Dünya değişim istiyor

SELİN ASKER

BREXİT VE SEÇİM

İngiltere bu yıl Brexit kriziyle çalkalandı. İngiltere Başbakanı Theresa May’in Avrupa Birliği (AB) ile vardığı birlikten çıkış (Brexit) anlaşması parlamento tarafından reddedildi. Haziran ayında May istifa etti yerine Boris Johnson geçti. 12 Aralık’ta yapılan seçimlerde Johnson’ın partisi parlamentoda 364 sandalyeyle tek başına iktidar oldu. Johnson, İngiltere’nin 31 Ocak 2020’de AB’den ayrılacağını duyurdu. İşçi Partisi lideri Jeremy Corbyn partisinin oy kaybından ötürü istifa kararı aldığını açıkladı. Öte yandan Corbyn’in seçim bildirgesinde savunduğu kamucu politikalar ilgi uyandırdı.

TRUMP’IN AZLİ

ABD Başkanı Donald Trump’ın 2020 seçimleri için rakibi Joe Biden’ın oğlunun Ukrayna’daki ticari faaliyetlerini soruşturması için Devlet Başkanı Zelenskiy’e baskı yaptığı ortaya çıktı. Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, 24 Eylül’de “ABD’nin ulusal güvenliğine zarar verdiği” ve “Başkanlık yeminine ihanet ettiği” gerekçesiyle Trump’a yönelik azil soruşturması sürecini başlattıklarını açıkladı. 12 Aralık’ta Temsilciler Meclisi Adalet Komitesi azil maddelerini görüştü. 18 Aralık’ta suçlamalar onaylanarak Trump’ın azline karar verildi. Cumhuriyetçilerin çoğunlukta olduğu Senato’daki yargılamanın ise 2020 yılında gerçekleşmesi bekleniyor.

BAĞDADİ ÖLDÜRÜLDÜ

IŞİD lideri Ebubekir el-Bağdadi, 27 Ekim'de Suriye'nin İdlib kentinde ABD'ye bağlı güçlerin düzenlediği operasyonda öldü. Bağdadi'nin ölümünü duyuran ABD Başkanı Donald Trump oldu. Trump, operasyon sırasında Bağdadi’nin çıkmaz bir tünele girdiğini söyleyerek “Tünelin sonuna vardığında, kendisi üzerindeki bombalı yeleği ve üç çocuğu patlatarak intihar etti” ifadelerini kullandı.

GOLAN TEPELERİ KARARI

İsrail'in işgali altındaki Golan Tepeleri'nin ilhakı devam etti. ABD Başkanı Trump, 25 Mart'ta "Golan Tepeleri üzerinde İsrail'in egemenliğini ABD'nin resmen tanıdığını" ilan eden başkanlık kararına imza attı. İki gün sonra 27 Mart'ta 15 üyeli BMGK'nin 14 üyesi bu bölgenin İsrail toprağı olmadığı konusunda birleşti. 25 Temmuz'da Filistin, İsrail ile yapılan tüm anlaşmaları askıya aldı.

VENEZUELA’DA DARBE GİRİŞİMİ

Venezuela'nın Bolivarcı hükümetine dönük ABD destekli darbe girişimi yapıldı. Batı'nın desteklediği Venezuela Ulusal Meclis Başkanı Juan Guaido, hükümet karşıtı gösterilerde kendisini "geçici devlet başkanı" ilan etti. ABD ve AB üyesi 10 ülke Guaido'yu tanıdı. Rusya, Devlet Başkanı Nicolas Maduro'ya desteğini açıkladı. 30 Nisan'da Guaido öncülüğündeki bir grup askeri darbe girişiminde bulundu. Bolivarcıların kararlılığıyla birkaç gün içinde darbe girişimi püskürtüldü.

BOLİVYA'DA DARBE

Bolivya devlet bwwaşkanı Evo Morales, 20 Ekim'de düzenlenen seçimlerin ardından ABD destekli darbe nedeniyle istifaya zorlanarak önce Meksika'ya daha sonra Arjantin'e iltica etti. ABD'nin desteklediği sağcı senatör Jeanine Anez kendisini "geçici devlet başkanı" ilan etti. Morales, seçimlerde aday olmayacağını açıkladı. Bolivyalılar, Morales'e destek eylemleri düzenledi. Morales'in partisi Sosyalizme Doğru Hareket (MAS), yapılacak seçimler için 19 Ocak'ta adaylarını açıklayacağını duyurdu.

DÖRT BİR YANDA DİRENİŞ

Dünya bu yıl yolsuzluğa ve cinayetlere batmış hükümetlere karşı yoksulların isyanına tanık oldu. Fransa, Lübnan, Kolombiya, Şili, Almanya, Lübnan, Irak, İran, Cezayir, Sudan gibi dünyanın birçok ülkesi bu yıl öğrencilerin ve emekçilerin eylemlerine tanık oldu. Fransa’da genel grev, Irak’ta yolsuzluğa karşı yapılan gösteriler, Şili’de ulaşıma yapılan zam sonrası büyüyen isyan dalgası 2019’a damga vurdu. Giderek artan ve büyüyen eylemler 2020’de de devam edecek.

ABD-ÇİN TİCARET SAVAŞI

Çin ve ABD arasındaki gerilim 2019'da da devam etti. 20 Mayıs'ta Google, Çinli teknoloji devi Huawei'nin ABD hükümeti tarafından kara listeye alınmasının ardından, Huawei kullanıcılarının Android işletim sistemine olan erişimini askıya aldı. 1 Ağustos'ta ABD, Çin ürünlerine 1 Eylül'den geçerli olmak üzere yüzde 10 ek vergi koydu. İki ülke arasında görüşmeler aralık ayında yeniden başladı. 13 Aralık'ta ticaret savaşını sonlandıracak olan ön anlaşma duyuruldu, ardından müzakerelerde ilk aşamanın tamamlandığı açıklandı.

ORMAN YANGINLARI

Dünyanın en büyük yağmur ormanları olan Amazonlar'da çıkan yangınlar gündem oldu. Brezilya'da bu yıl 72 bin 843 orman yangını meydana geldiği tespit edildi. Bu yangınların çoğunun yeni tarım arazisi açmak için bilinçli olarak çıkarıldığı rapor edildi. Söz konusu yangınlar Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron arasında polemik konusu oldu. Macron, yangınların G7 Zirvesi'nde ele alınmasını önerdi. Bolsonaro, Macron için "Sömürgeci bir zihniyete sahip" dedi.

GÖÇMENLER...

Uluslararası Göç Örgütü geçen yıl Avrupa'dan Kuzey Afrika'ya, Orta Amerika'dan Ortadoğu'ya kadar dünya genelinde 3 bin 123 göçmenin yaşamını yitirdiğini belirledi. Bu ölümlerin 1246'sı Akdeniz'de meydana geldi. Orta Amerika'dan ABD'ye ulaşmak için yola çıkan binlerce kişilik göçmen konvoyu bu yıl da baskıya maruz kaldı. Guatemala, Honduras ve El Salvador'dan gelen göçmenler ABD'nin sınır kenti Tijuana'ya giriş yapmayı denedi, çoğu gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar arasında binlerce çocuğun olduğu ve koşullar altında bekletildikleri ortaya çıktı.

KEŞMİR KRİZİ

Hindistan'la Pakistan arasında Keşmir krizi yaşandı. 27 Şubat'ta iki ülke karşılıklı olarak savaş uçaklarını düşürmesinin ardından çok sayıda kentte havaalanlarını kapatarak sivil uçuşları durdurdu. Kriz aylarca sürerken 26 Eylül'de Hindistan kontrolündeki Cammu Keşmir bölgesinin özel statüsünün kaldırıldığı açıklandı. Narendra Modi hükümeti 31 Ekim'de Cammu Keşmir'in bölündüğünü, bölgenin, Cammu Keşmir ve Ladakh Birlik Toprağı olarak ikiye ayrıldığını açıkladı.

KÖRFEZ KRİZİ

ABD ve İran arasında tansiyon bu yıl da gittikçe yükseldi. 8 Nisan'da Trump, İran Devrim Muhafızları Ordusu'nun (DMO), ABD'nin yabancı terör örgütleri listesine eklendiğini duyurdu. Buna karşılık İran Milli Güvenlik Yüksek Konseyi, ABD Merkez Kuvvetleri’ni (CENTCOM) terör örgütleri listesine aldığını açıkladı. 13 Haziran'da Umman Denizi'nde Japonya'ya yük taşıyan iki büyük petrol tankerinde patlama oldu, ABD yönetimi saldırılardan İran'ı sorumlu tuttu. Gerilim sürekli olarak yükseldi.

NOTRE DAME YANDI

Fransa'nın başkenti Paris'te bulunan tarihi Notre Dame Katedrali'nde yangın çıktı. 15 Nisan'da meydana gelen yangında 856 yıllık yapı büyük ölçüde zarar gördü. Katedralin yenilenmesi için bir milyar dolara yakın bağış yapıldı. Paris Savcılığı yangının nedenine ilişkin net bir kanıta ulaşamadıklarını söyledi, yangının tam sebebi halen açıklanmadı.

YENİ ZELANDA’DA KATLİAM

Yeni Zelanda’nın Christchurch kasabasında 15 Mart günü iki camiye silahlı saldırı düzenlendi. Sağcı Brenton Tarrant tarafından düzenlenen silahlı saldırıda 51 kişi hayatını kaybetti, 49 kişi yaralandı. Tarrant, 2011 yılında Norveç’te 77 kişiyi öldüren Anders Behring Breivik’ten ilham aldığını söyledi. Avusturya Başbakanı Sebastian Kurz, Tarrant ile Avusturya’daki ‘Kimlikçiler Hareketi’ arasında finansal destek ve bağlantı olduğunun tespit edildiğini açıkladı.