EYT’ye mücadele kazandırdı

Dilan ESEN

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT), yıllar süren mücadelelerinin ardından kazanım sağladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın EYT düzenlemesiyle emeklilik hakkının kullanılması konusunda yaş sınırının uygulanmayacağına ve yaklaşık 2 milyon 250 bin kişinin emekli olacağına yönelik açıklaması örgütlü mücadelenin kazandığını gösterdi.

HAKLI MÜCADELEMİZ

Vazgeçmeden yıllardır büyük bir mücadele yürüttüklerini söyleyen Gebze Kocaeli Emeklilikte Yaşa Takılanlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkan Yardımcısı Selçuk Süzer, BirGün’e konuştu. Çok zorlu süreçlerden geçtiklerini aktaran Süzer, derneğin kurulduğu 2015 yılından bu yana mücadelenin giderek artırıldığına dikkat çekti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Seçimi kaybetsem de EYT’yi çıkartamayacağım” sözlerini hatırlatan Süzer, şöyle konuştu: “Böl-parçala politikası üzerinden yürüdüler. Ama etkili olamadılar. Belirli bir süre oyaladılar. ‘Veririz vermeyiz, 750 milyar TL külfeti var’ dediler. Düzenlemeyle gerçekten mutlu olduk. Haklı mücadelemizi kazandık.”

Erdoğan’ın açıklamalarından sonra diğer EYT’lilerle birlikte kutlamalar yaptıklarını ifade eden Süzer, bu zamana kadar 5 büyük mitingin yanında çok sayıda da eylem gerçekleştirdiklerini belirtti. Bu mitinglere milyonlarca EYT’linin katıldığını aktaran Süzer, şunları dile getirdi: “Yaklaşık 70 ilde çok etkili ses getirdik. Mitinglerden sonra kararlılığımızı, tepkilerimizi gördüler ve çözülmeye başladılar. Seçimin yaklaşmasıyla da her ne kadar istemeseler de bu kazanımı bize sundular. Sevinçli ve gururluyuz. ‘Yaş haddi olmayacak’ dedi ama tedbiri elden bırakmıyoruz. Meclis’e gelip Resmi Gazete’de görmediğimiz sürece bırakmayacağız. Düzenleme çıksa da EYT dernekleri devam edecek. 99 öncesi aylık bağlanma oranlarımız yüzde 72’den hesaplanıyordu. 2008’de bu iktidarın getirmiş olduğu yasayla maalesef aylık bağlanma oranları yüzde 28’e çekildi. Bunun mücadelesini vereceğiz. Staj mağdurları da var. Staj mağdurları için de çalışmalarımız olacak. Staj süresinin sigortalıktan sayılmasını ve aylık bağlanma oranlarını için çalışacağız. Geride kalanları da mağdur etmemek için devam edeceğiz.”

KOLAY OLMADI

“Bu süreç gerçekten kolay olmadı” diyen Süzer, “İşe giremeyen arkadaşlarımız vardı. 50 yaşına gelmiş ama hiçbir özel sektörde iş bulamayan geçime muhtaç olan arkadaşlarımız vardı. İşverene gidiyoruz ‘Yaşlısın’ diyor, devlete gidiyoruz ‘Gençsin’ diyor. Bu yasayı bekleyip çocuklarına bir tane ekmek verebilecek olan arkadaşlarımızın mutluluğunu yaşıyoruz” dedi.

MÜCADELE SÜRÜYOR

Milyonlarca emekçinin mücadelesinin başarıya ulaştığına dikkat çeken DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, açıklama yaptı. Çerkezoğlu, 1999 yılında çıkan 4447 sayılı Kanun’un, yürürlük tarihinden önce işe giren kişiler için emeklilik koşullarını ağırlaştırması sonucu büyük bir hak kaybına uğrayan emekçilerin yıllardır sürdürdüğü hak, hukuk, adalet mücadelesini kazandığına değindi. Emekçilerin ‘Çift dikiş’ ile suçlandığını hatırlatan Çerkezoğlu, şu ifadeleri kullandı: “EYT mücadelesi ile hükümet geri adım attı ancak sosyal güvenlik sistemimizdeki devasa sorunlar bitmedi. Bu başarıdan alınan güçle mücadelemiz devam edecek. DİSK olarak öncelikle EYT ile ilgili yasal düzenlemelerin, özelikle de zorunlu emekliliğin önlenmesine dair düzenlemenin takipçisi olacağız. 9 Eylül 1999 ve sonrası çalışmaya başlayanlar için ortaya çıkan büyük eşitsizliğin adil ve kademeli bir geçişin sağlanarak çözülmesi için, mezarda emekliliğe son vermek için de bir mücadele sürecini yükseltmek şarttır. Öte yandan, emeklilerin geçim sorunu önemli bir mücadele gündemimiz olmaya devam etmektedir. En düşük emekli aylığının asgari ücret düzeyine çekilmesi ve tüm aylıklarının aynı oranda artırılması, ‘intibak’ meselesinin çözülmesi için mücadeleyi büyüteceğiz.”

***

SGK’LERİN ÖNÜNDE KUYRUK

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın EYT açıklamasından sonra İstanbul, Adana, Çanakkale ve pek çok kentteki SGK’lerin önünde uzun kuyruklar oluştu. Yurttaşlar, ‘Askerlik borçlanması’ ve ‘çocuk borçlanması’ yapmak için sıraya girdi.

SGK’den yapılan açıklamada da “Konuya ilişkin kanun yürürlüğe girmeden aylık bağlama işlemi yapılması yasal olarak mümkün değildir. İlgili düzenleme yürürlüğe girdikten sonra kurumumuzdan aylık talebinde bulunulması halinde, aylık bağlama işlemleri en kısa sürede sonuçlandırılacaktır” denildi.

Borçlanma yaparak prim gün sayılarını doldurmak isteyen EYT’lilerin borçlanma tutarlarına yapılacak zamdan etkilenmemeleri için ise 3 gün kaldı. Başvurular e-Devlet üzerinden de yapılabiliyor. 2023’te geçerli olacak 8 bin 507 TL’lik asgari ücret yüzde 54,66 oranında artırıldığı için, borçlanma rakamları da 2023 yılı itibarıyla bu oranda artmış olacak. Bu yıl borçlanmalarda günlük ödenecek minimum tutar 69 TL idi. 1 Ocak’tan itibaren bu tutar 106,7 TL’ye çıkacak. En yüksek tutar ise 2022’de 517 TL iken, 2023’te 799,5 TL’ye yükselecek.

Öte yandan açıklamanın ardından ne zaman emekli olacağını, prim gün sayısının dolup dolmadığını merak eden EYT'liler e-Devlet’e yüklendi. Yaşanan yoğunluk nedeniyle e-Devlet'te ilgili sayfalara erişim hata verdi.

***

ERDOĞAN ‘ÇİFT DİKİŞ’ DEMİŞTİ

EYT sorunu yıllar boyunca çözülemedi. İktidar önce “EYT düzenlemesi gündemimizde yok” dese de mücadele sonucu kazanım elde edildi. AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan Ekim 2018’de “38 yaşında genç emekliler, çift dikiş yapacaklar” demişti. Erdoğan daha sonra 16 Kasım 2019’da “Tutturmuş erken emeklilik, İskandinav ülkelerinin çoğu bu yöntemle battı. Niye erken emeklilik, ne zaman emekli olacaksa o zaman olsun. Hak ettiği parayı alsın. Biz bunu politik hesaplarla yapmayız ve yapmayacağız da. Arkadaşlarıma söylüyorum, beni bu yola asla teşvik etmeyin. Seçim kaybetsek de yokum. Bu hesap yanlış hesaptır, seçim kaybetsek de ben bu işte yokum” ifadelerini kullanmıştı. Bakanların yaptığı bazı açıklamalar şöyle:

•Eski Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, Ocak 2019’da EYT’nin gündemlerinde olmadığını söyledi.

•Eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ise 8 Ekim 2019’da EYT ile ilgili bir çalışmanın olmadığını açıklamıştı.

•Kasım 2021’de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, şu açıklamayı yaptı: “Bakanlığımızın önündeki çalışma takviminde 3600 ek gösterge konusunda kapsam ve maliyet çalışması ile asgari ücret tespiti bulunmakta ve bu iki konuya ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Bakanlığımızın öncelikli gündeminde EYT ile ilgili bir çalışma bulunmamaktadır.”

•Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay Kasım 2021’de yaş şartı sağlanmadan emeklilik hakkının kazanılamayacağını söyledi.

•Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, 19 Nisan’da “Şu anda bizim gündemimizde bu yok” dedi.

***

BELİRSİZLİK SÜRÜYOR

Yaş sınırı kaldırılmış olsa da EYT düzenlemesiyle ilgili belirsizlik yine de sürüyor. EYT’lileri bekleyen düşük maaş tehlikesi. Yatırılan prim bilinmediği için kaç emeklinin ne kadar maaş alacağı da bilinmiyor. 2008’de çıkarılan kanuna göre emeklilere aylık bağlanma oranı yüzde 28. Güncel en düşük emekli maaşı 3 bin 500 olduğu göz önünde bulundurulduğunda EYT’lilerin de bu rakamı alabilir. Düzenlemeyle ilgili merak edilen sorular şöyle:

•Emekliler ne kadar maaş alacak?
•Yeni emekliler arasında maaş farkı olacak mı?
•Düzenleme ne zaman Meclis’e gelecek?
•Emeklilerin, çalışmasının önünde bir engel bulunacak mı?
•İşverenlere verilecek teşvikin kapsamı ne olacak?
•İşverenlerin çalışanları emekliliğe hak kazandı diye işten çıkarmasının önüne nasıl geçilecek?
•Staj sigortası EYT için başlangıç sayılacak mı?
•Emekli olanlar ilk aylıklarını ne zaman alacak?
•Diğer şartları karşılayıp yaşı tutmadığı için düzenlemeden yararlanamayan kaç kişi bulunuyor?