Ermenistan ve Azerbaycan savaşın eşiğinde
Ermenistan ve Azerbaycan arasında Dağlık Karabağ bölgesinde şiddetli çatışmalar meydana geldi. Her iki taraftan can kayıplarının yaşandığı çatışmalarla ilgili karşılıklı suçlamalar var. Her iki ülke de seferberlik ilan etti.
DIŞ HABERLER SERVİSİ
Ermenistan ve Azerbaycan arasına aylardır devam eden gerilim sıcak çatışmaya dönüştü. Temmuz ayında da, Tovuz bölgesinde yaşanan çatışmalarda 16 kişi ölmüş, bölgede ‘Yeni bir savaş mı çıkacak?’ endişesi yaratmıştı.
Pazar sabahı başlayan çatışmalarda Ermenistan, Azerbaycan’ı uluslararası alanda Azerbaycan’ın bir parçası olarak tanınan ancak ana şehir Stepanakert/Hankendi de dahil olmak üzere Ermenistan tarafından kontrol edilen Dağlık Karabağ’daki sivil yerleşimlere saldırmakla suçladı. Ermenistan Savunma Bakanlığı, pazar günü yerel saatle 04.10’da başladığını söylediği saldırıya yanıt olarak sabah 06.00 sıralarında askeri kuvvetlerinin iki Azerbaycan helikopteri ve üç insansız hava aracını düşürdüğünü açıkladı.
AZERBAYCAN’DAN YALANLAMA
Azerbaycan Savunma Bakanlığı açıklamayı yalanlayarak saldıranın Ermenistan olduğunu açıkladı. Bakanlık, tanklar, topçu füzeleri ve insansız hava araçları kullanarak “Ermenistan’ın savaş faaliyetlerini bastırmak ve nüfusun güvenliğini sağlamak için bir karşı saldırı” başlattığını söyledi. Bakanlık, bir Azerbaycan helikopterinin düşürüldüğünü ancak mürettebatının hayatta kaldığını bildirdi.
Bakanlık, ölenlerin ve yaralananların detaylarını inceleme sonrasında paylaşacaklarını açıklarken saldırıdan en çok etkilenen bölgelerin Tartar bölgesindeki Kapanlı Köyü, Ağdam’daki Orta Garvand, Fuzuli’nin Alhanlı ve Şükürbeyli ve Cebrayıl’ın Çocuk Mercanlı köylerinin olduğunu duyurdu.
Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı sözcüsü Hikmet Hacıyev yaptığı açıklamada “Siviller ve askeri görevliler arasında ölü ve yaralı olduğuna dair haberler var” dedi.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, çatışmanın ardından yaptığı açıklamada, “Ermenistan ordusuna ait askeri araçları imha ettik. Ermenistan işgal ettiği topraklarımıza yasa dışı şekilde yerleşmeye çalışıyor. Ermenistan’ın başlattığı saldırı neticesinde şehit ve yaralılarımız var. Kendi topraklarımızı savunuyoruz. Karabağ bizimdir, Karabağ Azerbaycan’dır” ifadelerini kullandı.
Karşılıklı çatışmanın ardından, Ermenistan Başbakanı Paşinyan, sıkıyönetim ilan edildiğini ve topyekûn seferberlik kararı alındığını duyurdu. Başbakan Paşinyan açıklamasında “Değerli vatandaşlar, şu anda Ermenistan hükûmetinin kararıyla sıkıyönetim ve genel seferberlik ilan edildi. Seferberlik kapsamındaki herkesi askerlik şubelerine başvurmaya çağırıyorum” dedi.
TÜRKİYE’DEN İLK TEPKİ
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise Twitter üzerinden yaptığı açıklamada Minsk üçlüsünün ihmalkâr davrandığı yönünde eleştiride bulundu. Erdoğan, “Türkiye ‘tek millet, iki devlet’ anlayışıyla, Azerbaycanlı kardeşleriyle dayanışmasını güçlendirerek sürdürecektir” ifadelerini kullandı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, yaptığı açıklamada, “Bu süreçte, tek yürek olarak Türkiye’nin Azerbaycan’a desteği tamdır. Azerbaycan nasıl isterse, o şekilde yanında olacağız” dedi.
DÜNYADAN AÇIKLAMALAR
Avrupa Birliği (AB), Fransa ve Almanya iki tarafa da çatışmaları durdurma çağrısı yaparken, AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki çatışmaların endişe verici olduğunu belirterek taraflara askeri hareketliliğin durdurulması çağrısında bulundu.
Fransa Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Agnes bon der Muhll, “Fransa yaşanan gerilimden aşırı derecede rahatsız oluyor” diye konuştu.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatipzade, “Tarafları soğukkanlı olmaya ve çatışmaları hemen durdurup diyaloğa geçmeye davet ediyoruz” dedi.
Irak Türkmen Cephesi Başkanı ve Kerkük Milletvekili Erşat Salihi, “Yıllardır Ermeni işgali altında bulunan Azerbaycan toprakları, Azerbaycan ordusu sayesinde işgalden kurtulmaktadır. Bir olup, Azerbaycan için seferber olmalıyız” ifadelerini kullandı.
RUSYA TARAFLARLA GÖRÜŞTÜ
Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın resmi sitesinden yapılan açıklamada, Dağlık Karabağ’da durumun ani şekilde kötüleştiğine dikkat çekildi. Temas hattı boyunca her iki taraftan yoğun bombardımanın devam ettiği ve kayıp haberlerinin geldiği bildirildi. Açıklamada, “Durumu istikrara kavuşturmak için tarafları derhal ateşkese ve müzakerelere başlamaya çağırıyoruz” ifadelerine yer verildi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan görüşmelere ilişkin yapılan açıklamada, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un, Ermenistan Dışişleri Bakanı Zohrab Mnatsakanyan ve Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov’la telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
Görüşmelerde, Dağlık Karabağ bölgesindeki durumun ele alındığı kaydedilen açıklamada, “Lavrov, temas hattında devam eden büyük çaptaki çatışmalarla ve ölen ve yaralıların olmasına ilişkin gelen haberlerle ilgili endişelerini dile getirdi. Ateşkesin hızlı şekilde sağlanması gerektiği vurgulandı” ifadelerini kullandı.
Açıklamada, Rusya’nın, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubunun diğer üyeleriyle birlikte, durumu istikrara kavuşturmaya yönelik ara buluculuk çabalarını sürdüreceği aktarıldı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Rus mevkidaşı Lavrov ile görüştü. Görüşmede Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki çatışma ele alındı
***
Türkiye’deki siyasi partilerden tepkiler
Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanan çatışmalar üzerine CHP ve HDP’den barışçıl yollarla uzlaşı çağrısı gelirken, Devlet Bahçeli “Türk milletinin sabrını test etmeyin” dedi.
CHP Genel Başkan Başdanışmanı Ünal Çeviköz: Türkiye, uluslararası toplum başta olmak üzere, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Minsk Grubu’nu daha fazla can kaybına yol açılmadan harekete geçirmeli ve sorunun barışçıl yollarla çözülmesine mutlaka destek olmalıdır.
HDP: Aralarında sivillerin de olduğu ölüm haberleri gelmeye başladı. Bu savaşın bir kazananı olmayacak, savaş her iki tarafı da derinden tahrip edecektir. Bu sebeple her iki ülke hükümetini acilen ateşkes ilan etmeye ve öncelikle sivilleri koruyacak önlemler almaya çağırıyoruz.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli: Kanımızla, canımızla, varlığımızla Azerbaycan’ın yanındayız. Bütün müstevli odakları tekraren uyarıyorum: Türk milletinin sabrını test etme yanlışına hiç kimse tevessül etmemelidir. Nitekim sonuçları hem acıklı hem de ağır olacaktır.
İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener: İktidarı, uluslarası toplumu ve Minsk Grubu’nu, Ermenistan işgalinin sonlandırılması ve sorunun çözümü için acilen adım atmaya çağırıyorum. Her zaman olduğu gibi haklı davasında can Azerbaycan’ımızın yanındayız.
***
33 yıldır çözülemeyen Dağlık Karabağ sorunu
Azerbaycan ve Ermenistan sınırında bulunan Dağlık Karabağ ve bölgeyi çevreleyen yerleşim yerlerinde uluslararası statüde Azerbaycan’a ait sayılan ama Ermenistan kontrolü altındaki topraklarda 33 yıldır çözülemeyen bir sorun olarak ortada duruyor. 1987 yılında başlayan gerginlik, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından şiddetli bir savaşa dönüştü. Savaşın ardından Karabağ’ın yönetimi fiili olarak Ermenistan kontrolü altına geçti. Savaş sırasında 30 bin kişi hayatını kaybetti, binlercesi göç etmek zorunda kaldı.
1994 yılında ateşkes kabul edilmesine rağmen, Azerbaycan ve Ermenistan sık sık birbirlerini Dağlık Karabağ çevresinde ve diğer Azerbaycan-Ermenistan sınırı boyunca karşılıklı saldırılar ile suçluyor.