıştay 2022 Genel Uygunluk Bildirimi raporuna göre, devlet borçlarının toplamı bir önceki yıla oranla yüzde 46 artarak 4 trilyon 15 milyar 554 milyon 307 bin TL oldu. İç borçlar 1 trilyon 904 milyar 207 milyon 473 bin TL olurken dış borçlar ise 2 trilyon 111 milyar 346 milyon 834 bin TL olarak kayıtlara geçti.
GARANTİ ÖDEMELERDE BÜYÜK ARTIŞ
Yandaşı zengin etme yöntemine dönüşen ve çoğu gelir garantili projelerden oluşan yap, işlet, devret projelerinin kamuya maliyeti de raporda kendisine yer buldu. Sayıştay, işletmecilere ödenmesi gereken garanti ödemelerinin tutarının 402 milyar TL olduğunu tespit etti. Bu tutar, önceki yıldan 124 milyar TL daha yüksek. Raporda ayrıca sadece 2022’de 41 milyar TL’lik yeni Hazine garantilerinin verildiği ve bu tutara 123 milyar TL’lik kur farkının eklendiği vurgulandı.
MİLYONLARCA AVROLUK İLAMLAR
Raporda öne çıkan bir diğer tespit, Sayıştay ilamları hakkında oldu. Sayıştay Dairelerince verilen kararlar sonucu idarelere verilen cezalar sonucu ortaya çıkan borçta, milyonlarca avroluk artış yaşandı. Buna göre, önceki yıl 487 avro olan idarelerin kesinleşen ilamlar sonucunda oluşan borç tutarı, 2022’de 9 milyon 419 bin avro oldu.
DİN HİZMETLERİNE 200 MİLYONLUK ÖDENEK ÜSTÜ HARCAMA
Raporda, kendilerine yılbaşında tanınan ödeneği aşan harcama kalemleri de vurgulandı. Sağlık harcamaları ödenek üstü harcamalarda ilk sırada yer alırken sene başında 13 milyar TL’lik ödeneği daha sonra 22 milyar TL’ye yükseltilen “Din Hizmetleri ve Yaygın Din Eğitimi” için tam 238 milyon TL ödenek üstü harcamaya imza atıldı.
79 MİLYARLIK “YEDEK” ÖDENEK
Kamuoyunda “Saray’ın arpalığı” olarak da adlandırılan yedek ödenek kalemindeki tutarlar da on milyarlarca TL’yi geride bıraktı. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı 2022 Yılı Kesin Hesabının yedek ödenek kalemindeki tutar, yıl içerisinde yapılan ödenek aktarmaları sonucunda 79 milyar 167 milyon 726 bin TL’ye ulaştı.
VERGİ GELİRİ ZİRVEDE
Merkezi yönetim idarelerinin gelirlerini de inceleyen Sayıştay, en yüksek gelirin vatandaşlardan toplanan vergiler olduğunu vurguladı. Buna göre geçen yılın net vergi tahsilat tutarı, 2 trilyon 353 milyar 437 milyon 650 bin TL oldu.
BÜTÇE AÇIĞI 100 MİLYARI AŞTI
Merkezi yönetim idarelerinin gelir ve gider dengesindeki bozulma da raporda vurgulananlar arasında yer aldı. Sayıştay, 2022 yılı merkezi yönetim net bütçe açığının 142 milyar TL olduğunu bildirdi.