Emeklilik eskidendi, yaşlılar şimdi iş arıyor

OZAN GÜNDOĞDU

Covid-19 salgınının özellikle ileri yaştaki insanlar için daha büyük risk oluşturduğu biliniyor. Salgının yaygınlık kazandığı son dönemde özellikle 60 yaşın üzerindeki yurttaşların endişeleri de artıyor. Özellikle vakaların yüzde 40’ına ev sahipliği yapan İstanbul ileri yaşlılar için daha büyük risk oluşturuyor. Buna karşılık önceki gün İstanbul Valisi Ali Yerlikaya kamuda 60 yaşın üstündeki çalışanların idari izinli sayılacağını açıkladı. Peki ya kamuda olmayanlar? Normal şartlar altında emekli aylığıyla geçinmesi gereken 60 yaşın üzerindeki yurttaşlar ne yapıyorlar? Aylıkları geçimlerine yetiyor mu?

İstihdamdaki her 100 kişiden 6’sı 60 yaş üzeri

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) son verilerine göre temmuz ayı itibariyle ülkede 60 yaş ve üzerinde toplam 1 milyon 708 bin çalışan var. Bu haliyle istihdamdaki her 100 kişiden 6’sının yaşı 60 ve üzerinde. Bir kısım işveren için 60 yaşın üzerindeki çalışanlar son derece verimli! Denetimin de zayıf olmasından faydalanan işverenler 60 yaşın üzerindeki çalışanlara “nasıl olsa emekliler” diyerek sigorta yapmıyor. Yine TÜİK verilerine göre 60 yaş ve üzerinde istihdamda olan 1 milyon 708 bin çalışanın yüzde 82’sine karşılık gelen 1 milyon 397 bininin sigorta kaydı bulunmuyor.

Patron olanlar istihdamdan kopuyor

Peki 60 yaş ve üzerinde istihdam edilenlerin işteki durumu ne? Bu kişilerin 737 bini ücretli çalışıyor veya aile işletmesinin ücretsiz işçisi. 122 bini işveren 849 bini ise kendi hesabına çalışan konumunda. İşveren ve kendi hesabına çalışanların durumunun görece daha iyi olduğu söylenebilir. Çünkü pandemi sürecinde bu kişiler işlerini kaybetseler veya kendi rızalarıyla işlerini bıraksalar dahi istihdama geri dönmediler. Öyle ki, istihdamda olan 60 yaş ve üzerindeki işveren sayısı Nisan’da 127 bindi, temmuzda bu sayı 122 bine geriledi.

Emekçi yaşlılar ya çalışıyor ya iş arıyor

Ancak geçinmek için emeğinden başka satacak bir şeyi olmayan yaşlılar için durum bu kadar kolay değil. Maaş veya yevmiye karşılığında mesaili çalışan 60 yaş ve üzerindeki kişi sayısı mart ayında 432 bindi. Bu sayı salgının yarattığı ekonomik tahribatla beraber mayıs ayında 376 bine geriledi. Başka bir hesapla en az 56 bin yaşlı 2 aylık süreçte işinden oldu. Ancak normalleşme adımlarının atıldığı haziran ayıyla birlikte 60 yaş ve üzerindeki emekçiler Covid-19 endişelerini bir kenara bırakarak iş aramaya koyuldular. Bir kısmı buldu ve mayıs ayında 376 bin olan 60 yaş ve üzeri emekçi sayısı temmuzda 414 bine yükseldi.

Öte yandan istihdamda olmayıp da iş bulmak isteyen emekçilerin sayısında da ciddi artışlar son aylarda yaşanıyor. Ancak bunlar içinde ileri yaştakilerin artışı dikkat çekici boyutlara ulaşmış durumda. TÜİK verilerine göre salgınla beraber iş arayıp bulamayan işsiz sayısında azalma meydana gelmişti. Öyle ki Ocak’ta 241 bin olan 55 yaşının üzerindeki işsiz sayısı salgının insanları eve kapattığı Nisan’da 171 bine kadar gerilemişti. Bu gerilemede temel neden iş arama koşullarının salgınla beraber yok olmasıydı. İş aramayan da işsiz sayılmadığı için TÜİK’e göre işsiz sayısı düştü. Ancak Nisan’da 171 bin olan 55 yaş üzerindeki işsiz sayısı temmuz ayına kadar geçen 3 ayda 241 bine yükseldi. Nisan-Temmuz arası 55 yaşın üzerinde iş arayıp bulamayan sayısı böylece yüzde 41 oranında artış gösterdi.