Esnafın kara günleri
HAZIRLAYAN: HAVVA GÜMÜŞKAYA havvagumuskaya@birgun.net
Başlarken...
Gazete kupürlerinde bir başlık, ‘Ecevit’e yazar kasa attılar…’ 2001 yılında yaşanan finansal krizde bir esnaf, dönemin Başbakan’ı Bülten Ecevit’in önüne yazar kasa fırlatmıştı. Kriz denilince çoğu yurttaşın aklına o görüntü gelir. AKP’yi iktidara taşıyan 2001 krizi döneminde yapılan büyük esnaf mitingleri gündeme oturmuş, gazeteler ‘Esnaf panzerle tanıştı’, ‘Esnaf silah sıkılarak durduruldu’ şeklinde manşetlerle çıkmıştı. Bugün ülke 2001 krizinden çok daha ağır bir bilançoyla karşı karşıya. Artık ekonomideki gelişmelerde resmi verileri yorumlamak da giderek anlamsızlaşıyor. Krizin boyutunu rakamlar değil sokağın nabzı gösteriyor. Ekonominin yapısal sorunlarının yanına eklenen Covid-19 salgını beraberinde yeni sıkıntıları getirdi. Dolar kuru 8 liraları geçti, salgın nedeniyle tedarik sorunları yaşanmaya başladı. Tüm bunlar bir yana, AKP hükümeti tarafından salgını önlemek adı altında alınan kararlar sosyal yaşamı durdururken binlerce küçük işletme çalışanını işsiz bıraktı. Salgının birinci dalgasında yaklaşık üç ay boyunca kapalı kalan binlerce işletme sahibi borçlanarak ayakta durmaya çalıştı. Bu süreçte açıklanan ‘ekonomik kalkınma paketi’nde ise gelir yerine düşük faizli, ucuz krediler dağıtıldı.
Yalnız bırakılan yüzlerce kahvehane, lokanta, berber, tekel bayisi işletmecisi ve çalışanının ne dayanacak gücü ne de iktidara güveni kaldı. Yeni açıklanan kapanma kararları ile esnaf artık ne yapacağını bilmiyor. Hükümetten aylardır gerçek bir destek bekleyen esnaf, pandeminin başında ötelenen vergilere eklenen yeni vergiler, kredi borcu, kira, elektrik, su ve doğalgaz giderlerinin altında ezildikçe ezildi.
Bu yazı dizisini hazırlarken ‘Sahipsiz bırakılan esnaf nasıl kurtarılır?’ sorusuna yanıt aradık. Bunun için memleketin dört bir yanından esnaf odaları, küçük işletmeciler, kahvehaneciler, lokantacılarla, kırtasiyeciler ve servisçilerle konuştuk. Bugün okuyacağınız bölümde esnaf odası başkanları 'Esnaf krizinden nasıl çıkar?' sorusunu yanıtladı.
***
En çetin kış bu kış: Salgının en ağır yükünü taşıyan küçük esnaf, kahvehaneci ve lokantacı kaderleriyle baş başa bırakıldı. Borcu borçla kapatan esnafın artık çıkar yolu yok. Hükümetten destek bekleyen küçük işletmeciler “Dayanacak gücümüz kalmadı” diyor. Esnaf odası başkanları da nakdi destek talebinde bulunuyor.
***
Dükkân kapalı, esnaf sahipsiz: Memleketin dört bir yanındaki esnaf, kredi değil, krizden çıkmak için destek bekliyor. Dokuz aydır işsiz kalan küçük işletme sahibi ve çalışanları evlerine ekmek dahi götüremeyecek durumda. İktidar ise kulak tıkamaya devam ediyor, yeni kapanma kararları alınırken esnaf yine sahipsiz kaldı.
***
AKP bindiği dalı kesti: Pandemi döneminde yalnız bırakılan esnaf, iktidardan destek bekliyor. İktidardan şikâyetçi olan küçük işletmecinin politik eğilimleri değişti mi? Esnafın AKP’den vazgeçmesine neden olacak koşullar gerçekleşti mi? Prof. Dr. Metin Özuğurlu yanıtladı.
